Uit een eenvoudig foto-album zoals iedereen had, met
vriendelijke doodgewone kijkjes op het leven van alle dag -
in dit geval uit het album van Lenie Heller.
Dringt ooit wel tot ons
door hoe Indisch we
letterlijk geleefd heb
ben van het eerste tot
het laatste kiezelsteen
tje van ons Indische
huis? Pas als we nog
eens gewoon van voren
naar achteren door het
gemiddelde (niet eens
erg oude) Indische huis
lopen, begrijpen we
hoe totaal anders we
wel gevormd móesten
worden. Totaal! Zelfs
ongeacht of we Indo of
Totok of Indonesisch
waren. We pikten deze
honderd procent on
pretentieuze foto's uit
het album van een To
toks meisje in de 20-
30er jaren in Betawie,
maar we hadden net zo
goed het foto-album
kunnen pikken van een
Indonesische jongeman
in Surabaya of van een
echt Indische familie in
Bogor, Padang of Solo,
we hadden hetzelfde
patroon gevonden!
Want waar of niet, zó zagen de meeste huizen van de doorsnee middenstan
der er in Indië uit van voren (boven links). Nét niet op de foto links het
stoepje dat leidde naar de voorgalerij, waar we eigenlijk zelden of nooit zaten.
Dan stond er ook nog een palm-in-pot, waar nooit wat aan gedaan werd en die
tóch onvernietigbaar dóór in leven bleef, al rotte soms de pot zelf gewoon
weg! En bleek pas toen dat rajaps de ton duig voor duig keurig van binnen
hadden uitgehold!
En rechts zag je bij ALLE huizen de waterleidingbuis naar het achtererf toe.
meestal een verroest en nogal los erbij bungelend geval dat nooit kapot ging!
In onze Europese huizen met keurig netjes ingemetselde leidingen zou dat
ding een doorn in ieder's oog geweest zijn, maar in Indië hadden we sterke
ogen, die duizenden doornen verdragen konden. En om alles lachen konden.
Op die waterleidingbuis hebben alle adiks in Indië lekker kunnen wippen
(met de handjes tegen de muur gesteund, weet je nog wel?). Reusachtige lol
voor nul cent. Daar voor bij de waterleidingbuis zijn ontelbaar veel kiekjes
gemaakt zoals dit hier. En na het kiekje, fietsten we "dóór naar achter"
(dat was in alle huizen zo) en kwam je dus (recht boven) "bij het zijmuurtje
van de slaapkamers". Ook alweer een plaatsaanduiding die voor alle huizen
klopte. Op dat muurtje (daarachter de corridor naar de achtergalerij) hebben
ook misschien wel honderdduizenden Indischgasten geposeerd voor "even
een kiekje".
Vlak daarachter kwam de achtergalerij meestal "eetkamer" gedoopt omdat
daar de maaltijden werden genuttigd (of waar je zat te soezen na het middag
dutje!). Zoals de foto op de tweede rij links laat zien, zo kon je de etenstafel
bijna doorlopend "druk bezet" vinden met allerlei tamoe's die "natuurlijk"
bleven eten. Hoe onverwacht ook en hoeveel, ALTIJD was er eten genoeg
op tafel. Je kan je gewoonweg niet meer voorstellen hoe Ma het fixte samen
met de kokkie. Hier zie je op de achtergrond een djongos, maar vaak be
diende kokkie zelf of de baboe-dalem of was er helemaal geen bediening,
maar pakte iedereen net zoveel van de tafel als hij wou. Ongelooflijk gewoon!
Voorbij de achtergalerij kwam je op het achtererf (2de rij rechts), waar vaak
bale-bale's waren waarop kussens of ander goed te luchten lag in de zon.
Hier was ook de plaats van de beo of djalak of bètèt. Ik herinner me niet
ooit een huis huis gekend te hebben zonder de een of andere vogel!
De achtergevel van het huis zag er ongeveer zo uit als je op de 3de rij
plaatje links ziet:met een "gang" naar de bijgebouwen waarover een zinken
dak. Van dat dak naar het dak van het hoofdgebouw had je trapsgewijs andere
afdakjes van zink. Alleen jóngens kenden deze structuur op hun duimpje,
want via deze weg denderden we zo vaak het dak op om een lajangan poetoes
buit te maken. En hoe vind je die two-seater? Die is nog een hele tijd "je van
het" geweest, vooral voor jongelui!
En derde rij rechts zien we het achtererf tot de achtermuur toe, zoals 90 van
de 100 huizen ze haddèn. Vaak krikil, verwaarloosd, hier en daar een boom.
Droog in de kuststeden. Wie deed er wat aan tuinieren! Altijd stond op dit
achtererf ook een kandang ajam in allerlei stadia van verval, meestal met een
deur die er half bij hing, gegandjel met een steenHet totaal een beeld van
heerlijke zorgeloze onverschilligheid. Zelden of nooit een ajam in het hok!
