KLATEN
Makassaarse Rode Visjes
Opgelet
Het zwembad in het bergplaatsje Tawang-Manggoe boven Klaten is er nog
Het zal de oud-Klatenners misschien
interesseren dat ondergetekende in
1971 in Klaten geweest is. Voor wie er
dertig jaar geleden is weggegaan als
jongen van veertien is er wel erg veel
veranderd. Veel huizen zijn verdwenen,
de kernen van de ondernemingen Ga-
jamprit en Kebonaroem bestaan niet
meer, maar de Protestantse kerk, de
Boei, het Waterschapskantoor bijvoor
beeld staan er nog wel, evenals de
twee huizen waar ik vroeger heb ge
woond. Nieuw is, naast een groot aan
tal huizen en scholen, een zeer moder
ne R.K. Kerk op de plaats van de oude.
De bijbehorende school staat er nog.
Naast de kerk wonen enkele Neder
landse pastoors, w.o. Pastoor Woer-
kens en Pastoor de Quay, een broer
van de oud minister-president. Er is
een grote R.K. gemeenschap in en
rond Klaten. Klaten is met zijn omstre
ken een van de meest welvarende
streken van Java. Men ziet het als een
voorbeeld van ontwikkeling. Dit uit
zich onder andere door het verplaatsen
van alle winkels in de hoofdstraat ca.
10 meter naar achteren zodat er een
brede moderne winkelstraat zal ont
staan. Maar dit betekent ook dat een
oud inwoner de stad niet meer zal
herkennen! De bomen van de Stations
straat zijn vervangen door jonge tje-
mara's. Het politiebureau is geheel ver
nieuwd, het station en het Tabaksproef
station staan er nog, het laatste als
schooltje. Het Proefstation is geves
tigd in een naastliggend gebouw.
De welvaart (relatief) is te zien aan de
vele redelijk uitziende scholen en hui
zen. Ook aan de geplaveide weg die
van Gondang (de fabriek werkt) naar
Kebonaroem loopt. Tussen Kebona
roem en Gajamprit is de weg nog in de
oude staat. De Kalkbranderij is geheel
verlaten en gedeeltelijk vernield.
Het woongedeelte rondom de vroegere
huizen van Coolhaas/Rozema, Middel-
burg/Badenhuizen, van der Molen/van
der Linde inclusief het straatje dat er
door heen liep vormt nu een militair
complex. Op de plaats van de Europese
school is een geheel ander scholen
complex gevestigd. In goede staat is
het vroegere huis van Thung van
Schreven. Hier bleek het hoofdkwar
tier van de leidende politieke partij de
ET Golkar gevestigd te zijn.
Op een tochtje langs Kebon-Aroem
ontmoetten we de Hr. Rooslan, gepen
sioneerd opzichter bij de proefvelden
van het Tabaksproefstation zoals we
begrepen. Hij woonde naast zijn eigen
rijstpellerij en kende vele namen van
Nederlanders die vroeger op de om
ringende ondernemingen woonden.
Hetzelfde was het geval bij de vroege
re bendy-rijder Djojoharsono die aan
de weg woonde die langs het erf van
de vroegere administrateur van Kebon-
Aroem liep.
Zoals men overal in Indonesië ziet zijn
de tuinen verdwenen en vaak tot zand
vlakten geworden. Wel ziet men soms
planten in een soort grote bak maar
het gras is wel overal verdwenen om
de kleinere huizen. Merkwaardig was
de uitzondering die ook hier de regel
bevestigde; op de plaats van een zan
dige oprit met vijver in het midden van
ons laatste huis (Mangka) lag nu een
grasveld! Ook hier vonden wij wat we
overal zagen, vroegere velden waren
nu pisangbossen geworden waardoor
men het beeld vaak nauwelijks meer
herkent.
Veel Klatenners zullen het bergplaatsje
Tawang-Manggoe kennen. Ik ben er
geweest en heb geconstateerd dat er
veel huizen verdwenen zijn en veel
bijzonder aardige nieuwe huisjes zijn
bijgekomen. Het sportpark is er nog,
zij het in verouderde en verwaarloosde
toestand. Het cement om en in het
zwembad is groen en donker gewor
den en de duiktorens waren plankloos.
Het dak van de tribune is er niet meer
en er is een kleine eetgelegenheid waar
men voor 75 cent nassi-goreng kon
eten! Het voetbalveld is een bewoond
pisangbos geworden. Het terrein bo
ven het sportpark is volgebouwd met
huisjes. In Tjemara-sewoe staat thans
een relay-zender van de televisie zo
dat men in Tawang-Manggoe de Dja-
kartaanse televisie kan volgen. Van
Hotel van Wessem is nog slechts het
hoofdgebouw over, ernaast staan en
kele kleine overgroeide ruines, over
blijfselen van de vroegere logeerbun-
galows. Men kan nog altijd paardrijden
in Tawang-Manggoe maar het zal wel
niet meer voor een dubbeltje per uur
zijn! Van Sarangan hoorden we van
onze reisgenoten dat men daar nog
altijd een confortabel hotel heeft waar
's avonds de bediende een houtvuurtje
in uw open haard ontsteekt! Ik hoop
dat ik met deze informatie de oud-Kla
tenners een genoegen heb kunnen
doen.
P. H. Middelburg
Abonnee P. Kuitert, thans woonachtig
in de V.S., bracht begin 1973 een be
zoek aan Udjung Pandang (Makassar)
en heeft aldaar een lijst met de oude
en nieuwe straatnamen samengesteld,
die wij hieronder laten volgen. Mis
schien kunnen wij een voormalig in
woner van de stad helpen, die van plan
is, er een bezoek te brengen.
Hospitaalweg - Jl. Jend. Sudirman. Hogepad - II.
Jend. D. A. Yani. Cantinelaan - Jl. Thamrin.
Marosweg - Jl. Gg. Bawakaraeng. Prinsenlaan - Jl.
Kajolalido Balai Kota (Gemeentekantoor). Raveleyn-
weg - Jl. Slamet Riyadi. Gen. van Dalenweg - Jl.
Sultan Hasanuddin. Justitielaan - Jl. Amaima Gappa.
Bensbachsteeg - Jl. Ince Nurdin. Tromplaan - Jl.
Chairii Anwar. Koningslaan - Jl. Sawerigading. Wil
lemslaan - Jl. Sutomo. Prinsesselaan - Jl. Emmy
Saelan. Lageweg - Jl. Lasinrang- H. A. Mappanyuki
tot Station. Goaweg - Jl. Dr. Sam Ratulangi. Klap
perlaan - Jl. Haji Bau - Walter Mongonsidi. Groen-
tenlaan - Jl. Lagaligo. Schijfbergweg - Jl. Sunggai
Seddang. Maradikajaweg - Jl. Gg. Latimojong. La-
djangiroeweg - Jl. Merapi. S.S. weg - Jl. Veteran.
3e Beroestr. - Jl. Bau Massepe. Ie Zeestr. - Jl. Rang
gong. 2e Zeestraat - Jl. Ali Malakka. 3e Zeestraat -
Mesmanlaan - Jl. Mawas. Bessieweg - Jl. La-
maddukelleng. Daeng Tompolaan same Datu
Musingweg - same Jl. Osman Jappar.
Strandweg - Jl. Somba opu. Wilhelminakade - Pela-
buhan Hatta. Julianakade - Jl. Pelabuhan Sukarno.
Prauwenhaven - Pelabuhan Perahu. Lae-lae ei
land - Pulau Lae-lae. Lae-lae eiland (kunst) - Pulau
Lae-lae caddi. Samalona eiland - Pulau Kayangan.
Martadinata (K.P.M.-Kantoor). Nusantara Sulawes
(Javasche Bank). Gowa Rate (naast Soos). Jampea
(naast Grand-Hotel). Kakatua (Mesman Steenfabr.).
Gowa Raya (naar Malino). "Grand-Hotel" =same.
"Victoria Hotel" voormalig huis Gouv./Res. "P.S.
Makassar" Fico flat.
15
