JEUGDHERINNERINGEN AAN SOERABAIA
Fotografiën van
SOERABAJA
Toen ik de lagere school doorlopen had, besloten mijn ouders, dat mijn studie
zou worden voortgezet aan een Mulo. In die dagen begon de crisis goed invloed
te krijgen op het leven en daarom was een H.B.S.-studie niet haalbaar, waar
schijnlijk ook, omdat ik wel uitblonk in kattekwaad, maar niet in leren.
Het fotoboek "Fotografiën van
Soerabaja" (uitgeverij Thomas
Eras) is uit. Voorzien van tekst
door G. H. Bartman, zullen oud-
Soerabajanen er met veel ge
noegen in bladeren om oude
vertrouwde plekjes in en rondom
Soerabaja weer te bezoeken.
13,90 f 2,25 porto.
Mijn ouders waren, wat men tegen
woordig noemt, kleine zelfstandigen.
Wij woonden te Blitar, het stadje,
dat, volgens de legende, door de
vulkaan Kloet zou worden getransfor
meerd tot een beekje (belih), dat door
een kale zandvlakte (latar) zou stromen,
en dat alles omdat die lelijke, oude
reus in de Kloet door een lieftallige en
jonge prinses was afgewezen.
Maar om op mijn verhaal terug te ko
men, te Blitar was op educatief gebied
toen niets hoger dan lager onderwijs
en daar mijn broer zich in de techniek
wilde verdiepen, werd het Soerabaia.
Het werd voor mij de Praban-mulo, dat
oude kippenhok aan het begin van
Toendjoengan. Achter deze Mulo stond
de 1e school E en daar tegenover een
Chinees kerkhof, dat ons tournooiveld
was. Meningsverschillen en andere
redenen tot het knarsen der tanden en
blikkeren der ogen werden er tussen
vier knuisten beslecht.
Met het vrouwelijk schoon hadden wij
toen niet veel kontakt, ze bestonden
en daarmee was alles gezegd. Wie
meer aansluiting der sexen zocht, was,
volgens traditie, verplicht hun te trak
teren, dat was voor mij niet goed mo
gelijk. Mijn toelage bedroeg 5,per
maand, waarvan nog ettelijke betalin
gen gedaan moesten worden. Door
gaans was het bedrag tegen de 15e
reeds op en moest verder met een na
delig saldo gerekend worden. Maar
het leven van een man alleen was
toen ook wel de moeite waard, later
toen ik in de hogere klassen beland
was, werden mijn prestaties beter ge
honoreerd en kwamen de vriendinne
tjes ook.
Een veel bedreven sport toen was het
kepitinghengelen en laten we het eer
lijk stellen, daar kan men kwalijk een
meisje bij gebruiken, die vinden zo n
krab maar een eng geval.
Wij vingen de krabben in de visvijvers
achter Semampir (studenten Frans on
der ons spraken heel nuffig van Rue
de Sémampieu, dat klonk meer sophis
ticated, meer verbonden met de Quai
d'Orsay en zo). Het was daar goed
viswater en wij vingen vaak een fiks
zootje. De moeilijkheid bij deze sport
was het binden van de krabben na de
vangst, aangezien zij anders direkt
elkaar in de vernieling werkten.
Eén van ons beweerde een speciaal
systeem daarvoor te hebben uitge
dacht, waarop hij van plan was patent
aan te vragen. Hij zou het even demon
streren, maar de krab was iets vlugger
en pakte hem bij de duim. Op zijn ge
jammer - die beesten kunnen venijnig
knijpen - gaven we hem het advies de
schaar door te bijten. Maar toen hij
zijn duim met krab naar de mond
bracht, pakte de andere schaar hem bij
de neus. Wij hadden 't niet meer van de
lach. Door zijn bewegingen gleed hij
tenslotte van de gladde dijk af en
plonste in het water, waarop de krab
losliet en wegzwom. Van het aan te
vragen patent hebben wij niets meer
vernomen. Ving je niets, wat ook wel
gebeurde natuurlijk, dan ging je de
slijkspringers observeren, rare vissen
die de kop boven water steken en je
verwonderd aanstaren, en ook wenk-
krabben die je roepen met hun éne
schaar.
Toen ik in de 2e klasse belandde, meer
door geluk dan wijsheid overigens,
werd ik uitgenodigd deel te nemen aan
het schoolelftal. Geld voor voetbal
schoenen had ik niet, doch daar mijn
broer voor zijn school uitkwam, was
een remedie hierop gauw gevonden.
Wij kochten samen één paar schoenen,
de meest goedkope, van wit zeildoek.
Aangezien hij de oudste - en de sterk
ste - was, had hij de eerste keus en
koos de rechterschoen. Voor mij bleef
de linkerschoen over, maar daar ik
verder alleen zwarte schoenen bezat
(gemakkelijker voor het onderhoud)
moet het een idioot gezicht geweest
zijn, dat optreden van mij op het voet
balveld. Jaren later, bij het bestuderen
van de theoriën van kopstukken als
Taylor, Gilbreth en vader en zoon Kim
ball op het gebied van efficiency en
organisatie, vond ik het toch ergens
nog zo'n gek idee niet. Als men in een
elftal de linkerspelers een witte schoen
aan de linkervoet laat dragen en de
rechterspelers één aan de rechtervoet,
dan heeft 't geheel niet zo'n chaotische
indruk en zal de tegenstander onder
de indruk komen van het georganiseerd
geheel, in elk geval zouden ze knetter
kiedewiet worden. Maar om op het
verhaal terug te komen, ik zou ten o-
verstaan van enkele aantrekkelijke toe
schouwsters een demonstratie geven
hoe een speler van wereldklasse de
bal sierlijk opbrengt, toen ik gehaakt
werd en een schuiver in een modder
plas maakte, tot grote hilariteit van die
beauties. Na enkele wedstrijden ver
zocht men mij dringend maar vriendelijk
(dat nog wel) mij terug te trekken uit
het elftal. Mijn witte voetbalschoen
maakte totaal geen indruk, ik was
rechts en had dus niets aan dat geval.
Van mijn schamele toelage moest ook
de contributie voldaan worden voor het
jaarlijks schoolfeest. Voor mij was dat
een dubbele gebeurtenis, ik maakte
ook de fuifjes van de K.E.S. mee, waar
mijn broer op school was. Deze fuifjes
werden altijd gehouden in het oude
Concordia, een gebouw dat niet zo
lang daarna afgebroken werd, maar
of dit gebeurde omdat het bouwvallig
was geworden van onze festiviteiten
weet ik niet, ik vermoed van wel. Eigen
lijk vond ik de Mulo-fuifjes, wat het bal
betreft althans, iets beter geslaagd. De
K.E.S. was zoals bekend, een tech
nische school en de meisjes die op de
fuif kwamen, waren niet ongechaperon-
neerd. Zelf zo'n schoonheid inviteren
was om financiële redenen niet haal
baar en dus parasiteerde ik zo'n beetje
op gezelschappen met jongere zusjes,
want een meisje van zo'n technische
wonderman te dans vragen was vaak
Gezicht op Toendjoengan vanaf de bekende viersprong. Aan de rechterkant Praban met
de Mulo, links het warenhuis van Whitaway en verderop Genteng.
