Herinneringen aan Soekaboemi
(VI)
Totaal
2259
26615
4751
33625
Een beetje historie, een beetje geografie.
Het was tegen het eind van het jaar
1813 dat een zekere A. de Wilde het
administrateurschap over het koffie
land Soekaboemi aanvaardde. Tijdens
het Engelse tussenbestuur met land
voogd Raffles dus. Er is destijds -
dit terzijde - nogal geknoeid door de
britse regering met verkoopvoorwaar
den, acten, overdrachten et cetera van
dit koffieland, maar ook na die periode
is er nog veel gekuip geweest om
Soekaboemi in de vorige eeuw. Koffie
was toen in deze streek een belangrijk
product voordat de thee letterlijk en
figuurlijk opkwam. Intussen bestond er
nog steeds geen kota Soekaboemi in
1813.
Zijn correspondentie - ik heb het nu
weer over A. de Wilde - begon hij
zoals te doen gebruikelijk met datum
en plaatsaanduiding. En daar stond
TJIKOLE. Tot hij op 13 Januari 1815 in
een brief aan een zekere Engelhart
schrijft, dat hij op verzoek van de In
landse Hoofden de naam Tjikole ver
andert in die van SOEKA BOEMI (twee
woorden). Men zou dus De Wilde de
"stichter" van Soekaboemi kunnen
noemen, zij het dan ook, dat Soenda-
nese hoofden het verzoek voor de
naamsverandering bij hem indienden,
waarvan acte. Koffieland en stad Soe-
ka Boemi werden in ieder geval ge
noemd naar een desa van dezelfde
naam. Ik neem aan dat vlak bij deze
desa vroeger ook het koffieland lag.
In ieder geval lag het in de buurt van
de Grote Postweg die destijds zelfs
verlegd zou zijn voor een betere af-
voermogelijkheid van de koffie.
Het schijnt, dat de Soendanesen tot in
het begin van 1900 kota Soekaboemi
nog steeds bij de oude naam Tjikole
noemden, (naar de kampong Tjikole?)
De stad Soekaboemi bestaat dit jaar
(1975) dus precies 160 jaar.
Maar laten we nu maar weer naar ons
eigen tempo doeloe terugkeren. In de
Soekaboemische ommelanden - binnen
een straal van circa 50 km. - lagen in
1938 maar liefst 176 ondernemingen
en erfpachtspercelen, waar thee, rub
ber, kina, palmolie, citronellaolie, coca,
klapper en padi vandaan kwamen. Van
koffie is geen spoor meer te bekennen.
Eén van de bekendste theelanden was
Goal Para. De andere 175 namen laat
ik achterwege om ruimte te besparen,
maar wilt U ze beslist weten, U zegt
het maar.
Vanzelfsprekend vestigden zich in Soe
kaboemi technische bedrijven of ver
tegenwoordigingen ervan voor de le
vering van de nodige machinerie aan
de omringende ondernemingen en ook
de winkeliersstand onderging een be
langrijke uitbreiding na 1926, sinds welk
jaar Soekaboemi bizonder in trek
kwam, zowel bij de Indonesiërs als de
Europeanen. De bevolkingstoename
tussen 1926 en 1930 sprak duidelijke
taal. Ik laat hieronder enkele cijfers
van het BB volgen:
Aantal zielen in 1926
Europeanen
Indonesiërs
Chinezen ea.
Totaal
Aantal zielen
Europeanen
Indonesiërs
Chinezen ea.
1520
19000
3000
23520
in 1930
Toename van inwoners
percentage circa 43
aantal zielen 10105
Binnen de gemeentegrenzen van Soe
kaboemi liggen een zestal desa's met
een aanzienlijk totaal van meer dan 70
kampongs. Dorpjes met bloemrijke
namen, maar, alweer teveel om op te
noemen. Van de desa's laat ik hieron
der wel de namen volgen met een
(ruwe begrenzing. U weet dan wel on
geveer in welke desa of "landschapje
Uw huis-van-toen lag.
We beginnen ten noorden van de
Grote Postweg, van west naar oost:
Desa Karangtengah - tussen de Tjipe-
lang Gedé en de Vogelweg, Desa Pa-
roengseah - tussen de Vogelweg en
de Selabatoeweg, Desa Tjisaroewa -
ten noorden van de Kliniekweg. In het
toko-centrum van Soekaboemi met de
Postweg er dwars doorheen: Desa
Soekaboemi met (ongeveer) als be
grenzing Gang Kaoem Kidul, Mesdjid-
weg, Selabatoeweg, Tjikoleweg, Ke-
bondjatiweg, Pintoehekweg, Barosweg
met waarschijnlijk de zuidelijke grens
voorbij de spoorbaan.
Ten zuiden van de Grote Postweg,
van west naar oost liggen tenslotte nog
Desa Dajeuhloehoer - tussen de Tjipe-
lang Gedé en Djalan Njomplang, Desa
Tjitamiang - tussen de Plaboeanweg en
de Tjisaroewa.
En nu we toch in de geografische
sector beland zijn, U wilt natuurlijk ook
wel eens weten hoe hoog boven de
zee U eigenlijk woonde. Daarom nog
één keer een paar getalletjes die de
hoogte boven de zeespiegel aangeven
van enkele punten in Soekaboemi. Op
857 m. ligt, bij de splitsing van de weg
naar Selabintana en Wanasari de bron-
captering, de waterwinning van de ge
meentewaterleiding. We gingen daar
zondags wel eens naar toe. Langs het
terrein, dat in een soort dal lag, stroom
den kristalheldere bergbeekjes waar
van de bodem bestond uit witte kiezel.
We gingen met onze blote kakies t
water in en sprongen dan gaten in de
lucht, zo ijzig koud was het. En er
Waar ter wereld vond je zo'n vredig landschapje midden in de
stad? Dat kon alleen in Soekaboemi. Zoals bijvoorbeeld in desa
Paroengseah tussen de Vogelweg en de Selabatoeweg.
(Soekaboemi 1931)
Prana, domein van mevrouw Wijbenga. Achter de bomen in de verte
de Goenoeng Kentjana. Op het hoge erf links liggen logeerbungalows.
Het pierebad op de voorgrond (nog voor het vijvertje) is net niet
te zien.
6
