RECTIFICATIE
1929. We staan hier op de Plaboeanstraat en kijken de Stationsweg West in, in oostelijke
richting. Rechts op de voorgrond buigt de weg naar de spoorwegovergang toe. Daarachter
begint de Plaboeanweg. Links de passargebouwen en rechts op de achtergrond Station
Soekaboemi. Voor de passar Soekaboemi's taxi's, daarachter het autobusstationnetje waar
juist een interlocale bus wegrijdt in onze richting. Zelfs op de Grote Postweg was het
niet zo druk als hier; jiochtans vindt onze politieman geen reden om zijn overpeinzingen
te staken.
groeide slada aer tussen die kiezels
op de bodem, lekker fris smakende
plantjes die we ijverig plukten om mee
te nemen.
De noordgrens van de gemeente - on
geveer ter hoogte van de Cultuurtuin
- ligt op 700 m. Het Selabatoehotel op
650 m. en Prana op 646 m. Dit mooi
gelegen zwembad met park ligt aan de
Boenoetweg. En het is het domein van
Moeder Wijbenga, die voor in 't reus
achtige erf woonde in 'n fraai huis. Als
je door haar tuin wandelde kwam je
langs een vijvertje waarin riet groeide
en hier in de buurt stond een beeld
van een wijze Buddha. Ergens in de
tuin zou een goede geest wonen, zei
de eigenares. En dat zou heel best
kunnen.
Achterin het park lagen ook logeer-
bungalows en daarnaast en achter de
tuin in de diepte lag het zwembad, met
het grote bassin en de kleedhokjes en
vooraan het pierebadje. Een stenen trap
leidt naar dit gedeelte. Van de boven-
tuin uit had je een fraai uitzicht over
de sawahs en klapperbossen langs de
Tjisaroewa met in de verte het silhouet
van de Goenoeng Kentjana.
Mevrouw Wijbenga had twee dochters,
Eén van hen luisterde naar de mooie
naam Fee en had een ballet-schooltje.
We gaan nu een heel eind naar be
neden de Boenoetweg af en komen
via de Kebondjati- en Pintoehekweg,
die in het verlengde liggen, op de
Postweg, gaan rechtsaf en dan weer
linksaf de Stationsweg Oost in en
komen zo bij ons stationnetje, dat
op een hoogte ligt van 584 m. Langs de
keurig wit gekapoerde gebouwen ko
men we bij de passar, een druk en
geanimeerd zakenwijkje waar per adat
ieders lijfspreuk behoort te zijn: To
tawar or not to be. Haal het niet in Uw
hoofd, Soekaboemelaar, om op onze
passar zonder tawarren te betalen. Dat
zou een regelrechte inbreuk op die
adat, een belediging en onderschatting
zijn van de geestelijke vermogens van
Uw zakelijke tegenstander. U hebt hem
op die manier de kans ontnomen om
zijn scherpzinnigheid en psychologisch
inzicht op U te kunnen botvieren en
dat is voor een Indonesische koopman
het ergste wat hem kan overkomen;
erger nog dan te djatoh. Onze vriende
lijke Soekaboemische Soendanees zal
geen amok gaan maken maar hij zal
zo'n snertklant wel met wrevel in zijn
hart en onvriendelijke gedachten in zijn
hoofd wegkijken. En alle omstanders
zullen lachen. Om U, wel te verstaan.
En de volgende keer wordt U het tien
voudige gevraagd.
Maar bega in vredesnaam niet de ver
gissing om nu wel bij een eet- of
snoepstalletje te gaan tawarren, want
dan hebt U kans dat er werkelijk amok
van komt.
Laten we dus maar snel verder gaan,
nog steeds bergafwaarts. Via de spoor
wegovergang en de Plaboeanweg (we
kunnen er ook komen via de Barosweg
aan de andere kant) bereiken we de
zuidgrens van Soekaboemi op een
hoogte van 525 m. Hier ligt ook het
europese kerkhof aan de Kerkhofweg.
Zo, dat was een hele wandeling, want
zo piepklein is Soekaboemi nu ook
weer niet: in 1936 bdroeg de totale
oppervlakte van de stadsgemeente
altijd nog 1250 ha.
Soekaboemi is, zoals U zelf wel weet,
een waterrijke plaats. Op Uw wande
lingen zult U beslist de nodige kali's
hebben gezien. Maar wist U dat er in
totaal 18 rivieren, zijrivieren en rivier
tjes door Soekaboemi stromen? Ver
schillende van deze kali's hebben hun
bron midden in onze kota. Dat is heel
wat voor zo'n kleine stad! We waren
er al zo aan gewend, dat het ons niet
meer opviel, .maar bijna overal in Soe
kaboemi hoorde je de achtergrondmu
ziek van zacht ruisende watervalletjes
en stroomversnellingen. Zo stroomt
langs de Mesigit bij de Aloon Aloon de
Tji Kaoem; langs Gang Beynon en de
Selabatoeweg, met een waterval bij de
Tjikoleweg tegenover ons huis en ver
derop langs de Victoriaweg de Tji
Wangi en langs de Politieschool de
Tji Meuntjreung om er maar een paar
te noemen. Daarom had onze kota ook
zo'n frisse plantengroei, zo'n rijkdom
aan bomen, bloemen en vruchten. Ba
tara Visnu, de Grote Onderhouder zelf
moet Soekaboemi als zijn lusthof heb
ben uitverkoren. Nu we het toch over
onze rivieren hebben wil ik U een ge
schiedenis, aan één ervan verbonden,
beslist niet onthouden.
De laatste burgemeester die we in Soe
kaboemi meemaakten was de heer
A. L. A. van Unen. Hij woonde in 1934
aan de Wilhelminaweg, enkele huizen
van ons, naast de Tji Kole, die ter
plaatse een laag watervalletje afruiste.
Nimmer tevoren was iemand dat geruis
opgevallen; heer Van Unen kon erdoor
werken noch slapen. De technische
dienst der gemeentewerken moest toen
een glooiing aanleggen, met alle soe-
sah van afdammen en omleggen. Sinds
vloeit de Tji Kole stilletjes over een
nette helling en had onze burgemees
ter de bijnaam "Tuan A.L.A.": hij kon
immers stromen doen veranderen!
JMK.
I. Onder de foto op pag. 3 van T T. no.
20 stond ten onrechte vermeld dat
het complex van "Miniatuur Indone-
nesia Indah" een oppervlakte heeft
van 8,5 hectare. Dit moet zijn: 100
hectare. Het ligt ten zuiden van Ja
karta, ongeveer 10 km. van het cen
trum van de stad. Alleen de afdeling
Midden-Java, met zijn model Candi
Borobudur, kraton Solo etc. heeft al
een oppervlakte van 8,5 ha.
II. In de annonce van het 50-jarig huwe
lijk van het echtpaar Manz-Kandou
(T.T. no. 20, pag. 22) is in de vermel
ding van het adres een fout geslo
pen. Het juiste adres is: Maartens
dijklaan 210 (niet 120), Den Haag.
w
