föii§ f oinj
BIJ DE VOORPLAAT
PLEKJES ONTDEKKEN
PASAR MALAM - WAARTS
"Indonesië
in opkomst"
Indonesië in opkomst
2
Je schrijft wel over Bali, zeiden lezers
me, maar nergens wijd je uit over de
schoonheid van het land.
Nou goed dan. Bali is een verschrik
kelijk mooi eiland, anders zouden zo
veel beroemde schilders er niet ge
bleven zijn om continue te worden
geinspireerd tot volmaakter en zuiver
der kunstprestaties. Maar als je iemand
uit Sumatra ontmoet, dan wordt het
Baliparadijs met een zin weggeveegd:
"Er is op de wereld niets grootser,
adembenemender dan de schoonheid
van het Sumatraanse berglandschap."
Ik ga direct accoord met deze ver
klaring. Mijn adem heeft nooit ge
stokt bij het aanschouwen van het
onmetelijk wijde sawahlandschap, het
kaleidoscopische patroon van duizen
den klapperboomkruinen bewogen in
de wind, of de hagelwitte strandman-
chet van Sanoer tegen het turkoois
van de zee, maar ik heb al die plekjes
even liefgehad als het met balsemien
begroeide stukje droge goot achter
ons huisje in Malang. Waarmee ik
alleen wil zeggen dat je plekjes ont
dekt en er vaak niet over kan praten.
Ik ben geen schoonheid-beschrijfster,
er stroomt geen droppel dichters/schil-
dersbloed door mijn aderen. Het
vreemde is dat dichters en schilders
zich in mijn aanwezigheid ook niet als
zodanig willen gedragen. Neem b.v.
Le Mayeur die op Sanoer woonde in
zijn legendarisch mooie huis met zijn
legendarisch lieftallige Ni Polok. Ik
woonde er (met een korte doorsteek
door klappertuinen en sawahs op blote
voeten) een half uurtje vandaan en
kwam wel eens buurten om wat aan
spraak te hebben in mijn eigen taal.
En wat dacht U dat Le Mayeur dan aan
het doen was? Schilderen? Mis. Hij zat
altijd met petroleum en een dikke
kwast achter de rajaps aan. "Witte
mieren", bromde hij over zijn schouder
heen, "de pest in dit land Als je niet
oplet vreten ze de vloer onder je weg.
En het hele huis!"
Nu was het natuurlijk wel zo dat het
hele huis van Le Mayeur bestond uit
voedsel voor witte mieren.
Bamboe en hout en nog eens bamboe.
Alle wanden bestonden uit schitterend
bewerkte panelen. Het is NOG een
bezienswaardigheid, dank zij Le May-
eurs niet aflatende ijver, zijn kwast
en petroleum. Nu is Le Mayeur dood,
maar de witte mieren leven voort,
want bij mijn laatste bezoek aan zijn
huis, was net Polok bezig een paar
jongens te wijzen hoe ze voorzichtig
de panelen moesten lichten en waar
ze met petroleum moesten werken.
De foto op de voorpagina is op Bali
genomen. Dacht U aan Kepandjen,
Wlingi of Singosari?
Zomaar een stukje sawah met een
net-omploegde tegalan ernaast en een
paar iele jonge (djenkol?) bomen tegen
een indrukwekkend decor van aan
drijvende regenwolken. Heel gewoon
en toch zo mooi. Maar wie bewijst dat
dit nu Bali is? Zet uw bril eens op en
ontdekt U midden op de foto een
vaantje van bamboe met versiering van
jonge klapperbladeren. Die feestelijke
vaantjes duiden op een belangrijke ge
beurtenis: er is padi geplant.
En als U gezien had hoe de eerste
padi door de tani geplant is dan weet
U ook meteen dat deze sawah nergens
anders ter wereld dan op Bali kan
liggen. Want eerst heeft de man 9
jonge plantjes uit het kweekbed ge
haald en die in de modder gedrukt
volgens de voorgeschreven "pengider-
ideran". Een plantje in het midden en
de 8 andere in volgorde van de rich
tingen van zee, bergen (de Gunung
Agung) en de wind. En toen pas plantte
hij de rest van zijn sawah vol.
Zo gaat dat in Bali. Maar dat kunt U
aan dit stukje landschap niet zo zien
Het is een kwestie van ontdekken. Dat
plekje Indonesië dat we allang ver
geten zullen zijn, maar altijd weer
zullen herkennen als we het zien.
Lilian Ducelle
Den Haag, Houtrusthallen, 24 t/m 30 juni
Harlingen, 21 t/m 24 augustus.
Eindhoven, 10e Pasar Dalam, Philips Jubileumhal 30-31 aug. - 1 sept.
Den Haag, Rekreade, Kermis-pasar van 6 t/m 22 sept. Malieveld.
Breda, Turfschip, 5 en 6 oktober, pasar dalam voor de eerste maal.
In September verschijnt een
nieuw boek over Indonesië. Dit
maal met meer concrete infor
matie en toelichting over dit im
mense eilandenrijk dan het "In
donesië" van Rentmeester en
Haasse. Inheemse cultuur, de
moderne ontwikkelingen, econo
mische en sociale problemen
worden door Prof. H. F. Neubau-
er, Pr. W. Röll en pr. H. Uhlig
vrij uitvoerig uiteengezet. Ned.
bewerking Dr. M. M. J. van Bal-
gooy Drs. M. W. Blok. 96 foto's
in kleur en overzichtskaart.
De Duitse uitgave ligt bij Tong-
Tong ter inzage. In September
verschijnt de Nederlandse uit
gave. U kunt nu reeds bestellen.
3 termijnen mogelijk!
Opgericht en geleid door
TJALIE ROBINSON (1911 -1974)
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 18e JAARG. No. 23
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong Den Haag - Tel. 070 - 54.55.00/54.55.01 - Post
giro 6685 ot A.B.N. Den Haag Rek. No. 51.56.15.730.
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong B.V.
Directie: L. Ducelle
Administratie: Th. M. A. Scheulderman
Redactie: J. H. Ritman, Ch. J. A. Manders, G. H.
Bartman.
Verschijnt de 1ste en de 15e van iedere maand
Prijs per nummer f 1,75. Abt. Nederl. (en E.E.G.-
landen behalve Engeland) kwart, f 9.—, halfj.
f 18,—; jaar f 36,—. Abt. Europa: jaar f 39,—.
Buiten Europa: jaar f 44,(zeepost)
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 80,Indonesië f 65,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 65; Canada en Ver. Staten
f 55,—; Maleisië, Singapore en India f 65,—-,
Suriname en Antillen f 55,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD.
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN.
