HET MIJNSTADJE SAWAH-LOENTO
y. Mi %i
HOE GEZELLIG HET WAS IN TEMPO DOELOE
Meestal lezen wij in ons lijfblad Tong Tong verhalen of herinneringen van perso-
npn die niet van Sumatra sfkomstiQ zijn.
Gelukkig en prettig is het dat er zo nu en dan, jammer genoeg nog sporadisch,
iomand ooduikt" die als Oud-Sawahloento'er met zijn/haar herinneringen uit
oud-ingezetenen „ie. h.ónnertngen een
Loenw misschien -eet e.en me. hun gedeeh.en*,ug»oe*
naar die "stad", naar de mensen toen, de huizen en gebouwen, straten, het
dagelijkse leven daar, de genoegens enz
Inderdaad, voor diegene die er gebo
ren en getogen was, en diegene die er
voor kortere of langere tijd had ge
woond en/of had gewerkt, is het een
onvergetelijk stadje. Een intiem aan
doend stadje, voornamelijk ook door
zijn min of meer geïsoleerde ligging in
dat Gewest. Gelegen in een kom, om
geven door bergeh, toegankelijk via
een spoorwegtunnel, en een over een
hoge bergpas aangelegde autoweg.
Praktisch alle personen- en goederen
vervoer ging en kwam toch maar door
die tunnel.
Daar geboren (1914) en getogen, wil
ik nu pogen U ook even met Uw
gedachten en herinneringen terug te
voeren, zowel de ouderen als de jonge
ren en de tijdgenoten. Uiteraard ga ik
hier ngobrol over mijn eigen tijd daar!
Een rondgang langs bekende plekjes.
Op het spoorwegemplacement staande,
met de rug naar het station gekeerd,
had men een vrij compleet overzicht
van Sawah-Loento: rechts de oude
elektrische centrale, de woonwijk Koe-
bang-Sirakoeh met onderaan de ambts
woning van het Hoofd van Plaatselijk
Bestuur, dan de passar, de handels
wijk met het bioscoopgebouw, pand
jeshuis enz. Recht voor was het hospi
taalcomplex te zien met ervoor kleine
huisjes en de arbeiderskwartieren, het
voetbalveld, dichterbij de R.K. kerk, het
Oembilin-Hotel, de sociëteit "Glück
Auf", de Europese Lagere School,
woonhuizen, de grote gevangenis, en
in het midden, op het eind van een
groot plein, het Hoofdkantoor van de
Oembilinsteenkolenmijnen, met ervoor
de fontein met het in 1923 onthulde
gedenkteken opgericht ter ere van het
25-jarig Regeringsjubileum van H.M.
Koningin Wilhelmina.
Meer naar links was het zeefhuis te
zien, waar de gedolven steenkool ge
wassen en gezuiverd werd. Dan de
werkplaatsen en magazijnen, het em
placement waar de treintjes werden
geformeerd die in een lange sleep met
De koepel in Sawah Loento
elektrische lokomotiefjes de daar aan
wezige mijningang (Loento) in werden
getrokken en er naderhand gevuld
weer uitkwamen (of nóg komen?)
Het Hoofdkantoor, waarin ook de Op-
zichtersschool, is niet het eerste ge
bouw dat als zodanig dienst doet in
het sinds 1892 van Regeringswege ge-
exploiteerde kolenbedrijf. Voordien
werd er een van hout opgetrokken dat
naderhand dienst heeft gedaan as
bedrijfskantoor, maar ook wel eens als
voorlopige bewoning werd bestemd
voor personeel.
Voorlangs de gevangenis loopt de weg
die naar de gedeelten Lobang-Pan-
djang (waar o.a. ook de Algemene Be
graafplaats ligt), Doerian, Wanngin,
Soengai-Doerian, en nog verder naar
Sikalang en Taajeh voert, waar aan de
Oembilinrivier de nieuwe moderne e-
lektrische centrale staat. Dan liep er
vanuit het magazijnsemplacement nog
een tandradspoor voor materialentrans-
port tot Lobang-Pandjang, waar op het
vlakke baangedeelte de trek overge
nomen werd door de gewone loks, die
het materiaal dan vervoerden naar
Doerian, waar ook mijningangen waren.
Vanuit het zeefhuis liep vroeger ook
nog een z.g. kabelbaan tot aan Lobang-
Pandjang (Kepala Ranté) voor het ko-
lentransport. Die werd later evenals de
tandradbaan en het gehele vlakkebaan-
tracé buiten werking gesteld, nadat er
vanuit de Loentomijn een rechtstreekse
ondergrondse verbinding tot stand was
gebracht met alle verderop gelegen
kolenvelden, zoals Sawah-Rasau enz.
Sawah-Loento had vroeger twee so
ciëteiten, de oude soos op Doerian en
de nieuwere "Glück Auf in het cen
trum. Feest is feest en pret is pret,
maar niemand kan ontkennen dat alle
festiviteiten in de Doeriansoos buiten
gewoon gezellig waren, ook al vanwe
ge het feit, dat daar heel veel Indo's
bij elkaar kwamen om te feesten. Ko-
ninginnefeesten, gecostumeerd bal,
Sint Nicolaasavonden voor de kinde
ren. Wie herinnert zich niet de apothe
keres juffr. Frederiks alias St. Nikolaas,
op haar witte paard, met haar (zijn)
trouwe knecht Zwarte Piet, dhr. Klaas
Redel.
Ja, de Koninginnefeesten, 31 Augustus,
onvergetelijke feesten ook voor de
kinderen, met de traktaties en de wed
strijdspelen met prijzen.
Wij jongens (maar ook wel eens meis
jes) van mijn tijd, kenden elk plekje van
Sawah-Loento, elk plekje waar wij maar
enigszins konden genieten en ons uit
leven. De bergen, de bossen en bosjes,
de loeboek-Soempahan en Air-dingin,
waar wij graag zwommen. En de kata
pult waarmee enkelen zo trefzeker wa
ren, dat ze een vogel in de top van
een boom met een kopschot konden
neerhalen. De windbuks en later als
jongeling het jachtgeweer. Het vliege
ren het knikkeren en de main oetjah,
het'met een platte steen zoveel moge
lijk plaatjes gooien uit een in het zand
gemaakt cirkeltje. En nog zoveel meer
bezigheden. Ach, ach wat een tijd, wat
een jeugd! Eenvoudige jongens, uit een
voudige gezinnen en zich vermakend
met eenvoudige middelen, maar toch
de jeugdtijd intens belevend, niet min
der genietend dan de jeugd uit de
grote steden. Zo was Het I
Het hoofdkantoor van de
Oembilin Steenkolenmijnen
in Sawah Loento met er
voor de fontein met het in
1923 onthulde gedenkteken
ter ere van het 25-jarig
regerings-jubileum van Ko
ningin Wilhelmina.
Een hechte gemeenschap.
Wat de Indogemeenschap in Sawah-
Loento betrof, het was een min of meer
intiem geheel, door de jarenlange om
gang met elkaar, maar ook door de
vele familierelaties, die er in de loop
der jaren ontstonden. Immers, menig
mijnerszoon huwde daar de dochter
van een mijner, menig mijnersdochter
verbond haar leven met dat van een
mijnerszoon. Technisch Ambtenaar,
Hoofdopzichter, Opzichter, Opziener,
enz., het kwam wel eens voor, dat de
één een aangetrouwd of echt familielid
van de ander was. ledereen wist veel
of alles van iedereen af, iedereen ken
de iedereen. Maar ook in lief en leed
was het meestal een homogene ge
meenschap. Bij een teraardebestelling
bijvoorbeeld, stroomde het Kerkhof vol
met medelevenden en familieleden en
kennissen.
Wie herinnert zich nog de familienamen
Walraven Borst, Londt Schultz, Bruin
lees verder volgende pag. 3e kol., onderaan
18
