Brieven over
Nieuwe kunst uit indonesië
Op 16 november werd in het Singer
museum in Laren door de ambassadeur
van Indonesië een tentoonstelling ge
opend van nieuwe kunst uit dat land,
georganiseerd in samenwerking met
het Genootschap Nederland-lndonesië.
Deze expositie vestigt de aandacht op
drie aspecten van deze boeiende kunst,
namelijk de moderne Balische schil
derkunst, de Javaanse Batik-schilder
kunst en houtsnijwerk uit het Asmat
gebied.
De Voorzitter, de Heer Voute, dankte
met een paar hartelijke woorden de
bekende schilder Rudolf Bonnet, onder
wiens kundige hoede en persoonlijke
inzet deze tentoonstelling in Singer
tot stand kwam.
In zijn toespraak meende de Heer
Voute, dat Indonesië wat batik betreft,
aan de vooravond van een eigen
Gouden Eeuw staat.
Zijne Excellentie Luitenant Generaal
Sutopo Yuwono Projohandoko bracht
op korte en heldere wijze enkele as
pecten van de hernieuwde expressie
onder de aandacht van de talrijke aan
wezigen.
De Balische schilderkunst was een
vijftig jaar geleden nog een collectieve,
anonieme gemeenschapskunst, die be
heerst werd door de traditionele wa
jangstijl. In de dertiger jaren begonnen
schilders in Zuid Bali, onder invloed
van Westerse kunstenaars, die zich op
het eiland gevestigd hadden, taferelen
uit het dagelijkse leven weer te geven.
Hierbij waren zij niet langer gebonden
aan de traditionele wajangstijl, waar
door de persoonlijke en vrije expressie
bevorderd werd. Dit betekende het
MEER ONTVANGEN DAN GEGEVEN
(Herplaatsing wegens misstelling)
Ik veronderstel dat de heer H. S. Titu-
laar toen hij zijn mening in Tong Tong
van 15 October jl. neerschreef gedacht
heeft: 'Daar heb je weer zo'n koloniaal
die durft te beweren 'ik was niets',
maar intussen ontving zij daar meer
dan ze gaf. Dat dankt je de koekoek.'
Als wij voor de toekomst willen leven
zoals de heer Titulaar beweert moeten
we geen misverstanden kweken. Daar
om wil ik nogmaals benadrukken wat
ik reeds schreef. Mijn zesentwintig
Indische jaren (dat was in 1956 de
helft van mijn leeftijd) die gedwongen
eindigden, raak ik nooit meer kwijt.
Ik ben 'nu niet meer' het een, noch
het ander. En ik zou voor niets ter
wereld anders willen zijn als dat al
mogelijk was.
Mijn leven en werken daar hebben
mijn geest verdiept, verrijkt, niet uit
gezonderd de Japanse bezettingstijd,
want ik heb geleerd te leren uit lijden,
anders is dat tevergeefs. Ik mocht die
leerschool doorlopen en bovendien de
belangenloze offervaardigheid en naas
tenliefde van een grote groep Indone
siërs ondergaan. Daarvan 'ontving ik
meer dan ik zelf ooit gaf.'
Dat zijn waarden die men nooit ver-
begin van de ontwikkeling van de
moderne Balische schilderkunst. De
invloed van de Westerse schilders
speelde hierbij wel een rol, maar de
Balische kunstenaars, met hun levens
blije volksaard handhaafden hun Ba
lische stijlkarakter. Overal in de wereld
is de moderne kunst internationaal
geworden, alleen de kunst van Bali,
(en Mexico) bezit een geheel eigen
identiteit. Er zijn weer prachtige doe
ken te bewonderen, te veel om alle
maal op te noemen, maar gaat u zelf
kijken naar het Vogelleven van I Dena,
of zijn visvangende reigers. Heel bij
zonder van sfeer is ook het werk van
I Gusti Putu Sadri, met o.a. Vissen
onder water, het Leven in de oceaan.
In een andere zaal hangen de voor
beelden van de moderne Javaanse
Batikschilderkunst. Na de oorlog waren
de meeste Javaanse schilders Westers
georienteerd en volgden de invloeden
van Parijs en New York, zij waren op
genomen in het internationale kunst
leven. Ongeveer tien jaar geleden na
men enkele schilders uit Yogyakarta
de oude, vertrouwde batiktechnieken
weer op, die tot die tijd eigenlijk alleen
gediend hadden voor de traditionele
ornamentiek toegepast op sarongs.
Deze kunstenaars ontdekten nu nieu
we batiktechnieken en mogelijkheden
waarmee zij terugkeerden tot de rijke,
decoratieve stijl van het Oosten. Hier
door ontstond een geheel nieuwe, sterk
aansprekende Javaanse kunst. Weldra
geten mag, want de toekomst stoelt
op het heden dat uit het verleden
stamt. Ontkenning daarvan schaadt al
leen maar als men wil bouwen aan een
toekomst.
E. VAN ZANTEN-HASSELMEIJER
Discussie gesloten (Red. TT)
BESEF
"Er is ergens een zekerheid in mij,
die weet, dat alles wat een mens aan
objektief goeds doet in zijn leven
vruchtbaar is voor de medemens. Wij
weten alleen meestal niet hoe, waar,
wanneer. Sabar! Taoe bèrès! Af en toe:
count yoyr blessings. Onze, in Holland
geboren, dochter gaat naar het land
van ons hart en blijkt de sfeer ervan
te "herkennen''. Ze eet die als koek,
ze groeit erin. Ze huilt als ze weg
moet.
Iets uit haar brieven: "Die ongeloof
lijke fijnheid en kunstzinnigheid van
het volk; die diepe religiositeit in alles;
ze kennen de eerbied nog. Dat land,
dat maar geeft en geeft. Dat in zijn
wezen het offer kent."
Is dat geen geschenk?
En dan te bedenken, dat het bij mij
jaren geduurd heeft, voordat ik de
waarde besefte van wat ik van kindsaf
aan, zo maar, gratis voor niets, gehad
heb. Het moet daar toch in de lucht
ontstonden in Yogya verschillende ba
tik-schilderscholen die een grote cre
ativiteit ontplooiden.
In Rome en Parijs werden al eerder
grote exposities "^gehouden van deze
kunst, die nu ook in Laren wordt ge
toond, hopelijk voor een groter publiek
dan indertijd de bescheiden tentoon
stelling in het Rosa Spier huis mocht
trekken.
Eveneens heel boeiend is het houtsnij
werk uit het Asmat gebied, u weet wel,
het moerassige gebied aan de zuid
kust van Irian Barat, waar Michael
Rockefeller zo tragisch om het leven
kwam. Deze primitieve kunst kreeg
grote bekendheid door het werk van
prof. A. Gerbrands, Michael Rockefel
ler en anderen. Op deze tentoonstelling
wordt de nieuwe kunst uit het Asmat
gebied voor het eerst in Nederland ge
ëxposeerd. Het contrast met de Ba
lische schilderkunst en de Javaanse
batikschilderijen is hemelsbreed, de
panelen, vol fijne en met groot vak
manschap uitgesneden figuren en ran
ken, getuigen van een geheel eigen
wereld, een primitieve eenvoud die
bedriegelijk blijkt te zijn bij een nauw
keuriger waarneming.
Deze expositie in het Singer museum
is zeer de moeite waard. U kunt er
tot en met 14 decefnber 1975 van ge
nieten. Het museum is dagelijks ge
opend van 10 tot 5 uur, zondags van
1 tot 5 uur, 's maandags gesloten.
R.C.A.
zitten, anders had mijn dochter het
toch niet zo kunnen aanvoelen?
Ik heb het dus vanaf mijn eerste adem
tocht ingeademd, het is onvervreemd
baar deel van mijzelf. Alleen onbewust
nog toen, maar daarom toch niet min
der wezenlijk. Ik moest naar Holland
komen om wakker te worden uit die
half-droom waarin ik in Indië steeds
qeleefd had."
S.M.
STERKTE
"Sterkte beste mensen, ik hoop van
harte dat jullie het zullen kunnen vol
houden om het Eenzijdige, Rancuneuse
en Onverdraagzame Enige Indische
blad te handhaven!"
D. Couwenberg-Molenaar
BESTELLING
Uit een brief van een lieve, gezellige
oma, afkomstig uit Tjimahi, gewoond
hebbende in Almelo en nu verhuisd
naar Walpole, Massasuchets USA:
"Zend je mij alsjeblieft van die djamu
capsules. Zou ik er nog slank van
worden als ik er 100 opheb? De dokter
zegt tegen mij: je bent te vet. Nou die
dokter kan doodvallen, die capsules
zijn voor mijn dochter hoor, voor mij
graag 2 pond kripik oedang!" En dan
glijdt er een 10.- uit de brief voor
onze Kerstkrandjang. Eet en laat eten,
is haar devies. Lieve Oma.
20
