Een geheel onverwachte vondst was
een brief van Jules Douwes Dekker,
gedateerd 29 augustus 1900 uit God-
wanrivier, onder de titel "Brieven van
het oorlogsterrein" opgenomen in het
Nieuws v.d. Dag van 20 november 1900.
Deze brief was overgenomen uit het
Soerabaiasch Handelsblad en verwees
naar een vorige brief in dat blad, wel
ke inderdaad in uittreksel werd aange
troffen.
Naspeuringen in het Bataviaasch
Nieuwsblad en Locomotief
Een opmerking van Bpk. Margono Djo-
johadikusumo over later medewerker
schap van Ernest D.D. aan het Bata
viaasch Nieuwsblad en aan De Loco
motief in Semarang bracht mij er toe
ook deze bronnen nog even aan te
boren en dat was niet tevergeefs. Eerst
kwam hier te voorschijn een met waar
schrijverstalent geschreven reeks van
Ernest in het Bataviaasch Nieuwsblad
van augustus en september 1902, ver
moedelijk kort na zijn terugkeer uit
krijgsgevangenschap gepubliceerd. Het
zijn achtereenvolgens een beschrijving
van het gevecht bij "Selekats-nek", 11
juli 1900; "Een bezoek aan Oom Sarei"
- een alleraardigst stuk proza met een
humoristische dialoog in het Afrikaans
- en een artikel over "Generaal de la
Rey", voor wie D.D. blijkens "70 jaar
konsekwent" steeds een grote bewon
dering heeft gehad; tenslotte in twee
afleveringen een beschrijving van "Het
gevecht te Boekenhoutskloof" (11 en
12 juni 1900). In De Locomotief trof ik
nog een kleine reeks aan onder de
titel "Uit de gedenkschriften der On-
verzoenlijken", benaming van de krijgs
gevangenen op Ceylon die weigerden
zich te schikken in het Britse gezag
over Zuid-Afrika.
Een bijzondere welkome verrassing
was de vondst van een uitvoerige
reeks bijdragen van Jules D.D. in De
Locomotief 1902/1903 gepubliceerd on
der de titel: "Uit den heldenstrijd der
Boeren". Hierin beschrijft deze onver
schrokken "bittereinder" verschillende
krijgsverrichtingen waaraan hij gedu
rende anderhalf jaar te velde heeft
deelgenomen, onder andere de overval
op een Britse legertrein, een z.g. "trein-
buiterij". Ook vond ik artikelen van
Jules over toestanden in het krijgsge
vangenkamp te Trichinolpoly in Brits-
Indië. Het zijn kundige beschrijvingen
van wat hij alzo heeft meegemaakt en
gehoord.
Al met al heeft de speurtocht een oogst
opgeleverd van een 50-tal Douwes Dek-
keriana, geschreven door drie moedige
Indische jongelui; Guido, de jongste,
was bij vertrek van Java nog maar een
16-jarige scholier, Ernest en Jules wa
ren resp. 20 en 21.
Dr. de Jong zal de beschrijving van hun
deelname aan de krijgsverrichtingen
analyseren en mogelijk de brieven her-
publiceren in een Zuid-Afrikaans tijd
schrift.
Een volgende keer hoop ik iets meer in
bijzonderheden te treden over de drie
dramatis personae en over enige reis
indrukken van Guido en Ernest.
De nummers I, II en III van de reeks
zijn niet aangetroffen aangezien de
verzameling van het "Nieuws van den
Dag van Nederlandsch-lndië" in het
krantendepot van de Kon. Bibliotheek
eerst zijn aanvang neemt met het blad
van 1 juli 1900. Ook no. XII van de
reeks ontbreekt. Deze incompleetheid
van de krantencollectie weerspiegelt
een precaire situatie, vooral wanneer
zou blijken dat deze jaargangen - en
hoeveel andere van Nederlands-In
dische dagbladen van tempo doeloe -
nergens anders meer in Nederland of
elders aanwezig zouden zijn.
2) Mogelijk een lid van de bekende
drukkers- en boekhandelaarsfamilie
waarvan de zaak op Noordwijk zich in
die tijd verdienstelijk maakte met de
organisatie van de Zuid-Afrikaanse Pre
mie Loterij tot ondersteuning der in de
strijd verminkte en achtergebleven be
trekkingen van op het slagveld geble
ven burgers van de Transvaalsche Re
publiek en de Oranje-Vrijstaat. Er heb
ben overigens aan de Boerenoorlog
meer vrijwilligers uit Ned.-lndië deelge
nomen dan de drie Douwes Dekkers,
Kolff en Snoeke. Ik vond een aantal
brieven van een zekere J. van der Lely
die met acht Hollanders, van wie vijf
van Java, in Lourengo Marques debar-
keerde.
Bijzonder verdienstelijk is ook een In
dische ambulance geweest onder lei
ding van de officieren van gezondheid
Kerckhoff en Buning. Dr. de Jong pu
bliceert in "Militaria" een artikel over
de twee militaire attachees van het
KNIL, Nix en Asselbergs. Nix is in het
voorjaar van 1900 dodelijk gewond ge
raakt.
Belangstelling, medeleven en enthou
siasme in Ned.-lndië voor de zaak der
Boeren was enorm. In de pers was de
vrijheidsstrijd gedurende enige jaren
voorpaginanieuws, berichten en be
schouwingen vulden haast dagelijks
meerdere kolommen. Typerend zijn b.v.
de Laatste berichten uit het Nieuws v.
d. Dag van 6 februari 1901; "Tot ons
leedwezen waren wij heden twee mi
nuten te laat voor den trein naar Bui
tenzorg. Van de Boeren heden heel
goede berichten. Leve Koningin Wil-
helmina. Leve President Krüger."
Door het Transvaal-Comité vond een
inzameling plaats die inclusief bijdra
gen van handelskantoren en scheep
vaartmaatschappijen in Shanghay, To
kio, etc. in Oost-Azië meer dan een
ton opbracht.-
Aardig is een bedankbrief in De Loco
motief van 22 januari 1902 van Dr. W.
J. Leyds, secretaris van president Krü
ger, voor een gift van 4792,43 af
komstig van het Damescomité te Mo-
djokerto. Dr. de Jong schreef mij dat
hij in "De stille kracht" van Couperus
had gelezen over een "fancy fair" om
geld voor Transvaal in te zamelen. Hij
maakte mij ook opmerkzaam op een
foto in "Tempo Doeloe", waarop plan
ters als "Boerenschutters" gekleed
poseren. Inderdaad op pag 166: "Geen
schietoefening, maar een aantal plan
ters van de suikeronderneming Asem
Bagoes bij Sitobondo, dat zich op een
bal masqué als soldaten uit het boe
renleger had verkleed en dat zich
later nog eens liet fotograferen in een
lees verder volgende pag., 3e kol. onderaan
Rogier die deze foto in Solo schoot, vond dat deze kwee serabie-verkoopster hem deed
denken aan het "kokentje spelen" van zijn zusjes vroeger. Al die kleine anglo'tjes en
pannetjes en daarna dat echte proevenGeproefd heeft Rogier natuurlijk ook van
deze "serabie inggris", een typische midden-javaanse lekkernij, waarbij de serabie-koekjes
niet met guela djawa en santen worden overgoten, maar waarin witte suiker in het beslag
is toegevoegd. Het is deze suiker die de serabie een brede krokante rand geven. Ssssp!
19
