AFSCHEID SOYA-RUBRIEK
Mensen en Kruiden
Meer dan een jaar heb ik gewerkt aan onze soya-rubriek. 't Was niet alleen
gezellig, maar ook leerzaam.
Iets wist ik al wel over de onvolprezen kedelee: wat ik aan herinneringen mee
nam uit Indië, vroeger. Maar 't belangrijkste leerde ik toch uit de boekjes,
krantenknipsels, lekkernijtjes, mij toegestuurd door belangstellende lezers.
En uit documentaties van verschillen
de soya-verwerkende fabrieken. Alle
maal materiaal, waar ik stof uit putte
voor mijn stukjes in Tong-Tong. Ik heb
iedereen bedankt voor de plezierige
reactie's, maar wil 't hierbij graag nog
's doen. Dank u wel allemaal, hartelijk
dank.
Met 't soya-receptenboekje sluiten we
onze rubriek dus af.
Net als verleden jaar hebben we ook
deze zomer in de tuin geexperimen-
teerd met de soya-boon. Misschien
stelt u belang in de resultaten.
Boléh bilang tevreden; dank zij de
mooie zomer en't goede zaad.
Wij hadden er drie variëteiten van.
1. Kreeg ik van Unilever, een klein
beetje van de vroegste variëteit.
2. Door vriendelijke tussenkomst van
de heer T. A. Lie, een kleine hoe
veelheid van 't Laboratorium voor
Tropische Landbouw in Wagenin-
gen.
3. Kreeg ik van een aardige meneer
uit Lausanne, die 't in een gewone
zaadwinkel kon kopen.
't Zaad uit Wageningen was gespik
keld; mooie ronde boontjes met zwarte
stippen en vegen. Hiervan hebben we
een gedeelte op een boerderij uitge
legd in de polder; op zware klei.
De rest kreeg Arrie de Brie aan de
overkant om op zijn terrein uit te zaai
en. Zand, net als bij ons. We wilden
nl. graag vergelijken, wat beter zou
zijn voor kedelee.
Jammer genoeg waren de konijnen Ar
rie te vlug af, ze vierden feest en lieten
geen sprietje voor ons staan.
Unilever en Zwitserland legden we bij
ons uit in twee groepen van ongeveer
honderd planten elk. En ook heb ik nog
wat soyabonen uit de toko geplant. Om
te zien of ze er erg slecht af zouden
komen, vergeleken bij hun selecte zus
jes.
In de polder werd de gemiddelde hoog
te van de planten 80 cm. Mooi, fors,
meerstammig. Aan elke plant kwamen
14 tot 18 trossen van 2 tot 4 peulen.
Merkwaardig, niet meer gespikkeld,
maar gewoon geel. Op een enkel boon
tje vond ik nog een stipje of een veeg
je.
Unilever en Zwitserland gaven elkaar
niets toe. 't Waren duidelijk zaden van
één zelfde soort. Ook de opbrengst
was ongeveer 't zelfde; een tikkeltje
lager misschien dan de soya uit de
polder. En of dat ligt aan de variëteit?
Of de bodemgesteldheid, dat hopen
we volgend jaar dan uit te vinden. Ik
heb zaad verzameld, ook voor andere
liefhebbers als die er zijn. En verder
gesmuld van groene peulen, gere-
boest. Meermalen zelfs, want ook de
toko-kedelee bezorgde ons, dank zij 't
goede weer meer peulen dan verleden
jaar.
De heer Messemaeckers van de Graaff
legde op zijn landgoed "Weldam'' bij
Markelo, soya-bonen uit op zijn voer-
akkers. De ree'tjes, konijnen en ander
wild hebben er van gesmuld. Maar hij
ook.
"Weet u wat wij vandaag eten?"
schreef hij. "Jonge patrijs met gestoof
de verse soyaboontjes."
Langzaam maar zeker gaat de kedelee
over grote delen van de wereld de
plaats innemen die haar toekomt.
Uit de uitzending voor Land- en Tuin
bouw van 9 sept. jl. wil ik graag een
stukje herhalen.
In 't laatste overzicht van de wereld
productie van olie-houdende zaden
steekt de soya grandioos uit boven
die van andere als b.v. kokos, palm
olie, lijnzaad, olijfolie enz. enz. Er zijn
er zo veel. Maar met ruim 58% staat
dus die soya boven aan. Best de
moeite waard er ditmaal eens wat meer
over te vertellen. Eerst dan iets wat
je een economische anecdote zou kun
nen noemen. Amerika, belangrijke soya-
bonen-producent, zette in 1973 de
export ervan stop.
Toen hebben veel landen die onbe
trouwbare exporteur een lesje willen
geven. Ze gingen Amerika's grootste
soyaconcurrent, Brazilië, geldelijk steu
nen in de cultuur ervan. Met als ge
volg dat Brazilië momenteel vier maal
zoveel soya levert en Amerika ont
troonde als voornaamste leverancier
voor de hele wereld. Het ging hier om
miljoenen tonnen van dit kostelijke ge
was. Brazilië raamt dit jaar de oogst
op bijna 9 milj. ton. 't Kon niet uitblij
ven, ook al omdat er vooral in de
Afrikaanse ontwikkelingslanden nog
zoveel gebrek aan eiwitrijk voedsel is,
dat de soya-cultuur naast die van
broodgranen ook daar steeds meer
belangstelling kreeg. Men probeert 't
op proefveldjes, ook hier in Holland,
maar over 't resultaat hoorde ik nog
niet veel. Wel gaf 't blad "Foreign
Agriculture" onlangs een overzicht van
de soyawinning in tal van Afrikaanse
landen. Ivoorkust zaaide ongeveer
1000 ha. in, na zaadwinning op 70 ha.
en streeft nu naar een areaal van
20.000 ha.
Tanzania zaaide 800 ha. in op grond
die eerder voor de grondnoten werd
gebruikt. Nigeria is er op uit om 40.000
ha. te beplanten. India wil over enkele
jaren rond de 300.000 ha. ingezaaid
hebben. Enfin, er zijn nog meer landen
die, ook met 't oog op de pluimvee
teelt vooral, er naar streven om on
afhankelijk van de grote producenten
Amerika en Brazilië te worden.
En dan is er nog een groot land dat
daar op uit is: Zuid-Afrika. Een land,
dat ai vanouds als dat van de boeren
bekend werd. Voorspeld is al dat Zuid-
Afrika binnen een nabije toekomst tot
een van de grootste soyabonen- pro
ducenten zal kunnen behoren.
U ziet 't: Eindelijk gerechtigheid.
Al met al vind ik 't de moeite waard,
in de groententuin een hoekje in te
ruimen voor soya-bonen. Voor "iets-
anders-dan-anders", en lekker. Ze zul
len wel niet ieder jaar tot volle rijp
heid komen, maar in Augustus, Sep
tember ons toch wel een GROENE
en gezonde lekkernij bezorgen.
PLANTERSVROUW
door Maurice Mességué, de heel
meester van vele groten der aarde,
onder wie Mistinguett, Churchill en
verschillende staatshoofden en vors
ten. Unieke genezingen en waarde
volle kruidenrecepten worden in dit
boek vermeld, 17,50 f 3,25 porto.
16
