HOE KEN
men toe dat het Indonesische dessin,
de kleurstellingen niet te evenaren zijn.
Er wordt tegenwoordig niet alleen op
katoen gebatikt maar op zijde, wol en
bepaalde kunststoffen die de verf kun
nen vasthouden.
Batik tjap (waarbij dus het patroon niet
met de hand getekend is maar met een
stempel opgebracht) is OOK batik.
Van luiheid en onkunde van de maak
sters en makers is bij de tjap geen
sprake. Wel van de noodzaak snel en
geregeld geld te verdienen voor zich
zelf en een gezin. Handbatikken duurt
soms maanden en kan dus alleen prak
tisch winstgevend "in gemeenschap"
worden uitgevoerd door een groot be
drijf.
Indonesië beleeft nu een "gouden batik
eeuw" door opkomst van schilders, te
kenaars, ontwerpers. De batik-schilde
rijen, die U ook wel gezien zult hebben,
zijn kunstwerken van de eerste orde
en worden ook door buitenlandse
kunstverzamelaars en galerijen tegen
hoge bedragen aangekocht. Natuurlijk
is er kitsch bij, in welk land niet?
Ook de haute couture viert in Indone
sië hoogtij. Ik heb gelachen toen ik een
paar jaar geleden las, dat „twee ge
renommeerde Nederlandse couturiers
van plan waren in Jakarta een zaak te
openen. Omdat er zo'n behoefte onder
de Europese gemeenschap was aan
élegante Mode! Alsof men er in Indo
nesië, met zo vlakbij Singapore dat de
nieuwste snufjes van Parijs en New-
York verkoopt, om zat te springen.
Trouwens Indonesië heeft wat mode
bewustheid betreft, niemand nodig.
Ontwerpers en naai-ateliers verstaan
hun vak, dat zal velen van ons bekend
zijn.
Die 2 baanbrekende Nederlanders zit
ten er nog steeds niet hoor I
Wel de jonge Prajudi (28 jaar, kunst
academie Dusseldorf) die zich nu voor
namelijk toelegt op haute couture. Hij
werkt voor Budi Lestari van het mode
huis Busana Nusantara in Jakarta. Zij
heeft bovendien een kleine fabriek die
exclusief batikstoffen levert op aan
wijzing van de ontwerper. Er wordt o.a.
gebatikt op "Indonesisch lamé" een
soort onkreukbaar gouddraad-ryon. De
kunst is de stof zonder "craquelé" ef
fect te krijgen. Ook gewone batik
met deze "gebarsten achtergrond
schijnt goedkoper te zijn (meen dat die
onder de naam Wonokitri wordt ver
kocht).
Prajudi ontwerpt broekpakken van ge
batikte wollen stoffen, avondjaponnen,
mantels (zie foto). Zijn dessins zijn
groots, schitterend van kleur, veel in
bruin, de toiletten eenvoudig maar
vorstelijk van lijn.
Dat blijft de grote aantrekkingskracht
van de Indonesische batik: hoe schijn
baar westers op het eerste gezicht, de
kleurencombinatie blijft Oosters, in het
patroon herkent men altijd Indonesië.
De gave bladen van de kambodja, een
poetjoek van een varen, de tere lijn
van de kenanga, dan weer de klassie
ke oud-Javaanse motieven uit de wa
jang.
Batik uit Indonesië, steeds bekender
op de wereldmarkt, een bron van
vreugde voor de vrouw die van schoon
heid houdt, moge het ook een onuit
puttelijke bron van inkomsten blijven
voor het Indonesische volk.
LD.
i
Met Nederlands paspoort repatrieerde
zij op 's Lands kosten per vliegtuig.
Aangezien zij zich niet had laten op
vangen, vond ze voorlopig bij famlilie-
leden onderdak. Deze rieden haar aan
zich tot de gemeente te wenden om
huisvesting en ondersteuning, zolang
zij zonder middelen van bestaan was.
De ambtenaar van de gem. sociale
zaken bezocht haar en stelde de ge
bruikelijke vragen, o.a.: Welke school
opleiding heeft u gehad?"
Zij: Driejarige H B S. en Steno-typiste
Nederlands:"
Ambtenaar, verwonderd en ietwat ge
prikkeld: "Wat zegt u? H.B.S. oplei
ding? Maar juffrouw! ze hebben in In
donesië, toch geen middelbare scho
len?
Ondervraagde, mlompong van ver
bazing. Legde de ondervrager e.a. uit
en zei: "Batavia heeft zelfs een UNI
VERSITEIT!"
1)' met open mond.
NAP
II
Ergens in het Zuiden van het land,
stonden of zaten enige juist gearriveer
de repatrianten voor een ambtenaar
van D.M.Z. hun beurt af te wachten, om
de gebruikelijke vragen te beantwoor
den.
Als eerste was aan de beurt een vrij
donkere Indische-Nederlander, gepen
sioneerde 1e machinist van een suiker
onderneming in het Bantoolse. (Djok
jakarta.)
Aan het slot van de regen van vragen,
stelde de DMZ-ambt. hem nog de
vraag: Mijnheer: vertelt u me eens,
waar heeft u NEDERLANDS geleerd?"
De Oud-suikerman schrok alsof hij het
in Keulen hoorde donderen.
Verwonderd en verontwaardigd ant
woordde hij: "Wel, op school natuurlijk
in Indonesië, waar ik vandaan kom.
Waar anders!!
Ambt. "Zo, zo!!!"
En terwijl de oud-suikerman zich door
de haag van wachtenden naar buiten
wrong, ontviel hem een Indonesisch
lelijk woord, hetwelk ik hier niet zal
herhalen. Wat meer belangstelling had
dat prachtige land toch wel verdiend?
NAP
III
Enkele maanden vóór de overdracht
kwam een pen-vriend, vergezeld van
een medemilicien-soldaat zijn corres
pondentie-vriend te Jakarta onver
wachts een bezoek brengen.
Dat zij beiden allerhartelijkst werden
ontvangen behoeft nauwelijks gezegd.
Na een geanimeerde kout, nodigde de
zoon zijn pen-vriend en diens vriend
uit om de volgende avond te komen
rijsttafelen.
Met enthousiasme werd deze uitnodi
ging door de pen-vriend geaccepteerd,
maar diens vriend en wapenbroeder
had toch liever aardappelen op tafel,
tenzij zulks op bezwaren stuitte.
"Natuurlijk niet, moeder zal het wel
klaarspelen. Graag zelfs! Dus tot mor
gen. Jij, Frits, eet Indisch en Peter Hol
land" zei hij tot de twee Landverdedi-
gers.
Bij het afscheid op de volgende avond,
bedankten de beide gasten het gast
vrije gezin voor de hartelijke ontvangst
en het heerlijke onthaal. Dit was fan
tastisch volgens de dienstplichtigen.
In beider blik las men het onuitgespro
ken verzoek, om nog eens te mogen
terugkomen. Jullie komen maar weer
eens, als je er zin in hebt! moedigde
de vriendelijke gastvrouw hun aan.
Buiten gekomen wendde de pen-vriend
zich tot de zoon met wie hij reeds
jaren correspondeerde, met de vraag
"Mag ik je om een kleine opheldering
vragen? Welke taal, bezigen jullie on
der elkaar, als er geen vreemden bij
zijn?" "Wel de taal, welke wij hebben
gesproken en nog steeds spreken, het
Nederlands", was het rustige bescheid
van de ondervraagde. "Wat zeg je me
daar? En wij verkeerden steeds in de
mening, dat onder de Ind. Nederlanders
het Indonesisch als voertaal gold.
Merkwaardig! Mijn verontschuldigin
gen!" liet de Pen-vriend er zuchtend op
volgen.
Het was buiten in die tropen avond
aarde donker, maar geloof me, dat hij
na het ophelderend antwoord ogen
heeft opgezet, zo groot als mata-sapie!
NAP
15
