?t?r
De Groene Revolutie heeft haar gevaarlijke kanten
door P. JONQUIÈRE
Naar aanleiding van het artikel "de Rijst-productie in Indonesia" in Tong Tong
van 1 october 1975 het volgende.
De rijstoogst van 1972/73 was mislukt, inderdaad door de langdurige droogte in
1972. Doch een langdurige droogte behoeft nog niet een mis-oogst te veroor
zaken, indien de water-voorraad tenminste adequaat is in de stuwmeren en
eveneens de aanvoer naar deze stuwmeren.
De rigoreuse ontbossingen en het
rooien van vele thee- en rubber aan
plantingen op Java, welke reeds plaats
vonden gedurende de Japanse bezet
ting en daarna werden voortgezet, ver
oorzaakten dat het water-accumulatie
proces te loor ging. Enerzijds was hier
van het gevolg dat het water-debiet
van de rivieren gedurende de droge
tijd zienderogen verminderde en ander
zijds dat Java te kampen had en heeft
met overstromingen en aardverschui
vingen in de westmoesson. Gepaard
gaande met de regens nam ook de
erosie schrikbarend toe. Gevolgen
daarvan: het aanslibben van riviertjes
en rivieren het dicht slibben van de
irrigatie-conduites en evenzo het aan
slibben van stuwmeren.
Een voorbeeld inzake de erosie: de
Solo rivier, indertijd goed bevaarbaar,
is nu grotendeels dicht geslibd en
voert jaarlijks een 8 millioen kubieke
meter slib langs Soerakarta, af naar
zee. Een groot nationaal kapitaal ver
lies hetwelk niet te vergoeden is.
Op een gegeven moment, september
en october 1962, was er niet voldoende
water aanwezig in de stuwmeren voor
de voorziening van energie-opwekking,
voor de consumptie en de irrigatie van
de sawahs en werd één en ander ge
rantsoeneerd.
Eind 1972 importeerde Indonesia 1,5
millioen ton rijst.
In 1973 moest eveneens rijst geimpor-
teerd worden. De rijstoogst op Java
mislukte en nu was de oorzaak de
"brown leaf hopper".
De "betere" weersomstandigheden
brachten vele bandjirs, waardoor vele
sawahs met rijst beplant, werden over
spoeld.
Dit vond ook dit jaar wederom plaats:
vanaf Tjepoe en Bodjonegoro, links en
rechts van de spoorbaan overstromin
gen door de Brantas en de Benga-
wansolo. Zover het oog reikte waren
de sawahs, hetzij net beplant, hetzij
bijna oogstrijp, ondergelopen.
Een geplande reis van Malang naar Ke-
diri en Trenggalek was niet mogelijk,
ook hier vanwege de bandjirs.
De regenval op Java was dit jaar zeer
overvloedig.
Enkele maanden terug kreeg ik van
bevriende zijde uit Indonesia berichten
over een andere calamiteit de rijst
cultuur betreffende.
In 1973 veronderstelde men dat de
toen optredende plaag afkomstig was
van de walang sangit - stinkwants,
Leptocorisa acuta Thumb.
De nieuwe ziekte wordt door een virus
veroorzaakt waarvoor de wereng, Ni-
laparvata lugens, als gastheer optreedt.
Wederom lag de schuld bij een andere
"wonder-rijst" van de Groene Revolu
tie, een door het Westen geleide om
wenteling welke meer en meer als een
slechte grap door de ontwikkelings
landen wordt aangemerkt.
De uitbarsting begon in Augustus 1974
in de twee voornaamste gebieden, na
melijk in Noord Sumatra en de Noord
kust van Java. En juist in die gebieden
waar de Bimas de nieuwe soorten IRRI-
wonder-rijst had geintroduceerd. Tot
nu toe heeft de wereng getoond on
gevoelig te zijn tegen de op kleine
schaal per vliegtuig toegepaste be
sproeiing.
Begin 1975 werd de rijst op de rijst
velden rondom Medan besmet. Op Java
De Kali Solo, indertijd goed bevaarbaar, nu grotendeels dichtgeslibd
De Bimas, het orgaan van de Indon.
landbouw planning, introduceerde de
IRRI (Internat. Rice Research Institute
in de Philippijnen) rijst-variëteiten, be
stemd voor 4 millioen hectare sawahs.
Dit had tot gevolg dat de rijst-oogst
met 18% toenam tussen 1968 - 1971.
De kosten waren zeer hoog. Het ge
bruik van synthetische mest nam 125
toe in de periode 1965 - 1971, hoofd
zakelijk om de "wonder-rijst" te be
vredigen.
De aanblik van rijst, welke verwelkt
en ongezond er bij staat door gebrek
aan essentiële voedingsstoffen, is een
algemeen verschijnsel in Indonesia.
Deze virus ziekte, verspreid door de
"wereng", heeft reeds 200.000 hectare
van de 1974/75 rijst vernield. De kwaad
aardigheid en de snelheid waarmede
deze ziekte aanvalt en het onvermogen
deze te onderdrukken is een klassiek
voorbeeld van het risico verbonden aan
de Groene Revolutie.
vond de verspreiding van de ziekte
plaats naar Oost-Java om daar de
belangrijke "rijst-schuur" van en om
Banjoewangi te besmetten.
De Balinezen hebben hun rijst, waar
die groeide verbrand in de hoop ver
dere verspreiding te voorkomen. In
April maakte de wereng de sprong
naar Lombok en de laatste berichten
vertellen dat de virus zich goed ge
nesteld heeft.
De wereng, welke reeds in 1974, ge
ïnfiltreerd was in Borneo is nu goed
ingeburgerd.
In Mei 1975 was 5% van het oppervlak,
bebouwd met de "wonder-rijst" gron
dig vernield. De wereng richt zijn
aanvallen op de door de Bimas inge
voerde "wonder-rijst", afkomstig van
de IRRI, Philippijnen.
De nieuwe variëteiten "wonder-rijst"
hebben vele nadelen:
(lees verder volgende pagina)
6
