Fonteijn Co -
Wat ons allen bindt
UIT BRIEVEN
v/h te DJOKJA
Vlamingstraat 5, Den Haag, Tel. 11 66 77
GOUDEN BRILJANTEN
schakelarmbanden markiesringen
krintjing hangers
slangen oorknoppen
colliers gezet in
(6 tot 100gr.) 22 karaats goud
toesoek konde
peniti kabaja
van 22 karaats goud MIDO
22 Karaats verlovingsringen polshorloges
SEBELAH ROTAN ARMBANDEN VAN 24 KRTS GOUD (mas kertas)
TJITJAK broches in 22 KARAAT goud in étui f 79,50 franco huis.
Lezer A. Hienekamp te Haarlem schrijft ons:
Ik vind Tong Tong een pracht blad. We
moeten er trots op zijn zo'n blad te bezitten,
van ons-zelf, voor ons-zelf en door ons-zelf.
Wat je noemt gotong-rojong. Geen gescheld,
geen politiek geduvel, geen zware rot-kost.
Alleen echt Indisch doen hier in dit koude
land.
Betul, dan voel je je trots een Indo te mogen
zijn, ja mogen zijn, want het lijkt soms wel
een voorrecht, bukan? Noem nu eens op,
wat een schat aan herinneringen we bezitten
in vergelijking met "de anderen" hier. Neem
alleen maar jagen, vissen, ruimte om te
spelen, natuur, pemandangan, sawah's, ber
gen, sudah als je gaat opnoemen, kom ik
aan drie vellen nog niet toe. Ik heb 12 jaar
in Nieuw Guinea gezeten. Begonnen als
DETA-jongen, eerste schip van DETA, Ka-
rossa, van Djakarta naar Hollandia. Vertrek
eind februari '50, aankomst 17 maart '50 te
Hollandia. Wat was de reis alleen al een
openbaring voor mij. Ik dacht veel gezien
te hebben, maar toen we de Molukken aan
deden, dacht ik: neen, dat heb ik nog nooit
eerder gezien en dan Ternate, lijkt mij (nu
tenminste!) een paradijs. Prachtig gewoon
en dan van Ternate naar Hollandia, allemaal
hele kleine eilandjes, waar de Karossa van
de KPM maar tussendoor moest zien te
varen. Er waren eilandjes bij, die niet
groter waren dan een ruime woonkamer
hier. Zou er niet iemand te vinden zijn, die
over deze groep meer weet en erover kan
gaan dongeng? Sinds ik dat heb gezien in
1950, is het tot op de dag van heden mijn
ideaal geworden. Eens terug te mogen
keren naar die groep eilandjes en van je
pensioentje te genieten. Erg sentimenteel
vindt U niet? Maar zijn we niet allen de één
een beetje, de ander meer, sentimenteel?
We willen er niet allemaal voor uitkomen,
misschien, maar hebben we niet allemaal
sentimentele herinneringen aan dat land.
Er zal wel nooit iemand worden gevonden,
die HEEL Indonesia kent omdat dat land
zo uitgestrekt is, van Sabang tot Merauke.
De één kent Sumatra, Riouw, Banka-Biliton
als zijn eigen broekzak, de ander (als ik) is
er nooit geweest. Er zijn er, die de Kleine
Sunda-eilanden van Bali tot aan Timor op
hun duimpje kennen en nooit Borneo en
Celebes hebben gezien. Ga zo maar door,
er zal waarschijnlijk niemand zijn, die alles
heeft gezien, alle duizenden eilanden met
hun bangsa en adat. Daarom is Tong Tong
zo machtig, omdat je er verhalen in leest
van mensen die er hun leven hebben ge
sleten en gewerkt. Geluk en verdriet. Maar
altijd toch iets anders. En steeds vraag je
je dan af: "Dat wist ik niet, ik heb het
alleen op school gehad en heb er verder
nooit bij stilgestaan. Toch besef je dan
plotseling, dat dat toch allemaal het Voor
malig Ned. Indië was, het huidige Indonesia.
Nogmaals, de één kent dit en de ander dat.
Ik heb kennissen, die komen van de Kei
eilanden, weer anderen zijn van Madura.
Betul, eenheid in verscheidenheid.
Ik ben weer op weg een heel eind te
dongeng. Misschien heeft U er niets aan,
maar ik moet het toch kwijt. Ik ben al
jaren óp Tong Tong geabonneerd en ieder
jaar laat ik de jaargang binden tot een
boek. Wat je dan allemaal weer leest over
al die jaren
Het is hartverwarmend, brieven te ontvan
gen als die wij hierboven afdrukken. Ze zijn
geen uitzondering. Zo nu en dan komen wij
er één tegen, die ons bijzonder treft, zoals
deze. Het valt dan vaak moeilijk de verlei
ding te weerstaan zo'n brief te publiceren.
In het algemeen gesproken zijn wij geneigd
vriendelijke woorden over Tong Tong in het
archief bij te zetten, al was het alleen
omdat we denken aan het spreekwoord, dat
zegt dat aan "eigen roem" een luchtje is.
Ditmaal bezwijken we voor de verleiding:
dit is zulk een spontaan enthousiast briefje,
dat we ook anderen graag in de ge
legenheid wilden stellen er kennis van te
nemen.
Deze en dergelijke brieven zijn een grote
steun voor ons in onze pogingen, de geest
van het verleden levend te houden. Heeft
niet reeds Plutarchus de lof der herinnerin
gen gezongen?" De wijzen maken voor
zichzelve ook wat er niet meer is door
hun herinnering tot iets aanwezigs"! Een
brief als die van lezer Hienekamp doet ons
nog eens realiseren, welk een merkwaardig
blad Tong Tong eigenlijk is: van lezers,
vóór lezers, dóór lezers, anders dan andere
tijdschriften. En zulk een brief sterkt ons
in het besluit, op de ingeslagen weg voort
te gaan, zolang het dag is en zolang zovelen
onzer troost vinden in herinneringen aan
dat dierbare land, hoe het ook heten moge:
Indië of Indonesië
Dag geachte Tjalie,
Wil je zo goed zijn deze inhoud te verko
pen en de opbrengst storten bij de 60.000!
Ik heb niets om te geven. Dus op deze
manier heb ik voordat ik voorgoed heenga,
toch iets gegeven.
Je hebt met je tijdschrift vele harten ge
sterkt, die soms zo'n heimwee hebben.
God zegene jou en je krantje.
Het was een met potlood en "oude hand"
geschreven briefje zonder ondertekening of
ander merk van herkomst. En er was een
laken bij en een doek Thaise zijde, samen
zéker meer dan 50,waard. Mensen uit
Indië geven eindeloos uit hun rijkdom - en
dan uit hun armoe - en als alles op is, dan
geven ze hun barangEn dan vraag je
je telkens toch weer af: hoe is dat mógelijk,
waar men weet dat Tong Tong toch alleen
maar "een echo is van een voorbij Leven -
meer niet!" Dus eigenlijk Niets. En komt
die oude waarheid uit Azië opdoemen: "Voor
de wijze is alles niets - maar Niets kan ook
Alles zijn!"
En in een andere envelop alleen maar vijf
endertig pop zonder enig teken van her
komst en het verzoek om er iemand uit
Indië (wij weten wel wie) een genoegen
mee te doen.
Zulke "kleine liefdedaden" komen voortdu
rend binnen, als om ons te leren: waarom
maakt men zich toch zo druk om gewin te
verzamelen? Maak eerst een goede kring
van vertrouwen en vriendschap, en hulp
wordt eindeloos voortgebracht!
Ja, in onze kring vergeet men zijn plichten
van de ware vriendschap niet, ook al is
men "eeuwig" op stap, zoals Hans, waar
onze Tong Tong eeuwig naar op zoek is,
zó verandert hij (door zijn werk) voortdu
rend van adres. Maar koppig MOET hij
overal zijn Tong Tong hebben. En vergeten
doet hij ons nooit zoals bij dit kerstfeest,
waar een cheque van 200 Zwitserse Francs
naar ons toe kwam "om te verdelen, welke
delen mag jij uitmaken"
Een andere envelop in de bus, ongesloten,
waarop staat: "Bruine Broeder, Statenlaan";
daarin vijftien pop. Bruine broeders, waar
en wanneer ook, zijn er altijd. En als er
geholpen moet worden, zal Tong Tong het
doen. Zulke giften "kom terèh," altijd!
Van Winny de Ridder uit New Zealand
(adres onbekend, geen abonnee, maar ken
nelijk tóch sobat keras!) een heel eenvou
dig kalendertje gekregen van typische vo
gels en planten uit het land van onze tegen
voeters. Zo'n klein visitekaartje van een
verre natuur doet het voor een Indischman
toch altijd beter dan warenhuizen vol mo
derne cadeaux in de grote stad.
Dank!
Uit de buurt (uit Australië) kwam de "zesde
editie van de jaarlijkse nieuwsletter" van
Amy en Nico van Eek. Leuk idee- om al je
berichten voor vrienden en kennissen "op
te sparen" tot de kerst- en nieuwjaars-groet
en felicitatie habis tahun. En dan één
stencil voor brieven aan alle sobats. Het is
eigenlijk een gezins-biografietje in zakfor
maat dat elk jaar weer ontroert, door de
"summing-up" van alle lief en leed, dat
elk gezin treffen kan in één jaar. En veel
raker en indringender dan 52 brieven in een
heel jaar!
11
