De Koningin van de Oceaan
DISCO
BOLLAND
-k
Piekerans naar aanleiding van de artikelen over Ratu Kidul
door B. W. de Rijk
Na het lezen van 's heren Koot's artikel over R. Loro Kidul en op zijn vraag
om meer gedocumenteerd materiaal, zou ik als primo willen opmerken, dat deze
stof meer bestemd is voor Zeer Geleerde en Hoog Geleerde Heren, dan voor
een eenvoudige boekeboer als ik, ondanks mijn interesse voor mythen en
legenden. De boeken die hierover geschreven zijn en vaak niet in het Nederlands
vertaald, zijn ook van een dusdanige prijs, dat een subsidie te vergoelijken zou
zijn. Helaas is onder de jongeren m.i. geen interesse meer hiervoor, het afbreken
is gemakkelijker. Een junior-van-Stein-Callenfels zie ik ook zo gauw niet meer,
op dit alles rust het stigma van kolonialisme en dus voor progressieve geesten
niet om aan te raken. Een tweede Buto Hidjau zie ik dus niet, overigens petje af
voor oom "Stien", wat hij vergat is belangrijker dan wat men thans weet.
Twijfel aan een godin
Naar mijn mening is. R. Loro Kidul niet
de godin van de Indische Oceaan, maar
een vrouwelijke (boze) geest van het
Zuidelijk strand van Java. Op Bali bijv.
is zij niet bekend, daar heeft men wel
offertafels aan het strand voor Sang-
hyang Batara Baruna, de oceaangod.
Vraag mij nu niet een verklaring voor
de verschijningen, ik ben geen para
psycholoog, maar bestuurder van een
office dataprocessing belabbering.
De bewoners van Java zijn m.i. ethno-
logisch Maleiers, geen zeelieden maar
landbouwers. Toen zij als "islandhop-
pers" uiteindelijk op de oceaan stuitten
zeiden zij, volgens de "Stille kracht"
althans: "Adoe, waarom deze!" Ze
schrokken zich kleurendoof, een der
gelijke, in hun ogen, kwaadaardige zee
hadden zij nog nooit gezien. Dus werd
er een vrouw tot godin verheven. Het
is een feit, dat in mythen vrouwen het
algoede of het alkwade uitbeelden,
men denke aan Kwan-Yin (het goede)
en aan Kali (het kwade), waarvoor
zelfs mensen gewurgd werden. Trou
wens een zeevarend volk kent geen
angst voor de oceaan, de god daarvan
is after all diegene die eten bezorgd,
zodoende. Alle respect voor de schil
derkunst van Abdullah, maar zijn ziens
wijze van een oceaangodin is a bloody
scream. Zo'n C. A. strapless, waar
mee hij de godin bekleedt is natuurlijk
onpraktisch, van al dat natte textiel
zou zij kou vatten en 's avonds inge
wreven moeten worden met bobok-pa-
rem, tijgerbalsem, Dampo en dergelijk
onwelriekends. No Sir, hogwash, go
tell it to the marines.
weer-bootjes-schipper. Ze verlieten nl.
het vertrouwde Zuiderkruis en kwamen
in het gebied van een, voor hen, vij
andige en onbekende Poolster. Deze
lieden vertrouwden op hun oceaangod
Tongoroa (Hawaii) of Tangaroa. De Ma
ori's - ook vrolijke zwervers - noemen
hem Ta'aroa en in de Oost Pacific heet
hij Tinirao, hij die zijn schaduw werpt
over de golven van de oceaan in de
gedaante van een zwevende Fregat
vogel. Een god waar ieder Polynesisch
meisje van droomt, maar niet vreest.
Op het gebied van godinnen kent men
in Hawaii Hina of Hine de maangodin
en Pele, de vernietigster (niet de voet
baller), die naar Hawaii kwam in haar
kano Honua-ia-kea. Dit alles wordt be
zongen in de hula, een gedanste le
gende.
De Hindoes
Een andere groep zeevaarders waren
de oude Hindoes. Die geloofden in Va-
De Polynesiërs
Laten wij even kijken hoe onze buren,
waaronder wel zeelieden zijn, dit var
kentje wassen. De grote jongens op dit
gebied, de boys of the big league, zijn
ongetwijfeld de Polynesiërs. Zij voeren
ten tijde van het begin van onze jaar
telling van Bora-Bora naar Hawaii in
hun katamarans (een vaartuigtype waar
onze westerse beschaving pas nu de
kwaliteiten van onderkent) een presta
tie op gebied van sterrennavigatie,
waarbii vergeleken de daden der Vi
kings het gedoe is van een heen-en-
Stationsweg 143, tel 070 - 601703
DEN HAAG
Herenstraat 157 tel. 070-86 32 01
VOORBURG
Frederik Hendriklaan 161 tel.
070 - 55 66 97 DEN HAAG
G i ro 406636
EINDELIJK IS DE ANGKLUNG L.P. van Pa
v.d. Steur orkest weer leverbaar voor f 17,50
incl. portokosten krijgt U hem thuis. Giro
40 66 36.
Regelmatige aanvoer van importplaten en
cassettes uit Indonesia en Ambon.
Binnenkort ook sortering Thailandse en
Chinese platen en cassettes voorradig.
runa, die tevens het hoofd was van de
hele reutemeteut. Volgens de Veda's
schiep hij met behulp van Surya, de zon
en het universum met zijn maya, zijn
creatieve wil. Hij sprak recht over de
mensen met inachtneming van "rta",
kosmische wetten, waar de mens geen
weet van had. Geen voorstander van
inspraak, dus. Toen de Ariërs 1700
v. Chr. India binnenvielen brachten zij
veranderingen aan. Alle oude goden
en die van henzelf stopten ze in een
shaker en op de maat van een voor
historische rumba werd de kluit door
elkaar geschud. Varuna kwam er uit
als oceaan sec, en werd afgebeeld
omringd door een stoet witte paarden.
Op Bali leeft hij nog voort als Sanghy-
ang Batara Baruna, de vervorming van
de letter V komt in die regionen meer
voor. Philippijnse meisjes zeggen nog
'Vlobe you" als ze "I love you" be
doelen. Nu niet direct denken dat men
dit dagelijks tegen mij zei, zo is het ook
weer niet.
Maar een zeeman is nooit bang voor
de god van de oceaan. Ik heb in 1946
in Straat Badung gepatrouilleerd in
wrakke Japanse landingcrafts, gesta
tioneerd te Padangbaai en dit was wel
de beste periode in mijn marinetijd. Ik
heb vaak het patrouillegebied uitge
breid tot in de Indische Oceaan. Een
vaste grens werd ons niet voorge
schreven. Bang om te verdwalen in die
watermassa was er ook niet bij, wij
vertrouwden Baruna. De oceaan is een
typische mannenmaatschappij en hij
heeft ons niet in de steek gelaten.
De schimmels worden zichtbaar
De Noordgrens van het patrouillege
bied was een rots, waar even onder
de top schijnbaar rook opstijgt. De
"Zeemansgids" leert, dat er een on
derzeese grot bestaat, met een opening
onder de top. Het water wordt er als
het ware uit geperst in de vorm van
zichtbare damp. Hier lopen twee stro
mingen tegen elkaar in en de water
massa's schuren langs elkaar met een
geluid of repen textiel doormidden ge
scheurd worden en er vormen zich
hoge witte schuimkoppen, de schim
mels van Sanghyang Batara Baruna.
Wij voeren zuidelijk vaak tot nabij Nusa
Barung, hier rijst een rotsmassa uit de
oceaan in de vorm van een middel
eeuwse kasteelpoort. Dit kan nooit het
werk zijn van zachte, poezelige godin-
nenhanden, dit deed Baruna met één
karateslag van zijn ijzeren vuist. Op
deze plek moesten wij terug, aangezien
de Japanse motor niet meer dan 8 a 9
uur kan draaien en dan recht meent
te hebben op zijn beauty sleep. Maar
ik kan U vertellen, dat de verte lokt,
zoals de diepte de skindiver aantrekt.
Het is net of de verte roept: Daar sta
jij en daar is de pool, tussen jullie
tienduizenden mijl niets, wat houd je
tegen?
Wij hebben nu de deining schuin achter,
de zon schijnt warm, maar de passaat
waait verkoelend en het opspattend
10
