BIJ DE VOORPLAAT
OUDE HUIZEN STERVEN LANGZAAM
POEKOEL TEROES!
Heeft U ooit zoiets prachtigs gezien als dit rijtje huizen op onze voorplaat? Nu
neem ik U misschien meteen de wind uit de zeilen en had U net gedacht: was
het nu beslist nodig om een stukje verkrotting te fotograferen? Hoe haalt ze 't
in haar hoofd!
Merkwaardige is dat Rogier vorig jaar, Tjalie en ik het jaar daarvoor, dezelfde
opname maakten, getroffen door deze bouwvallen in Singapore aan de North
Bridge Road. Mijn foto leek natuurlijk nergens op, wazig, bewogen. Niet het huis
natuurlijk, maar ikke. De kleine foto op deze pagina is nog door Tjalie genomen,
ander huis, andere straat.
Net een toneel-decor, net alsof dade
lijk de spelers zullen opkomen, en
straks voor het tweede bedrijf een
tafreel zal worden neergelaten van een
prachtige salon of een maanbeschenen
tuin vol bomen. Neen, dit is geen
driedimensionaal geschilderd decor,
maar een drie-dimensionaal levend
huis, waar mensen in wonen, geloof
me. Een pakhuis van zeker anderhalve
eeuw oud, zoals er nog wel honderd te
vinden zijn in Singapore.
Mooie stad, vreemde stad. Het was
voor mij altijd een naam uit de ge
schiedenisles. Raffles. Engelands sleu
telpositie. Vrijhaven. Obat Matjan. En
toen ik Tjalie leerde kennen, kwamen
er nog Changi jail en Happy World bij.
In die volgorde, want Tjalie zat onder
de Jap eerst in de jail en vierde zijn
vrijheid later in Happy World. Hij heeft
me alles laten zien, de oude en de
nieuwe straten.
Ik houd van razenddrukke, kapitale
steden, maar ook van doodstille bos
sen met machtige bomen en geheim
zinnige, onbekende planten. Dit alles
is Singapore, waar de temperatuur on
voorstelbaar vochtig-warm is en nie
mand het in een auto zonder air-con-
ditioning kan uithouden. Zorg altijd dat
ramen en deuren dicht zijn, dat de hete
lucht buiten blijft.
Maar in deze oude pakhuizen staan
ramen en deuren open. Er wonen kin
deren en ouders en grootouders en
halfblinde overgrootouders, maar nie
mand is er ooit uit die levensgevaarlijke
deuropeningen met een smak op straat
geva'len, ofschoon er geen bescher
mende hekken of muurtjes zijn ge
plaatst. Waarom zou men? al die oude
complexen moeten eens weg, zegt de
baas van Singapore, de machtige Lee
Kwan Yew. Ik bouw voor iullie nieuwe,
comfortabele wolkenkrabber-flatgebou
wen (er staan al veel van die nieuw-
bouw-reuzen) en zorg dus dat je tot die
tijd in leven blijft. Ik weet niet of de
mensen zo graag in die nieuwbouw-
complexen willen leven. Misschien coch
liever sterven in zo'n oud stervend
huis
Geen mens doet dus meer iets aan
deze "woningen". Geen hamer of verf
kwast komt er meer aan te pas. En
dan is er opeens die vogel die een
zaadje laat vallen. Op een uitstekende
richel. In het vochtige, verzande ce
ment ontkiemt het zaadje, de wortels
dringen diep in de muur, er komen
twijgen en blaadjes, er komt een plan
tje, een plant en tenslotte een boom.
In de muur, door de muur heen, het
huis ziet er ineens uit als een heel
Het is - gelukkig! - niet zo, dat wij
ondersteboven zijn van elke abonné,
die ons, om welke reden dan ook,
ontvalt. Maar van één onzer lezers
ontvingen wij een brief, waarvan wij
in ieder geval wel geschrokken zijn.
Hij schrijft ons, dat hij zijn abonnement
op Tong Tong beëindigt met het oog
op zijn spoedig te verwachten pen
sioen. Het is bezuinigen geblazen, ken
nelijk, in het huishouden van deze
abonné. Om een modeterm te gebrui
ken: wij hebben daar begrip voor. Te
meer, omdat wij ons ten volle realise
ren, dat de voortdurende stijging van
onze abonnementsprijs het velen moei
lijk maakt, trouw te blijven aan "het
enige indische blad ter wereld".
Misschien is het niet overbodig nog
eens vast te stellen, dat wij alleen in
uiterste noodzaak overgaan tot verho
ging van de abonnementsprijs. Tong
Tong wordt uitgegeven "on a shoe
string", zoals de Britten het uitdrukken.
Wanneer wij een in zakelijk opzicht
"normale" exploitatie nastreefden was
Tong Tong al lang op de fles. Wij hech
ten er meer aan, de grote familie van
indische nederlanders bijeen te houden
dan winst te maken en doen dus ons
uiterste best op een zo zuinig mogelijke
exploitatie. Maar wat wil men? Arbeids
lonen gaan omhoog, de papierprijs be
weegt zich bergopwaarts, de postta-
rieven nemen periodiek een sprong
en de slachtoffers van al deze prijsver
hogingen moeten maar zien, waar zij
de fondsen vandaan halen om die alle
maal te bekostigen. Wij zijn erkentelijk
voor de steun van onze adverteerders,
maar Tong Tong is nu eenmaal geen
tijdschrift, dat het van de advertentie
inkomsten moet hebben. Voor ons blijft
de nadruk liggen op wat Tjalie zich ten
doel stelde: het communicatiemiddel
te zijn van de grote indische familie.
Zijn heengaan was een onherstelbaar
verlies, maar tot dusver hebben onze
abonnées getoond, het voortbestaan
van Tong Tong te appreciëren. Ondanks
het verlies van onze onvervangbare
stichter, ondanks het feit, dat wij tel
kens opnieuw onze lezers voor een
verhoging van de abonnementsprijs
moeten stellen. Overeenkomstig Tja-
lie's devies: Poekoel teroes!" gaan wij
voort.
Dit is niet de aankondiging van wéér
een verhoging van de abonnements
prijs. Maar een hartekreet naar aanlei
ding van het bedanken van een abonné,
die Tong Tong meent niet meer te kun
nen betalen. En onze gedachten gaan
natuurlijk ook uit naar het slachtoffer
die, gedwongen het werken te staken,
zo in de knijp zit
J.H.R.
Opgericht en geleid door
TJALIE ROBINSON (1911 - 1974)
ONAFH. IND. TIJDSCHR. 19e JAARG. No. 7
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong Den Haag - Tel. 070 - 54.55.00/54.55.01 - Post
giro 6685 of A.B.N. Den Haag Rek. No. 51.56.15.730.
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong B.V.
Directie: L. Ducelle
Administratie: Th. M. A. Scheulderman
Redactie: J. H. Ritman, Ch. J. A. Manders, G. H.
Bartman.
Verschijnt de 1ste en de 15e van iedere maand
Prijs per nummer f 1,75. Abt. Nederl. (en E.E.G.-
landen behalve Engeland) kwart, f 9,75, halfj.
f 19,50; jaar f 39.—. Abt. Europa: jaar f 39.—.
Buiten Europa: jaar f 47,(zeepost)
Abt. (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland f 83,Indonesië f 68,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 68,—; Canada en Ver. Staten
f 58,—; Maleisië, Singapore en India f 68.
Suriname en Antillen 58,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
ik
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
2
