füirüf f oirïl
BIJ DE VOORPLAAT
STIKKEN MET EEN LACH
U ziet haar vast zitten op Pasar Kembang, Surabaya, kijkt
U maar naar haar uit als U daar toevallig rondslentert.
Een tanige, magere vrouw achter een glimmende trapnaai-
machine. Kaarsrecht zit ze, achter het naai apparaat dat
onophoudelijk geluidloos in beweging is. Geluidloos, omdat
elk lawaai wegvalt tegen het geronk van het straatverkeer.
Wat nog meer opvalt dan die blinkende machine, is de
stralende lach die toekang djahit voor iedereen die een
praatje met haar aanknoopt, overheeft. Zonder op te zien
van haar werk dat onder haar snelle donkere vingers weg
glijdt, babbelt ze terug. Voor nog geen twee gulden stikt
ze een kabaya voor U in elkaar of een eenvoudige blouse.
Op maat geknipt hoor.
Ze heeft een timmermansoog èn een
centimeter maar voor de rest zitten
alle patroonstukken in haar hoofd, 's-
Morgens brengen, 's middags halen,
moet er iets vermaakt, gerepareerd,
dan kunt U er op wachten, of ergens
eerst misschien een glaasje stroop of
een portie gado-gado genieten.
Een mooie scherpe schaar heeft ze en
een even scherp keukenmes. Daar
tornt ze naden mee, snijdt er zonder
ongelukken de kleinste drukknoopjes
mee los. Spelden? Een paar, niet no
dig. Die wollen sjaal om haar hals wel.
Ze veegt er af en toe haar bezweette
voorhoofd mee droog, maar die sjaal
behoedt haar ook voor masoekangin.
Je zit daar zo de hele dag, allicht komt
er af en toe wat koelte, voor je het
weet: stijve nek!
Waar ze woont? Hier vlak in de buurt,
anders zou ze die machine hier niet
naar toe kunnen sjouwen. Rekken
heeft ze niet nodig, het ijzeren hek
van het pand achter haar heeft op-
hangmogelijkheden. Knippen doet ze
op het verlengblad van de machine
tafel en als het nodig is op een tikar
op de grond. Ze heeft wel duizend
kabaya's en jurken genaaid in haar
leven, als je je dan niet kunt behelpen!
Verdient het wel goed? Boleh djoega,
wie niet betaalt krijgt het stuk niet
mee. Halen en betalen Het wordt al
tijd gehaald heus wel.
Die goeie, sterke trap-machines, had
ik er nog maar een. Ze hadden een
"vooruit" en een "achteruit", klaar.
Ze mankeerden nooit wat. Het elec-
trische onding dat ik al jaren bezit,
daar wen ik nooit aan. Het kan zig
zaggen, knoopsgaten maken (en ver
pesten) borduren, drinken, plassen en
mama zeggen. Een arrogant, gesloten
monster zo boordevol tinka's dat ik
nog nooit zoveel met de hand heb ge
naaid als nu.
"Je moet 'ns opletten", zei mijn moe
der eens, "de vrouwen die de mooiste
en duurste naaimachines bezitten, kun
nen geen steek naaien." Logisch, wie
kan naaien, kan dat met het eenvou
digste materiaal. Denkt U eens aan
onze onvolprezen toekang djahit met
haar handnaaimachine in het hoekje
van de achtergalerij, die met simpele
aanwijzingen van mevrouw perfect al
het huishoudlinnen produceerde met
knoopsgaten, overslagen, kantjes enz.
En onze hansoppen, ondergoed, broe
ken. Ik kon er eindeloos naar liggen
kijken als ze bezig was, hoe ze met
die rechterhand in de richting van het
handvat klauwde om de machine con
tinue te laten snorren. Waarvoor heb
ben ze in hemelsnaam naaimachines
electrisch gemaakt?
Op de trapper van Maatjes Pfaff kon
je scheepje varen. Ik wist hoe je met
de handle de drijfriem op vrij kon zet
ten. Dan ging je dwars op de trapper
zitten en dan maar heen en weer, van
links naar rechts, je vasthoudend aan
de zijkanten van de machine. Als je
losliet rolde je onder de machine uit.
"Hoeveel keer moet ik het je verbie
den!" brulde Maatje dan." Móét mijn
machine kapot?"
Natuurlijk moest dat niet, niet voordat
je zelf geprobeerd had een stukje te
naaien. Geinspireerd op djahits vaar
digheid, pakte ik een stukje lap, schoof
het onder de naald, het voetje neer en
toen kon ik niet bij de trapper.
Dus even staan maar, even kijken
waar ik mijn voet moest zetten
De naald schoot glad door mijn malse,
vierjarige, wijsvinger, ik zat ineens op
een merkwaardige manier vast aan de
naaimachine en al even merkwaardig,
bleef ik op de trapper staan. Mijn ge
brul bracht twee vrouwen terstond
aan de operatietafel, Maatje en djahit.
Maatje sloeg de handen voor het ge
zicht. Djahit ging voor de machine
zitten, tilde me op haar schoot. Ze
schroefde het naaivoetje los, en ver
volgens over de naald, heel zorgvuldig
mijn wijsvinger meegevend. Het bloed
de amper en het deed niet zo'n erge
pijn, het zag er alleen erg potsierlijk
uit, een vingertje met een dikke naald
er dwars doorheen. Ik had gelukkig
vergeten er de draad door te steken.
De dichtstbijzijnde dokter haalde de
naald er met een tangetje uit. Daarna
deed het pijn. Maar dat leed leverde
me een groot glas es pasra met klap
per en kolang kaleng op, waarmee
voor de zoveelste maal bewezen werd
dat elk ongeluk verzacht kan worden
door liefde en begrip.
Je kunt stikken van de lach, maar ge
loof me stikken mét een lach, zoals
ons vrouwtje bij de voorplaat, dat is
levenswijsheid die gelukkig maakt.
L.D.
ONAFH. IND. TIJDSCHR. - 20e JAARG. No. 15
Opgericht en geleid door
TJALIE ROBINSON (1911 - 1974)
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong Den Haag - Tel. 070 - 54.55.00/54.55.01 - Post
giro 6685 of A.B.N. Den Haag Rek. No. 51.56.15.730.
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong B.V.
Directie: L. Ducelle
Administratie: Th. M. A. Scheulderman
Redactie: J. H. Ritman, Ch. J. A. Manders, Rogier,
G. H. Bartman, L. Ducelle.
Verschijnt de 1ste en de 15e van iedere maand
Prijs per nummer 2,25. Abt Nederl. (en E.E.G -
landen behalve Engeland) kwart, f 11,halfj.
22,jaar 44,Abt. Europa: jaar f 44,
Buiten Europa: jaar f 52,
LUCHTPOST:
Abt (per jaar en per luchtpost): Australië en
Nw. Zeeland 92,Indonesië f 76,Z.-Afrika
en Z.-Amerika f 76,Canada en Ver. Staten
64,Maleisië, Singapore en India f 76,
Suriname en Antillen f 64,
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
Directie en redactie behouden zich het recht voor
om grondige redenen aanvragen voor abonnemen
ten te weigeren, of deze te beeindigen. Hierover
zal de betrokkene altijd van te voren in kennis
worden gesteld.
De redactie behoudt zich het recht voor copy te
weigeren dan wel te bekorten of te wijzigen met
toestemming van de inzender. Over genomen be
slissingen zal niet in details worden gecorrespon
deerd.
2
