Landhuis Tjipanas ligt niet in de plantentuin
MUZIEK UIT INDONESIË
(III)
VERGETEN VOORSPELLER
Bespreking van oude en nieuwe
grammofoonplaten
MATAHARI 169.006 - H - GAMELAN
DEGUNG PARAHIANGAN. Stereo o.lv.
E. TJARMEDI.
Deze serie is bij vele Krontjong lief
hebbers geen onbekende meer en dank
zij Mrs. Bolland uit Den Haag kunnen
nu velen hier echte Krontjong muziek
beluisteren van het K.O. Tetap Segar
o.l.v. Big.Gen. Pirngadie in Indonesië.
Helaas vernam ik recent dat de hr.
Pirngadie kortgeleden is overleden.
Een groot verlies voor deze genre
muziek.
Deze plaat is een originele copie van
een Lokananta plaat, d.w.z. Lokananta
is het merk van de Radio Republiek
Indonesia, die onder deze naam platen
uitbrengt in Indonesië. Voor de kwali
teit van het gebodene behoeft u niet
bang te zijn, want alleen de beste
opnamen van de R.R.I. worden op de
plaat opgenomen. Daarbij komt nog,
dat ik de leider van dit gamelan orkest
nog als leerling van de bekende Pak
Idi, van ver voor de 2e wereldoorlog
heb gekend. Pak Idi, ook mijn leraar
en vraagbaak toentertijd, gold als de
beste musicus op het gebied van de
Sundaase toon-kunst en zijn naam was
bekend in heel Parahiangan.
De gamelan DEGUNG is een typische
gamelan uit Sundaland en komt in In
donesië nergens anders voor. Zij moet
nog afstammen uit het Hindu tijdperk,
want de Pelog toonzetting heeft vele
overeenkomsten met de Balinese ga
melan, maar daar houdt het dan ook
op. De Degung gamelan wordt ook wei
eens de Regenten gamelan genoemd,
omdat zij alleen in de pendoppo's van
de toenmalige regenten werd gespeeld.
De klankkleur van deze gamelan is
sereen, statig maar ook onnoemelijk
lieflijk. De melodieën op deze gamelan
kunnen niet op een gewone normale
gamelan worden gespeeld, want zij is
enig in haar stijl. Normaal hoort er bij
de vertolking ook een vrouwelijk koor
bij, doch dat is geen must, maar het
geheel wordt er wel mooier door. De
korte Suling die een voorname rol
speelt, geeft uitsluitend de melodie
(thema) weer.
Face I: BEBER LAJAR
LAMBANG (PARAHIANGAN), PADA-
JUNGAN, LADRAK
Face II: MANGARI, PALWA, DUDA,
MANGINTIN PENAMBAH naek BAR-
LEN GEDE. Al deze melodieën behoren
tot het oude repertoire.
Kortom de gamelan Degung is 100%
Sunda. Tulen sekali. Verder wens ik u
veel luistergenot toe.
MITRA SENI
Geachte redactie,
In de kleine quiz in Tong Tong van
15 september j.l. zat een foutje en het
is misschien voor degenen die ter
plaatse bekend zijn de moeite waard
dat even recht te zetten, 't Gaat over
vraag 3. Het "landvoogdelijk buiten
verblijf" zoals u het noemt staat in
derdaad in Tjipanas, even voorbij de
pasar (als ik 't me goed herinner) en
rechts van de weg wanneer je richting
Bandung gaat.
Maar dat is niet in de Bergtuin van
's Lands Plantentuin. De Bergtum van
Kebun Raya Indonesia, zoals die te
genwoordig heet (met y), ligt in Tjibo-
das, even vóór Tjipanas rechts af, een
smal weggetje steil naar boven. (Altijd
even terugschakelen naar de één, an
ders haalde je 't beslist niet, zoals ie
dere chauffeur ten minste een keer
moest ervaren). Vroeger moest je dan
vanaf de parkeerplaats nog een minuut
of tien te voet klimmen; omstreeks
1958 is de autoweg naar boven door
getrokken. Er staat een pasanggrahan,
in 1946 afgbrand, na de oorlog her
bouwd en nu nog steeds in gebruik.
In de Bergtuin staan die gewassen die
niet in het warmere Bogor (Buitenzorg)
kunnen worden gekweekt. Tjibodas ligt
op ongeveer 1400 m hoogte, op de
helling van de Gedeh. Het is ook een
startpunt voor de beklimming van deze
berg en van de Pangerango. Een mooie
op enkele stukken na ook niet al te
zware klim (tot ruim 3000 m). Je komt
dan langs de beroemde waterval bij
Tjibeureum.
Tjibodas is niet de enige "tjabanq"
(nieuwe spelling cabang) van de Kebun
Raya, er ligt er ook een in het drogere
Oost-Java bij Purwodadi. Verder zijn
er twee dergelijke regionale studie
centra op Sumatra, en wel in Sibolangit
(op de helling van de Sibajak bij
Medan) en in de laagvlakte bij Padang.
In Bogor zelf ligt het presidentiële
paleis wél in de Plantentuin, maar dat
is naar ik aanneem, wel bekend.
P.S.: weet u hoe de vrijmetselaarsloge
aan het Taman Suropati (Burg. Bis
schopplein) in Djakarta in de volks
mond heet? Rumah Sètan!
J. M. Spier
De geachte inzender heeft groot gelijk;
de "boventuin" van 's Lands planten
tuin ligt op enige km. afstand van het
landhuis Tjipanas, dat zich overigens
ook mag verheugen in een zeer groot
en fraai erf. Onze excuses voor de
gemaakte fout.
De meest gebruikte weg naar de top
van de Gedeh begon een eindje voorbij
het buitenverblijf op de theeonderne
ming Maleber (bij km 14) waarvan de
administrateur en zijn personeel altijd
wel bereid waren te assisteren door
het afstaan van koelies. Dit pad ge
bruikte ook de bevolking bij haar jaar
lijkse pelgrimage naar de graven van
de regenten van Tjandjoer op de Gu-
muruhringwal. Maar inderdaad was de
Gedeh ook te bereiken langs het pad
dat naar de bergtuin leidde: op enige
afstand daarvan splitste het zich in een
weg ter linkerzijde waardoor men via
de kraterrand de Gedehtop kon berei
ken en een ter rechterzijde dat naar de
top (en het weerstation) op de Pange
rango leidde. Jammer genoeg schijnt
niemand zich in Indonesië meer voor
bergtochten te interesseren; de facili
teiten die de Vereniging voor Berg
sport destijds overal liet aanbrengen
zijn de weg van alle aardse zaken ge
gaan en niet vervangen.
Wat het PS van de geachte inzender
betreft: alle logegebouwen in het voor
malige Indië werden door de bevolking
Rumah Sètan genoemd. Het gebouw
van de Ster in het Oosten te Jakarta is
thans in gebruik bij het Planbureau.
De vrijmetselarij heeft als organisatie
in Indonesië opgehouden te bestaan.
J.H.R.
Misschien herinnert U zich de gedenk
waardige woorden die Bismarck uit
sprak in 1870 (bij de Frans-Duitse oor
log): "Slechts door IJzer en Bloed zul
len de Grote Vragen van deze Tijd be
antwoord worden." Toen we nog op de
HBS zaten waren dit nog lege woorden
uit een leerboekje. Bismarck is sinds
dien verdoemd door alle vredes-apos-
teltjes, maar zo zoetjes aan hebben
ALLE rassen, religieën en culturen
op hun beurt oorlog gevoerd (ach ja,
wij ook; denk maar aan de politionele
acties!) en schijnt Bismarck toch wel
een beetje meer geweest te zijn dan
soldaat, namelijk voorspeller
ABONNEES AMERIKA
ATTENTIE!
Uw abonnement
(luchtpost $21.-; zeepost $17.-)
kunt U per check voldoen aan:
(verhoogd i.v.m. de koersdaling!)
Roy Steevensz, c/o Kushi House,
7357 Franklin Ave., Hollywood,
California.
Indien U Uw Tong Tong niet hebt
ontvangen of Uw exemplaar be
schadigd is, en U een ander
wenst, kunt U zich ook wenden
tot Roy Steevensz.
Naar Den Haag schrijven duurt
lang!
20
