Come back van pianiste Lili Kraus
3£centjie aoen aroe
KIMM Indische spekkoek
a
Lili Kraus met man en kinderen, Bali 1941
Velen Uwer zullen zich uit Indië de
pianiste Lili Kraus herinneren, aan wie
de NOS in de serie "Klaviertuositei-
ten" een programma wijdde en die op
15 januari in het Amsterdams Concert
gebouw een uitvoering gaf van het
derde pianoconcert van Beethoven
met het Amsterdams Philharmonisch
Orkest onder leiding van de dirigent
Anton Kersjes.
Wellicht hebben de muziekliefhebbers
onder U haar programma beluisterd,
voor wie de naam Lili Kraus een bij
zondere klank heeft.
Deze pianiste, van Hongaarse origine
en Engelse Nationaliteit trad na lange
tijd van afwezigheid weer in ons land
op.
In 1940 begon Lili Kraus, toen al inter
nationaal beroemd in Indië haar eerste
uitgebreide wereldtoernee.
Haar concertreis werd door de Japan
se invasie afgebroken; ze kon met
haar man en kinderen Java niet tijdig
meer verlaten.
De knappe, levendige, maar vooral
warmmenselijke verschijning en het
hoogst persoonlijke, temperamentvolle
spel van Lili Kraus heeft op veel men
sen uit Indië een onuitwisbare indruk
gemaakt.
Ze gaf vele concerten, o.m. voor de
Kunstkring en voor de NIROM en
daarbij gaf ze veel lessen.
Na de oorlog ondernam de pianiste
weer toernees, in Australië en Nw.
Zeeland. Zij bouwde haar carrière op
nieuw op en wist haar plaats tussen
de groten van het concertpodium te
herwinnen.
Nu, op de leeftijd, waarop de meesten
rustig van hun A.O.W. gaan genieten
en aan "gojang kafo" gaan denken,
concerteert Lili Kraus nog steeds
over de hele wereld, geeft ze cursus
sen en maakt ze grammofoonplaten.
Zij is nog dezelfde vitale, stralende
vrouw van vroeger en ze spreekt nog
een aardig woordje Nederlands en
zelfs Maleis!
Frans Schreuder
Hoewel het uiten en geven van Geluk
wensen voor het nieuwe jaar op 10 of
soms wel tot 15 januari wel zijn ge
daan, hebben de Bandanezen toch
maar als gewoonte aangenomen dat
iedereen dit nog mag doen tot en met
30 januari. Dit vond vermoedelijk zijn
oorsprong in het feit dat er nog vele
familieleden en kanalans die op de
veraf gelegen eilanden woonden, door
de slechte verbinding en communica
tiemiddelen, nog aan de beurt moesten
komen. However, dit is gewoonte dit
is traditie en men houdt er zich aan.
Tot en met 30 januari dus. Want op
31 januari wordt het nieuwe jaar ge-
koentjiet, en met de nodige raméh-
raméh.
Eerst staken de oudsten hun wijze
hoofden bijelkaar om te berdamé bij
wie het feest gehouden zal worden en
wie wat zal meenemen of moet bij
dragen. Daarna kregen de verschillen
de tantes opdrachten voor het ver
vaardigen van de lekkernijen voor die
avond. De ooms zorgden dan wel voor
de rest zoals, gaslampen, drank en
Bekend van de Pasar Malam
Stort 11,op giro 158225 en
U ontvangt een spekkoek van ca.
500 gram, in speciale verpakking,
franco thuis.
"KIMM", Joh. Verhulststraat 98,
Amsterdam-Z. Tel. 020 - 72 84 61
muziek. Nou dat laatste was niet zo
moeilijk. Er was een vast "muziek
korps" bestaande uit een grote trom,
een kleine trom en drie blaasinstru
menten. Gefneks toch, alsmaar geef
geluid. De feestavond begon meestal
om acht uur des-avonds, met een op
tocht door alle manlijke deelnemers,
en daar hoorden wij jongens ook on
der, vanuit het huis van diegene alwaar
het feest plaats vond. In de optocht
werd, achter de muziek, een enorme
houten sleutel boven op of aan een
lange paal meegetorst. Deze sleutel
moest voor iedereen duidelijk zicht
baar zijn. Want met deze sleutel zal
straks bij het ochtendgloren het nieu
we jaar worden afgesloten. Dat bete
kende ook, dat daarna het niemand
meer in zijn bolle kepala moest halen
om iemand nog "Slamet Taoen Baroe"
te wensen.
De optocht voerde langs de huizen
van alle deelnemers alwaar even werd
halt gehouden om een drietal hoeraahs
aan te heffen voor de sleutel, om ver
volgens de afmars aan te vangen voor
het volgende huis.
Is iedereen vereerd met een bezoek
dan keert men terug naar het uitgangs
punt en werd de sleutel midden op het
erf geplant. Ik had vergeten te ver
melden dat deze koentjie hel verlicht
werd door een "lampoe-gas" van wel
honderd kaarsen licht zoals mijn on
derwijzer van de tweede klas, Meneer
Retel, placht te zeggen.
Dan begon het feest pas goed. De
voorgalerij werd bestemd als dans
zaal. De achterkamers waren de plaats
voor de oudere tantes voor een
spelletje "main tjekie". (een soort
kaartspel met kleine kaarten). In weer
een andere kamer zaten de ooms
ooms die zich liever vermaakten met
hun geliefde drank, de sagoeweer. De
kleinere jongens en meisjes vermaak
ten zich op het erf rondom de grote
sleutel. Regelmatig werden door het
keukenpersoneel schalen met lekkers
rondgedragen waaruit een ieder kon
nemen wat hij lustte. De opgeschoten
jonge dames en jongeheren zaten op
de dansvloer. Hoe later op de avond
hoe leuker, waarbij het dansen werd
afgewisseld met manaree en badin-
dang. Dan hield het strijkje even op
en kwamen de tifa-gong aan de beurt.
Het was wel gewoonte dat niemand het
feestterrein mocht verlaten, ook niet
stiekumpjes, eer de heer des huizes
daartoe toestemming gaf. Maar ik kan
U wel verzekeren dat ook niemand dat
deed. Wat!? Als het van hen afhing
zetten zij het door tot de volgende
avond.
Maar tegen vijf voor zes in de ochtend
werd door de huisbaas met luide stem
gevraagd of iedereen even stil wilde
zijn, want dan werd door de baas zelf
de sleutel van de paal afgehaald om
vervolgens met de sleutel boven het
hoofd een rondgang te maken, langs
alle deelnemers. Tenslotte werd bij de
voordeur stil gehouden. Met luide
stem verkondigde hij dan: "Dames en
heren, jongens en meisjes, met deze
sleutel sluit ik thans het nieuwe jaar
en ik hoop dat iedereen vanaf vandaag
zal onthouden, dat hij geen nieuwjaars
wens kan doen".
Daarna was het aan alle feestgangers
toegestaan om huiswaarts te keren.
Na mijn vertrek in 1929 uit Banda heb
ik zulk een soort feest nergens meer
meegemaakt. Jammer wel.
Panee.
15
