BRIEF VAN EEN "SENTIMENTELE" HOLLANDER
OPROEP
OPROEP
8 hotel ,ardjoena' 8
Zoek oude vriend Bob of Robert
Zonneveld. Vroeger student te Ban
doeng. Zijn vader was bij de N.I.S.
te Djokja. Inl. aan: Theo Schoon, 1/25
Dolphinstr., Randwick Sydney 2031
N.S.W. Australia.
Al en heeft het bijna altijd met trots
over de nuchtere Hollander. Sentimen
tele Hollanders bestaan echter ook.
Nuchter is "by the way" vaak een
synoniem voor: hard, berekenend, "re
ëel", gevoelloos. In elk geval moeten
mensen "uit de Oost" niet veel hebben
van die "nuchterheid" en het is heel
typisch dat een "sentimentele" Hollan
der als de schrijver van deze brief zich
bij al zijn vrijgevigheid tegenover zijn
Balische vrienden bewust blijft van de
nuchtere waarschuwing: "Geef je ze
een vinger, dan nemen ze je hele hand!"
maar dan in de mildere Indonesische
opvatting: "wie een handreiking aan
vaardt, wil gedragen worden" van het:
kasih tangan - minta gendongals
een zwakker kind dat eigenlijk door de
sterkere broeder gedragen MOET wor
den. Werd de hulp aan "ontwikkelings
landen" maar zo gezien - niet als "ren
teloos voorschot" dat langs een omweg
terugkomen MOET! - Red.
Lieve Tong Tong,
Ik ben kunstschilder en pas korte tijd
geleden zond iemand mij ongeveer 20
exemplaren van Tong Tong, die ik bijna
letterlijk verslonden heb.
Ondanks het feit, dat ik in de laatste
jaren al drie keer terug ben gweest in
Indonesia vanuit Australië, zijn al die
Indische herinneringen toch diep roe
rend. Ik ben elke trip naar Bali geweest
en hoop daar uiteindelijk weer perma
nent te kunnen wonen en werken als
vroeger. In tussentijd honderden kleu
ren dia's houden me warm en kan alles
tot de kleinste details genieten.
Bali is nog net zo mooi als het ooit
tevoren was, de veranderingen zijn al
leen maar opvallend in Den Passar.
Voor de rest heeft de tijd stil gestaan.
Als het U interesseert, zal ik U een
verslag van die ervaring shrijven voor
Tong Tong - gratis - natuurlijk. Na
bijna 35 jaar ben ik nogal erg taalarm
geworden in het Nederlands, maar ik
zal er mijn best op doen.
Ik heb een probleem: (zie de adverten
tie hiernevens).
Elke keer, wanneer ik van het vliegveld
in Bali in een taxi het binnenland inrijd,
en de atmosfeer langs de weg opneem,
barst ik in tranen uit. Ik ben alles behal
ve een huilebalk, maar, wanneer je
voelt, dat dit je werkelijke "thuis" is,
vloeien de tranen als kalies over je
wangen. De volgende keer zal ik mijn
geboorteplaats nog eens opzoeken.
Keboemen in Kedoe.
Voor mij is het terugzien van Indonesia
geen tegenvaller. Het is zelfs nog
mooier dan ik me kon herinneren. Mis
schien dat een schildersoog, ver
scherpt door de tijd, nog meer ziet dan
een rustejoos jongmens.
Als je daar 's nachts in de regentijd dat
orkest van kwang-kwong van de kik
kers weer hoort, gaat er plotseling in
het geheugen een grote deur open.
De tjitjaks en tokèhs doen er hun deel
bij. Als kunstlievende mensen in Hol
land er enige interesse in hebben iets
te doen voor Balinese schilders, er is
een onverzadigbare nieuwsgierigheid
en weetgierigheid, om alles te weten
over de kunst in de buitenwereld.
Kunstboeken, die voor velen van ons
een beetje uit de tijd zijn, zijn voor hen
nog het nieuwste van het nieuwste. Ik
heb zelf mijn eigen bibliotheek geheel
weg gegeven en zelfs een hele bom
boeken, die ik van vrienden heb kunnen
krijgen.
Omdat er zoveel verdwijnt bij de pos
terijen, zend ik die altijd met iemand,
mee, die zelf naar Bali gaat en het per
soonlijk overhandigt.
Wat ik gezonden heb in twee jaren tijd,
heeft een enorme invloed ten goede
gehad, omdat kunst van een hoog ge
halte nu eenmaal niet de rimboe ingaat.
Inspiratie komt gewoonlijk van het
slechtste en goedkoopste.
Ik ben blij, dat ik als individu een won
der teweeg kan brengen, waar het of
ficiële niets anders biedt dan het dooie
en suffe of het totaal onbegrijpelijke
voor de Oosterling. Om goed en juist
te kiezen, is in dit geval een kunst op
zichzelf, en dat op persoonlijk manier
is uitgekozen.
Misschien zijn er die er iets voor
voelen, om met datzelfde gevoel en
inzicht iets aan de nieuwe en toekom
stige kunst van Bali bij te dragen -
op een of andere manier, zonder er
iets voor terug te vragen, of een arme
Balische kunstenaar gratis een schilde
rij af te troggelen.
Ik heb daar zelf de grootste moeite
mee gehad, waar verschillenden in
dankbaarheid mij een schilderij zonden
en ik moest harde woorden gebruiken,
om daar een eind aan te maken.
Voor de meeste Europeanen blijven de
Balische kunstenaars anonieme we
zens. Het is roerend te zien, hoe ze met
liefde reageren, wanneer je ze als
individuen en als mens erkent en be
denkt met menselijke attenties.
Er wordt gezegd: kasih tangan - minta
gendong, maar hun gulheid is beslist
beschamend, als de vriendschap echt
en warm is.
Theo Schoon
Mochten onder onze lezers mensen
zijn, die zulke boeken willen weggeven
aan Baliërs, maar hun adres niet we
ten, stuur dan alles naar de Jajasan
Giki, Jalan Pemuda 64, Surabaya, Indo
nesia, eventueel via ons, maar stuur
ons dan ook een giro'tje met een ade
quaat bedrag voor de geschatte ver
zendkosten. Wij weten dat de directie
van de GIKI vele Balische vrienden
heeft, dus vast wel goede ontvangst
adressen voor U in Bali vindt (of even
tueel van andere Indonesische kunste
naars). In deze keiharde wereld, waarin
zoveel "hulp" aan ontwikkelingslanden
keihard terugbetaald moet worden,
staan wij telkens weer verbaasd over
vanzelf opwellende geeflust bij onze
lezers, waar ze ook zitten ter wereld!
Red. TT.
Zoek erfgenamen wijlen de heren
H. H. Zwaan sr. en jr. en Mevr.
A. M. Zwaan-v.d. Spiegel, ge
woond hebbende te Malang, in
zake liquidatie-slotuitkering N.V.
SOERABAJASCH HANDELS
BLAD DRUKKERIJ.
Inlichtingen tel 070- 55 64 76.
DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
O u
o Logeren in Den Haag? g
O dan natuurlijk bij O
q Moderne kamers, prima service, prettige q
q sfeer Iedere kamer EIGEN douche-cel. In q
q iedere kamer warm en koud stromend water, q
O Vanaf f 20,per persoon per nacht. O
g Gr Hertoqmnel. 205 ml 070/39 03 g
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOC
Bloeiende flamboyant in een Indisch
landschap, een stukje tropen aan de
muur!
Wandtegel inclusief porto 7,50
In de winkel f 6,50.
(de tegel is niet hitte-bestendig, dus
niet als onderzetter gebruiken)
16
