i"''
DJOJOBOJO
bedaarde en vriendelijke stemmen en
geluiden van het onbedorven leven
buiten. Er waren altijd vlinders en tja-
poengs en allerlei vogels-van-buiten
die je nooit in de stad hoorde.
Er was geen afscheiding tussen zwem
bad en oedik in Tjimelati. Je liep ge
woon alle kanten het zwembad in en
uit. En menige oer-gezellige zwempartij
met de koffergrammofoon en dansmu
ziek liep gewoon uit mekaar omdat
men de sawahs in doolde en méér ge
noot van het kabbelend bergbeekje
met zijn djoeloeng-djoeloengs, zijn wa
terspinnen en kadals dan van het dan
sen op betonJa-ja, slangen waren
er ook; soms véél, maar ze maakten
het leven alleen maar paradijselijker
voor de nazaten van Adam en Eva!
Mijn goede hemel! Wat hebben wij veel
verloren in die onbeschrijflijke (en veel
veroordeelde) Tempo Doeloe!
Maar veertig jaren later (het lijkt het
drama van de Drie Musketiers wel!) is
al dat oude totaal weg. Nu is DIT het
zwembad. Het grootste dan(1).
Want er zijn er in totaal zo'n stuk of
vijf. Het is een natuurbad, dus de hele
tijd stromend vers bronwater. De bo
dem van het zwembad is gewoon (be
moste) stenen.
Het terrein eromheen is een soort park.
Zondag is het altijd crazy vol. Ze ko
men met bussen vol uit Jakarta. En
picniccen dan om het zwembad heen
in het park en het gras onder de bo
men. Bepakt en beladen met rantangs
en thermossen vol eten en drinken!
Maar helaas blijft daardoor het enorme
restaurant (2) leeg! Ja, maar niets haalt
bij een picnic "onder onsjes" in de
open lucht! Voor de modernen is er
dan nog een roek-band, musicerend
van elf tot vijf (3).
Na de foto's van dit enorme complex
(vergeleken althans bij het oude Tjime
lati van vóór de oorlog) zou je mogen
verwachten dat er een brede autostra
da heen leidt voor de bezoekers. Niks
hoor: precies hetzelfde sado-weggetje
van voorheen slingert zich door de
sawahs (4) - maar U begrijpt dat dit
aan de ene kant de bekoring van het
geheel verhoogt, maar bovendien het
project beschermt tegen overmatige
exploitatie, waardoor Tjimelati tot heil
van zijn landelijke omgeving nog lang
bestaan kan.
GROEI. Slechts weinige lezers (en dan
nog hoofdzakelijk uit Betawie) hebben
Tjimelati gekend in de dertiger jaren
en daarvóór: één natuurbadje met een
dozijn kleedkamertjes ernaast. Maar
ook Bak-Bish in Bogor en alle kleinere
zwembaden in heel Indonesië zagen er
zo uit: primitief, dicht bij Moeder Na
tuur onpretentieus en intiem. Toen la
ter de grote zwembaden (met wedstrijd-
banen) opkwamen en de jeugd daar
hoofdzakelijk heen trok in grote zwer
men, raakten de landelijke, primitieve
badjes totaal vergeten.
Maar vooral de ouderen onder ons en
zij die altijd hielden van het eenvoudige
en rustieke - zullen die kleine zwem
baden nooit vergeten door hun heel
aparte sfeer. En vooral hun zuiverheid;
zuiverheid van water, van omgeving en
van de zeden en gewoonten van hun
bezoekers! Moderne mensen kunnen
zich dat niet eens voorstellen en het is
gewoon onbegonnen werk om te pro
beren het uit te leggen. Hoewel één
woord eigenlijk genoeg is: paradij
selijk!
Men was er omgeven door vrije natuur,
wild geurend onkruid en de onzegbaar
I. Met belangstelling heb ik "Djojobo-
jo" gelezen in Tong Tong van 14 oct. jl.
Van Opa de Winter uit Roosendaal heb
ik evenwel een andere lezing gehoord
over "mBok Randa kélangan Kisa isine
Gula Klapa". Oordeelt U maar zelf
welke meer de waarheid nabij komt.
Met mBok Randa moet worden begre
pen Koningin Wilhelmina en met het
mandje met Gula Klapa "Indonesië".
Verder "Srengenge madep Ngidul" be
tekent de zon gesymboliseerd in de
Japanse vlag, die naar het Zuiden
schijnt, dus de Japanse belangstelling
in die richting. A. W. Boyd
II. Betreffende "Djojobojo" van T.T.
14 October j.l. Anadajoh mongsa, pada
Petruk dadi Ratu. Pada betekent m.i.
"net als", dus niet "gedurende". Dus
iemand, die zich niet kan gedragen,
immers "als niet komt tot iet". Petruk
van geringe komaf kon zich niet als
vorst gedragen. Een andere uitdrukking
hiervoor: "Kirik munggah ambèn." Ook
dit is ongepast. Ir. F. Engelken
Elke uitlegger van Djojobojo heeft altijd
de mogelijkheid erkend dat er een be
tere interpretatie mogelijk kan zijn dan
de zijne - Red.
\"\(V
10
