REACTIES/COMMENTAREN
OP KLEINE QUIZ
Reactie op Timor Koepang!
t Disco t
Bolland t
Indonesië kampt met
nieuwe inflatie
Wij en "het" schandaal
voor hadden gesloten. Meestal was
het erg hard werken, niet alleen als
duiker, maar ook als schepeling. Na
ommekomst werden ze met de z.g. "ka-
pal Broome" teruggebracht, dik in de
centen, een aardig mondjevol Engels
sprekend, keurig in de kleren gestoken
en natuurlijk was het daarna Wein,
Weib und Gesang, ze strooiden het
zuurverdiende geld met handenvol
rond, zodat ze al gauw blut waren.
Ja, en zo was het begrijpelijk, dat velen
van hen terug gingen. Lie Soe Njan zelf
is akelig aan z'n eind gekomen: een
contractant, die zich te kort gedaan
voelde, heeft hem op de trap van zijn
winkel doodgestoken. Toen Timor ge
heel in Japanse handen was gevallen,
waren er in Broome nogal veel Timore-
zen afgesneden van hun geboorteland.
Enkelen hebben dienst genomen bij de
Koninklijke Marine, die hun zeeman
schap zeer goed kon gebruiken.
Tenslotte enkele dingen over Portugees
Timor. Vooreerst moet men bedenken,
dat Portugees Timor werd gebruikt als
verbanningsoord en dat Portugal alleen
het hoogst nodige voor zijn eilandhelft
deed, soms helemaal niets: wat viel er
trouwens van te halen? Met gevolg, dat
de hoofdstad Timor Dilly nou niet direct
eruit zag als een vakantieoord, om het
heel voorzichtig uit te drukken. Maar
dat deed niets af aan de hartelijkheid
en gulheid van de Portugezen, waarbij
uiteraard veel Indo-typen waren. Ook
op de andere helft leefden de Timore-
zen hoofdzakelijk van paardenteelt en
aan de grens kwam het nog al eens tot
incidentjes over verdwaald vee of Ti-
morezen, die de vrijheid verkozen.
Eens in het jaar kwam er in Koepang
een groep Portugezen voor een vriend
schappelijk bezoek, dat altijd heel pret
tig verliep. Wie heeft er ooit gehoord
van de jaarlijkse "Internationale" Por
tugees Timor - Nederlands Indië?
Eerst was er een uitgebreide rijsttafel,
waarbij je deksels goed op je glas
moest letten, dat de gulle Portugezen
telkens bijschonken met hun heerlijke
sopi manis. O.a. Lacrimae Christi en La
Ranja de Setubal. Voor je het wist,
had je hem om en als je erna moest
voetballen, nog wel in die hitte, kun je
je voorstellen, hoe zo'n internationale
wel verliep. Ook waren er tenniswed
strijden. En in de avond zongen ze de
echte Portugese liederen, zodat je kon
beluisteren, welke bronnen de kront
jong had.
Zo had Koepang zijn speciale beko
ring, net als iedere andere willekeurige
plaats in Indonesië, maar je moest le
ren om je ogen en hersens te gebrui
ken en je niet blind te staren op het
heerlijke Java.
Zelfs de opsteller had niet alle tien vra
gen van de "kleine Quiz", T.T. 15-6-73,
foutloos kunnen beantwoorden. In ge
dachten zie ik hem als een tjapoeng-
vanger, die het puntje van een lidi in
de getah nangka draaide en daarmee
op de tjapoengjacht ging. Heel geschikt
overigens, want dat diertje bleef dan
aan de getah vastzitten. Echter - de ge
tah nangka is niet geschikt voor de vo
gelvangst. Vraag 10 - antwoord - als
vogellijm wordt gebruikt de getah van
de BENDO-boom.
Abonnee.
Een Javaanse vogelvanger gaf eens aan
Si Rambut Pitu twee pakjes, is pisang
blad verpakt. Het ene bevatte de getah
van de BENDO-boom, verkregen door
inkervingen in de stam te maken, het
andere bevatte fijngemaakte bladeren
van de daun ragiplant, die aan de voet
van de bendoboom groeit: een middel
om de getah niet te laten stollen. Zelfs
grotere vogels worden hiermee gevan
gen. Uit de Encyclopaedie van Neder-
landsch-lndië namen wij over:
Benda, bendo, teureup (Sundanees),
Artocarpus Elastica, familie van de
broodboom, nangka en tjampedak. Be
halve voor vogellijm gebruikt men ook
de bast voor het maken van touw, de
geroosterde zaden zijn eetbaar.
Rambut Pitu.
De heer Th. Buur schreef:
Beurtelings kwam er elke week een
KPM-schip uit Soerabaja en Makassar
aan. Op zulke dagen leefde Koepang
weer op, immers, contact met Java be
tekende voor velen een afwisseling van
het leven op de eenzame plaats. De
Chinese handelaar Tjay voer ruim 30
jaar als dekpassagier op de lijndienst
Koepang-Soerabaja. Op de tussenlig
gende havenplaatsen nam hij bestellin
gen op, meest voor Chinese tokohou
ders, die Tjay dan op de terugreis af
leverde; een soort "klontong ter zee"
dus. Enig in het oude Indië.
Stationsweg 143 tel. 070 X
60 17 03 DEN HAAG t
Stationsweg 77 tel. 070 T
60 15 12 DEN HAAG T
Herenstraat 157 tel. 070 1
86 32 01 VOORBURG I
Fred. Hendrlkl. 161 X
tel. 070- 55 66 97 X
DEN HAAG X
Waarom zoekt U zo lang als U weet dat X
wij alle Indische platen en krontjong voor- X
radig hebben? X
Fabritius sprookjes op z'n Indisch f 13,90; X
Lief Java ƒ10,Nafirl Tuan uit Modjokerto, X
The Real Krontjong met Sam Saimun,
bekend door Bert Garthof, Annie Landouw, X
L.P.'s, enz. enz. X
Ook vele Importplaten voorradig o.a. uit X
HAWAII. X
In het laatste juni-nummer van het ame-
rikaanse nieuwsweekblad Time staat
een bericht over een te verwachten rijst
schaarste in Zuid-Oost Azië. Indonesië
wordt met name genoemd als een van
de landen, waar een rijsttekort tot grote
moeilijkheden kan leiden. Onafhankelijk
daarvan wijst een briefschrijver in Ja
karta daar eveneens op in een ons ter
inzage gegeven epistel. Hij schrijft: "Ik
maak mij zorgen over de rijstsituatie.
De regering wil een bufferstock aanleg
gen om de periode tussen de oogsten
te kunnen overbruggen en doet nu po
gingen de tani te dwingen zijn rijst te
verkopen tegen Rp 25.- per kg, terwijl
de handel Rp 50.- biedt. De handel is
nu "illegaal" verklaard, maar dat helpt
niet veel omdat de tani's weigeren te
verkopen. Het bestuur komt daardoor
tegenover de plattelandsbevolking in
een moeilijke positie. Er is nogal wat
onrust onder de boerenbevolking en de
prijzen vliegen de hoogte in. Bovendien
is, zoals je weet, de Rupiah gekoppeld
aan de dollar en deze eens zo machtige
en krachtige valuta blijft als maar zak
ken - de Rp dus ook. Op 1 juli zijn de
electriciteitstarieven met 50 ver
hoogd. De prijzen van vele andere da
gelijkse levensbehoeften zijn de laatste
paar maanden met 10-25% gestegen."
Geen prettige brief, ditmaalmaar
overigens treft ons een zekere parallel
in de ontwikkelingen daar en hier, of
eigenlijk over de hele wereld. Geldont
waarding, financiële en monetaire moei
lijkheden, prijsstijgingen. Zoals onze
briefschrijver besluit: "Watje ook doet,
ook al heb je je levenslang rt gewerkt
om voor een redelijke oudedag te zor
gen, je holt automatisch achteruit!"
Een belangrijk deel van ons leven heb
ben Tjalie en ik samengewerkt: eerst
aan het Bataviaasch Nieuwsblad, later
aan de Nieuwsgier. Beide bladen von
den huisvesting in het bekende kran
tengebouw aan de Sluisbrugstraat,
thans Jalan Pintu Air. Het mag wat ge
zocht klinken, maar dat feit betrekt ons
bij het Watergate schandaal, dat
thans zoveel drukinkt kost, om van be
langrijker zaken maar te zwijgen. Uit
Jakarta schrijft men ons namelijk:
"Je weet natuurlijk hoe men hier het
Watergateschandaal noemt: Skandal
Pintu Air. Nou, jullie hadden toch
vroeger je kantoor in JIn Pintu Air!"
Wel, eerlijk gezegd, we wisten niet, hoe
men in Indonesië dit politieke schan
daal noemde, maar we zijn nu gewaar
schuwd, dat we elk ogenblik een ver
zoek kunnen ontvangen om te getuigen
in het Skandal Pintu Air
JHR
13
