16e
MIJN KORTE LEVEN OP BALI (V)
door LILIAN DUCELLE
PASAR
MALAM
DEN HAAG
24 t/m 30
JUNI 1974
HOUTRUST
WAARDEVOLLE ADVIEZEN VAN EEN
VRIENDELIJKE BUUR
Je kunt op twee manieren je moede
ledematen rust geven: door ze uit te
strekken op een koele tikar of door ze
genoeglijk op te trekken en in elkaar
te strengelen op een Balinees bamboe
stoeltje. Deze laatste manier verkies ik
boven de eerste. Zo zit ik elke middag
na gedane arbeid, intens te genieten
van een zonsondergang, waar elke
technicolorfilm een puntje aan kan zui
gen. Je ziet een paar late katjers vlak
voor je voeten opvliegen, zwermen
mussen uit de sawahs opstijgen, waar
ze de hele dag de vogelverschrikkers
het leven zuur hebben gemaakt en de
bemodderde tani's met de patjol over
de schouder huiswaarts keren.
Vandaag is mijn stemming niet zo
rooskleurig als de avondlucht. Dat
komt, omdat de katjang op het veld me
dwars zit. Volgende week moet ik oog
sten en nu nog zitten dag aan dag de
varkens en kippen van de buren de
rijpe noten om te woelen en op te
vreten. En je kunt onmogelijk de hele
dag achter de beesten aan zitten. Daar
is het land te groot voor.
Daar komt Roesli, een van de buren,
het paadje opgewandeld. Roesli is
geen Balinees, maar een Padanger en
hij maakt (lelijke) rotankorfjes, die hij
tegen hoge prijs op de passar ver
koopt. Hij is van veel dingen op de
hoogte (zegt hij) en geeft graag onge
vraagd advies.
"Wat kijkt U vandaag boos, juffrouw",
zegt hij.
Varkens zeg ik veelbetekenend en
wijs met mijn kin naar een logge, grijze
massa, die ijverig tussen de bedden
scharrelt.
"Ja", zegt Roesli meewarig. "Ik zie U
altijd smijten, smijten en het helpt niets.
Waarom gebruikt U ook geen pijl en
boog?"
Eerst versta ik hem niet zo goed, maar
hij bedoelt het heus: pasang dengan
panah. Het is wel een goed idee, je
kunt zo'n beest behoorlijk gevoelig
raken; een kwestie van een beetje
20
oefenen. Robin Hood leerde het ook
niet in één dag.
"Doen ze dat op Sumatra?"
Volgens Roesli is Sumatra het land van
de practische uitvindingen en hij is
gaarne bereid zijn inventies met me te
delen. Waarom ik geen kippen houd?
"Later", zeg ik vermoeid. "Later, eerst
die katjang weg én de varkens. Boven
dien moet ik nog een kippenhok maken
en bamboe is zo duur, dat zo'n kippen
ren wel evenveel zal kosten als mijn
huis."
Roesli schudt meewarig zijn hoofd.
"U moet Uw kippen nooit opsluiten
in een hok." beweert hij serieus. "Dan
krijgen ze kippenziekte en gaan ze al
lemaal dood."
"Als ik ze laat rondlopen, lopen ze al
lemaal weg of worden allemaal gesto
len", antwoord ik bitter.
Roesli lacht. "Weet U niet, hoe U kip
pen moet houden? Ik zal het U vertel
len. In Karangasem had ik een vriend,
die 200 kippen hield. Prachtige, ge
zonde beesten. Hij heeft er nooit een
tje gemist. Weet U, hoe hij deed? 's
Morgens sloeg hij op een bamboe
tong-tong, dan kwamen alle kippen uit
de bomen of struiken of waar ze die
nacht op het erf hadden geslapen, en
dan gaf hij ze te eten. Daarna joeg hij
ze van zijn erf af."
Joeg hij ze weg?" vraag ik ongelovig.
Ja juffrouw, hij joeg ze weg. Die
oesir samasekali."
Gezellig", vind ik. "En waar gingen
die kippen dan naar toe?"
"Naar andere erven of naar de teqal-
lans."
O ^eg ik, "dus hij joeg ze weg naar
de erven en de tegallans van de bu
ren".
Roesli negeert deze opmerking. 's-
Avonds om 6 uur sloeg hij weer op de
tong-tong en dan kwamen ze alle 200
weer aan. Er heeft er nooit één ge
mankeerd, want ze wisten, als de tong
tong slaat, dan krijgen we te eten.
U moet de kippen dus wennen aan
het geluid en aan geregeld eten. Dan
komt de rest vanzelf in orde. Een kip,
die vrij rondloopt, krijgt nooit kippen
ziekte en bovendien heeft U geen last
van vuiligheid."
"O",zeg ik. "En waar leggen ze de
eieren? Moet ik niet af en toe op de
tong-tong slaan, om ze eraan te her
inneren, dat ze een ei moeten leggen
op m ij n erf?"
Roesli kijkt me aan met een blik, die
duidelijk verraadt, dat hij me een klein
geestig mens vindt.
Ach, waarom zoudt U zich druk maken
om de eieren? Eieren zijn toch zo
goedkoop hier. Een kwartje per stuk
maar en U bent toch alleen, dus heeft
U niet veel nodig."
Ik vraag maar niet meer, waarom ik
dan in hemelsnaam kippen zou moeten
houden als het toch niet om de (goed
kope!) eieren te doen is. Het kan dan
ook niet anders, of die snuggere vriend
van Roesli hield zijn 200 kippen om de
buren te pesten!
Maar dat van die pijl en boog is toch
geen gék idee, vindt U niet?
Lilian Ducelle
UITDRUKKELIJKE MEDEDELING
Het TIJDSCHRIFT Tong-Tong staat in
geen enkele relatie tot de STICHTING
Tong-Tong die de pasar malam orga
niseert. Dit is een zelfstandige orga
nisatie waar ons blad geheel buiten
staat. Zoals gebleken is leidt de
naamsovereenkomst tot misvattingen.
Betalingen voor abonnement, toko of
boekhandel Tong-Tong UITSLUITEND
op gironr., 6685. Stortingen op andere
rekeningen moeten wij als niet ge
daan beschouwen. Dir. Tong Tong bv.
Tijdens de Pasar Malam
3 GROTE REÜNIES
28/6 West-Java, aanvang 19.00 uur
29/6 Oost- en Midden-Java,
aanvang 12.00 uur
30/6 Deli en Buitengewesten,
aanvang 13.00 uur
Bespreek nu vast door storting van
f 15,p.pers. (incl. maaltijd, drank
jes, entree Pasar Malam) op giro
75 83 89 t.n.v. stichting Tong Tong.
Ook toeganskaarten voor alleen maar
de Pasar Malam kunnen nu al besteld:
volw. 3,50, 65+ 1,75, kind. ƒ1,25,
groepen f 2,50, het totaalbedrag ver
meerderd met ƒ1,25 porto en admin.
kosten, te storten op giro 75 83 89.
Inl. en geïllustreerde folder op aan
vraag bij: stichting TONG TONG,
Lange Voorhout 25 B, Den Haag,
Telefoon 070-64 52 49 en 18 05 85.
