JAKARTA: HET LIJDT EN HET LACHT EN HET LEEFT!!!
Misschien vindt U dit een rare kop boven dit artikel (dat
zeker gevolgd zal worden door meer - al was het desnoods
alleen in foto's), maar deze kop ontstond eigenlijk nadat ik
kennis genomen had van een heel lang artikel van Neer
landicus (en letterkundige, althans: cultureel) Leo Ross in
de nummers 2 en 3 van het literair maandblad "De Gids".
Omdat het artikel van diverse zijden onder mijn aandacht
werd gebracht, min of meer in hoge verontwaardiging omdat
de schrijver zowel Indonesië als onze koloniale historie in
één langademige jammerklacht op de korrel neemt, zal ik
er eventueel in Tong Tong op terug komen (eventueel in
losse, verspreide passages).
Maar juist had ik van mijn zoon (ook U welbekend) Rogier,
die nu in Jakarta zit, een paar brieven en een reeks foto's
van zijn geboortestad ontvangen, waaruit eventueel Leo
Ross net zoveel illustraties kan kiezen als hij wil om ZIJN
Een van de eerste dingen die Rogier fotografeerde was de Tjiliwoeng
(Ciliwung), die hij kent uit zijn HBS-tijd, "want", schrijft hij, "het
dak links op de foto achter die grote koningspalm is van MIJN oude
Chr. HBS:" Die overigens vele Batavianen kennen als behorend tot
het Chr. Scholen Complex tegenover de CBZ. "NU het regentijd is
en de kali's behoorlijk hoog staan, kan je eigenlijk ook goed zien hoe
smal ze in de droge tijd zijn. Want de struiken en bomen staan be
hoorlijk ver het water in. De stroom is vrij sterk en het water is mooi
rood van kleur"aldus Rogier.
Alle Batavianen zullen zich deze Tjiliwoeng nog herinneren zoals ze
breed achter de KW lil en de Chr. HBS langs stroomde. Die brede
kali is sinds lang definitief WEG. Vooral in de droge tijd is er van
die kali nu nog maar een smal ondiep beekje over. Net zo smal en
ondiep als nü de eens zo geweldige Brantas van Surabaja.
Zij die een beetje verder piekeren, begrijpen dat hierdoor het GEHELE
afwateringssysteem van Jakarta hierdoor al lang niet meer behoorlijk
functioneert. En omdat de stad tienmaal zo groot is als vóór de oorlog,
heeft dat geleid tot gigantische verstoppingen en dichtslibbingen. Wie
trouwens ziet, hoe de Java-zee vóór Jakarta gewoonweg onafzienbaar
aanslibt", krijgt een beetje een idee van het DRAMA dat de gehele
noordkust van Java bedreigt. En waar ook in de Nederlandse tijd men
niet uit kon komen, hoe diep ook het Bacharach-kanaal (van Jakarta
naar Tangerang) gegraven werd en hoe ingenieus later ook ir. v.
Blommesteyn zocht naar afvloeiingssystemen om dat dichtslibbings-
gevaar vóór Batavia af te wenden.
Ook de knapste en rijkste waterbouwkundigen van Amerika en Ne
derland zouden dit probleem niet kunnen oplossen, omdat doodgewoon
de vele miljarden die dit voortdurend zou kosten, niet opgebracht
kunnen worden. DUS zit Jakarta met een "blubber-probleem"maar we
zijn gewoonweg debiel als we Indonesië enlof Indiè op hoge toon op
het stoepje blijven roepen, zoals helaas maar al vaak gebeurt
Rogier noemt hier de "mooie rode kleurvan het kaliwater. Dat is
de kleur van de lateriet, de rode aarde ("tanah abang") die jaar in
jaar uit in enorme massa's de rivieren af komt zakken. Hoeveel mil
joenen tonnen in de laatste eeuwWas er maar meer begrip voor de
noden van onze eeuwenoude saudara Indonesië; we' zouden minder
hard en wreed zijn in ons oordeel.
gelijk aan te tonen. Want we pikken voorlopig alleen maar
één passage van Ross om U een idee te geven hoe hij als
nieuweling Indonesië ziet:
"Kijkend naar het gajes dat door Tandjong Priok krioelt,
gekleed in lompen, verdrinkend in een zee van kinderen
(je zou die kinderen haast gaan haten als een sprinkhanen
plaag die Indonesië kaalvreet), beseffen we het weer: een
land zonder toekomst, hopeloos. De bevolking neemt vast
toe in tal en last. De regeringen zullen steeds gruwelijker
moeten worden om die massa's onder de duim te houden.
Het land is rot, verziektEn voorts zonder ophouden
door het hele artikel heen klachten en verwensingen over
vervuiling, diefachtigheid, corruptie, enz. enz.
Wij zijn ons er kalm van bewust dat ook tal van Indisch-
gasten die hun leven in Indië doorbrachten deze opinies
delen. Ik neem dit NIEMAND kwalijk. ELKE medaille heeft
immers twee zijden? Dat maakt overigens dat men in ver
gelijking met Jakarta Singapore gewoonweg een paradijs
vindt. De eerste stad die Leo Ross bezocht na Jakarta, was
Singapore. En hij zegt ervan: "Singapore is een normale
stad. De taxi's hebben meters! Je betaalt gewoon wat de
Een doorkijkje op een vruchtenpasar waar elke Indischman graag
ongelimiteerd blijft fotograferen, zó spreken de enorme veelvormigheid,
veelkleurigheid en veelgeurigheid van de Indonesische vruchten tot
iedere tourist. Op de voorgrond: ramboetan, doekoe, blimbing, mang-
gistan, djeroek. Meer naar achter apokat (advocaat), ananas, tjempedak.
Naarmate het jaar voortschrijdt nemen telkens andere vruchten-collecties
plaats in de stalletjes.
Eigenlijk zie je op de pasars alleen doekoe en djamboe kloetoek volop.
Omdat Rogier dat niet genoeg vond, is hij speciaal naar Pasar Minggu
gereden om een aardiger collectie te verzamelen van vruchten die in
dit seizoen toch ook wel te krijgen zijn. Zij het nogal aan de dure kant,
want gemiddeld betaalde Rogier 1 a 2 kwartjes per vrucht. De meeste
lezers zullen wel geen moeite hebben het 't herkennen van de vruchten.
Vooraan links en in het midden kedondong. Links achter de kedondong
twee sawohs; verder manggistan, doekoe, blimbing, djamboe-kloetoek,
djeroek bali.
6
