"DE STILLE KRACHT" van Hilversum
Begin vorig jaar begon de AVRO met de
opnamen van "De Stille Kracht", van Louis
Couperus naar een tv-bewerking van Walter
v.d. Kamp. De belangstelling voor dit stuk
(eigenlijk de enige Indische roman die Cou
perus schreef) is natuurlijk erg groot, en
men vraagt zich wel af waarom de AVRO
zolang wacht met de vertoning.
(en van Couperus)
"Als je nog iets wilt zien van de op
names moet je beslist morgen komen,"
had Walter van der Kamp gezegd,
"dan draaien we de laatste scenes
van "De Stille Kracht". "Morgen" is
natuurlijk een gure, druilerige dag en
het enorme televisie-complex dat in
wat vriendelijker termen onze "droom-
fabriek" heet, is wel de laatste plek
waar je iets mysterieus uit de tropen
zou verwachten. Toch is het zich daar
binnen in Studio III aan het afspelen,
het drama van liefde, bedrog, achter
docht en "goena-goena", alles op aan
wijzingen van Walter van der Kamp,
Avro's regisseur-van-de-moeilijke stuk
ken. "Dit wordt mijn beste", heeft hij
enthousiast gezegd.
In de regiekamer, hoog boven de stu
dio, zit hij als een tovenaar achter zijn
bord vol knopjes en lichtjes het aardse
gebeuren te dirigeren. En als een echte
Ti-Ta-tovenaar zet hij ook alles stil als
het niet gaat zoals hij wil. Twee rijen
monitors verklappen alles wat goed en
fout gaat.
Felle lichten op een echt Indische
pendopo. Dames en heren in feest-
kledij wachtend op het binnentreden
van resident Oudijck, die de nieuwe
regent van Laboewangi, Soenario A-
diningrat (Rien Frederiksz) komt instal
leren. Zachte gamelan-muziek op de
achtergrond (het volk buiten viert im
mers ook feest?), zacht gepraat van
de gasten, plechtig binnenschrijden
van resident en regent. Mobiele ca
mera's rijden geluidloos naderbij:
"Draaien maar!" "Stop!" zegt Ti-Ta-
van-der-Kamp," er groeit een palm uit
het hoofd van die man rechts, dat kan
nooit!"
Een bediende op de achtergrond,
gehurkt voor een palm levert het sil
houet op van een menselijke fontein.
Hij wordt anders neergezet. Opnieuw
draaien maar. Het gaat geweldig. De
resident begint zijn toespraak. Bob de
Lange raakt even zijn juiste intonatie
kwijt, begint weer opnieuw. Neen,
Walter is niet helemaal tevreden, er
moet een close-up van deze hoek, zo,
en dan over naar deze kant, mooi.
Weer draaien maar.
Na twee uur draaien en overdoen is
eindelijk de installeringsscene okay.
En dan komt de man van de kleur-
opname vertellen: "Het moet allemaal
over, de kleuren zijn te donker!"
Goeiendag. Ik heb ineens zo'n zin
om de fabriek te verlaten en gewoon
kalm te wachten tot het in de tv-gids
staat: "Stille Kracht" van Couperus
om zolaat. Knopje van de tv aan, al.
Pas als je er met je neus bovenop zit,
weet je hoeveel erbij komt kijken. Het
bijzondere van dit tv stuk? Dat er zo
veel Indische mensen in meespelen,
figuranten, maar ook belangrijke rollen.
Amateurs die zich als uitstekende
acteurs en actrices hebben ontpopt.
Neem Astrid Ceuleers als Doddy Ou
dijck, een schat van een kind en 100%
natuurlijk in haar rol van kokette In
dische dochter. Mevrouw Heetkamp
als baboe Oerip. Geen actrice van het
Nederlands toneel zou deze rol zo
kunnen interpreteren. Want onze ac
teurs en actrices van "Indische" her
komst (en dat zijn er nog al wat in
Nederland) zijn het natuurlijke Indische
accent allang verleerd en brengen het
niet verder dan een geaffecteerd
spraakje dat voor alle Oosterse rollen
wordt gebruikt. Maar Jenny Heetkamp
i s baboe Oerip. Zo zou die oude
vrouw gesproken hebben, op die toon,
in zo'n houding.
Van der Kamp is erg in zijn nopjes
met zijn bezetting. Mensen die gere
ageerd hebben op de oproep van de
Avro om figuranten en hoofdrolspe
lers. Veel gegadigden die met animo
en soms ook wel met schroom over
Twee belangrijke hoofdfiguren: Indra Kama-
djojo als de regent van Ngadjiwa (links) en
Rien Frederiksz als net geïnstalleerde regent
van Laboewangi. (NOS Fotodienst)
de studiodrempel stapten. Het ging
immers om een Indisch stuk?
Geweldig dat Van der Kamp dit zo
gezien heeft, mensen uit Indië ge
vraagd heeft de sfeer uit Indië in het
stuk te brengen. Natuurlijk kreeg hij
er legio adviezen bij, maar de beste
steun vindt hij geloof ik bij zijn kittig
Van li.n.r. aan de tafel: Hans Dagelet (Addy de Luce), Astrid Ceuleers
(Doddy v. OudijckWillem Nijholt (Theo v. Oudijck), Pleuni Touw
(Mevr. v. Oudijck). Op de achtergrond talrijke Indische figuranten.
(Foto K.I.P.P.A.)
Veel spanning in deze scene met v.l.n.r. Jenny Heetkamp als baboe
Oerip. Pleuni Touw als mevr. Oudijck, en Willem Nijholt als Theo.
(Foto K.I.P.P.A.)
16
