Tjalie's verscheiden in de media
WILLEM BRANDT
OVER TJALIE
Van Tjalie's verscheiden is in de ge
hele pers in Nederland melding ge
maakt. De tv bracht een portret met
een korte notitie. De radio bracht het
bericht met enige sobere bijzonder
heden. Meestal beperkten de bladen
zich tot de korte en in vele gevallen
onjuiste vermelding van enkele feiten.
In vele kranten werd Tjalie tien jaar
ouder vermeld dan hij in werkelijkheid
was: op 10 januari was hij pas 63 jaar
geworden.
Het is te begrijpen dat de nederlandse
bladen nogal wat moeite hadden met
een figuur als Tjalie, wiens kwaliteiten
zover buiten hun gezichtskring vallen
en die dus geen flauw benul konden
opbrengen voor wat deze man bete
kende voor de indische gemeenschap.
Wat wij niet begrijpen is dat zo weini
gen de moeite namen om zich op de
hoogte te stellen van de correcte fei
ten.
Voor twee stemmen willen wij een
uitzondering maken. Willem Brandt
schreef in De Telegraaf een in me-
moriam, dat een onvoorstelbaar aantal
klassen hoger staat dan de obligate
herdenkingen. Het verscheen in dat
blad op de dag van Tjalie's crematie
en wij laten het hier in zijn geheel
volgen.
Tjalie Robinson heeft zichzelf opge
brand. Hoewel zijn gezondheidstoe
stand al geruime tijd te wensen over
liet, bleef hij in zijn tijdschrift Tong
Tong tot het laatst toe in talloze artike
len strijdvaardig de pen voeren, ook
in ander opzicht steeds paraat voor
de noden van de Indische Nederlander,
met hart en bloed aan de tropen ge
bonden, geplaagd en gejaagd door een
eeuwig heimwee tussen hier en ginds.
Zijn literaire en zijn journalistieke pro-
Op Batu Tjèpèr kan je dag en nacht verrukkelijk eten. Alle soorten van zowat alle volken uit
heel Indonesia. Zoet, zuur, warm, koud, wat-je-wil. En dan zijn vooral 's avonds de vis-
restaurantjes het meest in trek met hun onovertroffen karang en kepiting gerechten. De tentjes
hebben allemaal een nummer en is vooral nummer 33 het meest bekend. En ook populair bij
de "upper ten" van Jakarta. Je kan er dus vaak bekende en hoge personen zoals generaals en
filmsterren aantreffen die even lekker uit het keurslijf breken en neerstrijken aan de kant van
de weg.
Indonesia is in een heleboel dingen natuurlijk met de tijd meegegaan en als één van de olie
en gas producerende landen hebben zelfs de kleinste waroenkjes de areng en houtvuurtjes
afgeschaft. En vervangen door de gas-stelletjes met tankje, zoals de foto duidelijk laat zien.
Makkelijker, efficiënter, schoner en goedkoper.
Gelukkig is Indonesia, en vooral Jakarta, in een heleboel andere dingen nog steeds hetzelfde.
En zijn vooral de eigenaars van dit soort eetgelegenheden dolblij dat er geen "Inspectie van
Volksgezondheid" is, want anders kan 93% van die tentjes wel sluiten. Deze foto laat duidelijk
het keuken-en afwasgedeelte zien. Hoewel de stadsriolering tegelijkertijd de afvoer is en de
borden, glazen, potten en pannen griezelig dicht bij de sloot worden schoongemaakt heb ik nog
geen enkele maal gezien dat men ook het slootwater eventueel als afwaswater gebruikt! Neenee
het afwas water wordt van thuis meegesleept in de drum rechts.
Geen worries please en selamat makan'.
ROGIER
za waren als hij zelf: eerlijk, moedig en
ridderlijk, met een romantische hang
naar zoveel goede dingen die verloren
gingen, en vooral naar menselijke
grootheid en karakter.
Hij streed voor het behoud van de
waarden aan cultuur en levenskunst
van de Indischman 'te midden van de
kilte van dit land, gelovend in de latere
erkenning daarvan als iets eigens en
oorspronkelijks. Het ergerde hem ma
teloos, als hij, door zijn kritiek op véél
vaderlandse bekrompenheid en gees
telijk verval, wel eens anti-Hollands
genoemd werd.
Zijn eenzaam gevecht op de laatste
post van een verdwijnend en vaak
gediscrimineerd stuk verleden heeft
hem veel teleurstelling bezorgd. Het
vormde de tragiek maar ook de groot
heid van zijn uniek schrijverschap, als
journalist en commentator onder de
naam Tjalie Robinson, als literator
onder het pseudoniem Vincent Mahieu.
Zijn verhalenbundels "Tjies" en
"Tjoek", met veel tropische jachtavon
turen, nemen door hun thematiek maar
mede door hun vitale, kleurige en oor
spronkelijke stijl in onze letterkunde
een geheel eigen plaats in.
Dit is ook het geval met zijn verzamel
de journalistieke impressies uit het
vroegere Batavia: "Piekerans van een
straatslijper." In dit werk heeft hij op
onnavolgbare wijze het bijzondere taal
gebruik, het zg. Petjo, van de Indisch-
Nederlandse kleine man in het vroe
gere Batavia vastgelegd, met een hu
mor en een levendigheid, die in onze
literatuur zeldzaam mogen worden ge
noemd.
Het heengaan van Tjalie Robinson laat
een onvervulbare plaats in de Indische
letteren open. Er is nooit een schrijver
geweest die zó pregnant en wezenlijk
de sfeer van het échte leven der ge
wone Indischmensen geregistreerd
heeft.
Het was alsof hij wist dat de strijd bijna
gestreden was. In zijn laatste artikelen,
verschenen in het tijdschrift Tong Tong
van 15 april, filosofeerde hij enkele
malen over de onherroepelijkheid van
het menselijk einde, maar in het vaste
vertrouwen dat de waarden waarin hij
geloofd heeft onverwoestbaar zijn.
Waarden die zoals hij zegt als
het gras hun weg zullen vinden tussen
het metselwerk door, en dwars door
het asfalt heen.
Daarmee bedoelde hij de waarden van
eerlijkheid, moed, mensenliefde en
geestelijke vrijheid tegenover de
schimmel van maatschappelijke ver
loedering of de verlaging van de mens
tot een sociaal kuddedier.
Tot zover Willem Brandt.
zie verder volgende pagina
6
