DE ALLERLAATSTE TONG-TONG
Leuk hoor! Na genoten te hebben van
de voorafgaande bladzijden valt mijn
oog op de met grote letters gedrukte
kennisgeving: "Dit is de allerlaatste
"Tong-Tong" die U ontvangt. Pats!
Het blad valt uit mijn hand en ik staar
voor me heen. Dus ook dat is afge
lopen, die grote vreugde wordt ons
ook al ontnomen. Ik blijf een poosje
verdrietig in gepeins verzonken.
Opeens vraag ik me af: "Waarom
eigenlijk?" Snel zoek ik het bericht
weer op en ik slaak een zucht van
verlichting. En zo blij was ik, dat dit
kinderlijke produkt uit mijn pen vloei
de:
Heerlijke Tong-Tong, wat een vreugd
bezorg je mij.
Wanneer je verschijnt, ben 'k als een
kind zo blij.
Want je schenkt mij veel vreugd en
genot.
Als jij zou verdwijnen, ging iets dier
baars kapot.
Heerlijke T.T. blijf nog heel lang be
staan.
Twee keer per maand schuif 'k mijn
zorgen van de baan.
Reis ik naar de Tropen (oh hemel,
daar gaat de bel!) wordt gestoord,
mijn droom is vergaan!
Al met al beste mensen, één ding heb
ik geleerd, nl„ oordeel of reageer niet,
voordat je het naadje van de kous
weet.
WIL WERNER-MOLENAAR
PORTRET VAN EEN PIONIER
Met zeer grote interesse las ik in
Tong Tong no. 15 (15-2-76) het slot
artikel van F. Cramer onder het tus
senkopje: "Baanbrekende experimen
ten leverden hem geld noch roem op."
In zijn beschrijving van zijn Pa herken
ik en velen met mij duidelijk de schrij
ver van het artikel.
Alleen in een van de laatste zinnen
van zijn artikel, kunnen wij hem niet
volgen.
Het is ons namelijk bekend dat de
keel-neus-oor arts Cramer lang en
ook in woelige tijden in Indonesië
baanbrekend werk heeft verricht. Hij
werd door iedereen, van laag tot hoog,
zeer gewaardeerd vanwege zijn on
baatzuchtigheid en medemenselijkheid.
Trouwens ook vele jaren daarna en nu
zelfs nog in El Atabal stond en staat
hij klaar voor zijn lijdende medemens.
In vergelijking met zijn inderdaad
"Grote Pa" heeft ook hij op zijn ma
nier veel gedaan, dat van belang was
voor Indonesië.
Zijn inzet was een gevolg van het
krachtige voorbeeld en van de in het
oude Indië gevolgde artsenstudie.
Dat hij - met zijn vrouw als rechter
hand - nog jaren in goede gezondheid
voor vele oud-lndischgasten en me
debewoners nabij Malaga (Spanje)
zijn vriendschap en deskundigheid
I ó-y\-a
moge geven, is de wens van velen en
van ondergetekende.
P.V.
DE KLEINE SAYA (III)
Inhet Javaans woordenboek wordt
wel "aku" gevonden voor "ik" in het
ngoko of Laag-Javaans en in het mbo-
so of Hoog-Javaans het woord "kulo"
of "koelo".
Zelf een poos in Tjilatjap en omstre
ken rondgedrenteld hebbende, heb ik
hier voor "ik" het woord "injong" ge
hoord, wat ook nergens op lijkt.
Soekarno gebruikte akoe vaak, maar
hij kwam oorspronkelijk uit Blitar. Hij
was Javaan en sprak dus Javaans en
geen Maleis.
Leert men daarentegen Maleise cor
respondentie of komt men uit Suma
tra, dan gebruikt men het woord
"hamba", behalve in Palembang, waar
men weer "akoe" zegt.
B. W. DE RIJK
NOG MEER CIVILISATIE
Even inhaken op het artikeltje van
Rogier over civilisatie, kampungan en
coltruien.
Jaren geleden, ver voor de oorlog,
kreeg een importfirma in Soerabaja
van haar hoofdkantoor in Nederland
door een expeditiefout een aantal kis
ten toegestuurd, inhoudende tweede
handse kolbertjassen, gemaakt van
een soort tweedstof. Men zat met de
ze zending, voor de tropen totaal on
geschikte, dus onverkoopbare rommel
lelijk in de maag. Terugsturen was te
duur, dus moest de boel maar worden
opgeslagen. Totdat op een gegeven
moment een of andere snuggerling bij
zichzelf dacht, ach, wat kan het mij
schelen ook. Beter a tout prix verko
pen dan aan de motten voeren; hij
slingerde de jassen op de pasar. En
toen gebeurde er een wonder. Men
vocht erom. Ze vlogen weg. Iedere
Soerabajasche taxichauffeur (en er
waren er toen wel een paar) was het
aan zijn imago en status verplicht er
een te dragen. Het stond Europees,
dus goed, dus so what. Motto: Anget
rek!
Dat de arme kerel erin zweette als
een otter, mocht de pret niet drukken.
Ondertussen werden door de firma
dringende telegrammen naar Neder
land gezonden met verzoek elke hoe
veelheid tweedjassen te sturen. De
verkoper maakte DE beurt van z'n
leven; chauffeurs zaten als vorsten
achter het stuur van hun taxi and
everybody was quite happy.
TJILATJAP
Ik vind de bijdrage van F. C. Backer
Dirks dermate geslaagd, dat ik de
schrijver graag een pluim op zijn hoed
wil steken.
Verdient het geen overweging straks
beide artikelen door te geven aan
Oorlogs documentatie als voorge
schiedenis van de oorlog 1940-1945
in het voormalige Nederlands Indië?
Hoe meer men daar van een en ander
weet, als het ware door ooggetuigen
geschreven al is het dan ook tientallen
jaren daarna, hoe beter het is, en kun
nen de geschiedschrijvers, na ons er
voordeel van hebben.
En zo heeft Tong Tong weer vol
daan aan de opzet van wijlen onze
heer Tjalie Robinson, zijn Indië te
doen beschrijven door velen die er
gewoond en gewerkt hebben. En zo
is in de 20 jaren dat Tong Tong be
staat - en nog vele jaren na deze - dit
een machtig geschiedkundig werk ge
worden.
A. J. VAN DER BOON
AVONTUREN VAN EEN
DIENSTPLICHTIGE MATROOS
In Tong Tong no. 18 van 15 februari jl.
las ik het artikel van de heer Backer
Dirks in zake Tjilatjap. Herinneringen
kwamen bij mij op want ik was in 1941
als dienstplichtig matroos daar, zoals
ik reeds eerder aan Tong Tong schreef.
De door de heer Backer Dirks ge
noemde Commandant Maritieme Mid
delen Tjilatjap, de Kapitein-Luitenant
ter Zee KMR B. J. G. Schokking, was
mijn commandant, en een goede, al
leen overtroffen door mijn comman
dant op Bali de Ltz. I "Box" Knoops.
De onderzoekings- en patrouilleoffi
cieren waren resp. de Ltz. I KMR
Doornick en Van de Kieboom, in bur
ger K.P.M.-officieren. Ook de haven
meester, de Heer Greeuw, heb ik ge
kend.
De Amerikaanse zware kruisers
"Houston" en "Marblehead", werden
volgens mij, zwaar beschadigd bij een
luchtaanval in Str. Karimata, waar ook
Hms. Banckert, bij een poging de bom
men te ontwijken op een zandbank
liep.
Bij deze actie was naar mijn mening
ook het Australische oorlogsschip
"Jupiter" betrokken, aan boord waar
van ik eind 1941 bij de verbinding
werd ingedeeld. Mijn kennis van En
gels was toen iets hoger dan het
"Me Tarzan, you Jane"-peil, maar dat
mocht de pret niet drukken.
De "Valk" was het vaartuig waarmee
ik naar Australië moest evacueren,
doch ik kon haar niet vinden. Te Tji-
G. H. BARTMAN lees verder volgende pag., 1e kol. onderaan
20
