Het wapen der Militaire Luchtvaart
KNIL
Een Roemrucht Wapen (V)
DE STRIJD BOVEN OOST BORNEO (Straat Makassar)
Bommenladen op een vliegveld in de periode van de gevechten boven Borneo.
Van 15-1 tot 22-1 werden slechts verkenningstochten uitgevoerd. Tarakan was
veroverd en de Japanners maakten zich op om de belangrijke oliehaven Balik-
papan aan te vallen. Ook voor 1 VLG I was tijd nodig voor het allernoodzakelijk
ste onderhoud aan vliegtuigen op S II aanwezig. En thans zijn de oorlogsvluchten
van de ML een onderdeel van de geallieerde strijd ter zee en in de lucht.
Op 22-1 ontdekte de patr. van Weer
den een grote vloot van 20 tot 30
schepen ten noorden van Balikpapan.
Onmiddellijk werd aangevallen maar
de aanval mislukte. Door gebrek aan
brandstof moest de patr. terugkeren.
Op S II werd alarm gegeven en alle
beschikbare vliegtuigen in gereedheid
gebracht. In de middag startten 3 pa
trouilles: patr. 1 den Ouden, patr. 2
van Weerden en patr. 3 de afdelings
cdt. van Randwijk. Patrouille waarne
mer was de Kapt. Jessurun. De vijan
delijke vloot voer verscholen onder
een dicht wolkendek en koers werd
gezet richting Makassar. Opeens ont
dekte men bij het zeewaarts indraaien
de schepen en tevens zag men dat
onze jachtvliegtuigen bezig waren
duikbombardementen uit te voeren. De
Brewsters stonden onder bevel van
de Kaptns. van Rest en Van Helsdin-
gen. Ooggetuigen verklaarden later de
treffers te hebben gezien. Ook de pa
trouilles bombardeerden met succes.
23-1-42. Patr.'s Beekman, den Ouden,
van Weerden en Moorrees gaan op
het doel af. 's Middags wordt weer
gebombardeerd. Ze worden door Ja
panse Zero's (jagerstype) aangeval
len en door de oorlogsschepen be
schoten. Ze worden doorzeefd maar
komen allen veilig terug. Bij terug
komst blijkt dat S II door de Japan
ners is ontdekt. Het vliegveld wordt
thans aangevallen, vliegtuigen raken
hierdoor beschadigd.
24-1-42. 4 Patrouilles Glenns in actie
boven de vijandelijke vloot voor Ba
likpapan - geen namen en geen bij
zonderheden alleen de mededeling dat
2 schepen gezonken zijn. Samarinda
II wordt gebombardeerd - een Japan
ner wordt afgeschoten - op zijn li
chaam wordt de kaart van het vlieg
veld aangetroffen. Het wordt nu ge
vaarlijk voor dit vliegveld.
25-1-42. Opnieuw is de invasievloot
het doelwit van 3 patrouilles Glenn-
Martins, geleid door den Ouden, van
Weerden en Moorrees. Goede resul
taten en schade bij de vijand maar
ook verliezen worden geboekt. De
Glenn van Sgt Baten stort na een
luchtgevecht brandend neer; de Vdg.
Stuurhaan, aangevallen door Zero's en
vele malen getroffen moet een nood
landing maken op Samarinda II; ook
Nivo wordt gedwongen te landen en
wel op Oelin; korte tijd later komt
Vdg. Belloni daar ook een noodlan
ding maken. In een rapport wordt ge
meld dat Vdg Jacobs met een zwaar
getroffen Glenn en enkele ernstig
gewonde bemanningsleden ergens op
een klein veld een noodlanding heeft
uitgevoerd. De patrouilles hebben het
zwaar te verduren en het aantal ge-
vechtsklare Glenns daalt snel.
Tevens wordt Samarinda II weer hevig
aangevallen - het terrein wordt on
bruikbaar - de cdo.post is getroffen -
het wordt nu tijd wederom de balans
op te maken en de basiscommandant
de maj. van Dam stuurt nieuw aan
gekomen patrouilles terug naar Java.
En op 26-1-42 geeft Bandoeng op
dracht om alle Glenns, die vliegklaar
zijn, via hun operatie boven straat Ma
kassar uit te wijken naar Makassar
en daar op nadere bevelen te wachten.
Op Mandai (Makassar) wordt gewaar
schuwd dat de Japanners regelmatig
komen patrouilleren. De oudste officier
aanwezig de Kapt. Jessurun geeft op
dracht zo snel mogelijk bij te tanken
en via Soerabaia naar West Java te
vliegen. Dit blijkt een verstandig be
sluit!
Tegen het einde van de maand januari
werd het Luchtcommando Straat
Makassar opgeheven. Lodestar trans
portvliegtuigen hebben vele ML-ers
uit Oost Borneo naar Java kunnen
evacueren. De plaats Samarinda werd
op 3-2-1942 bezet. En zo eindigde ook
dit gedeelte van de luchtoorlog boven
het toenmalig Ned. Indië
Het blijkt ondoenlijk de juiste chrono
logische volgorde van de vele en ge
vaarlijke oorlogsvluchten nauwkeurig
vast te stellen. De verslagen en rap
porten zijn vaag, onduidelijk, verwar
rend maar soms ook tegenstrijdig.
Zeker is dat de Glenn-Martins als
mede de Brewsters een groot aantal
acties hebben gevlogen. De vliegers
die in dit verhaal worden genoemd
waren in elk geval van de partij, maar
we mogen nooit vergeten dat met hen
ook hun crews hetzelfde hebben mee
gemaakt. En een woord van lof is
zeker op zijn plaats voor het grond
personeel dat dag en nacht onder de
meest erbarmelijke omstandigheden
heeft moeen werken. Geweldig I I
Hoewel minder in het oog vallend zijn
ook bij de bommenwerpergroepen
staaltjes van moed, volharding en op
offeringsgezindheid ten toon gespreid.
Als bewijs moge het hiernavolgend
letterlijk aangehaald bericht van de
Gouverneur Generaal dienen:
Buitenzorg - Nethminkol - 28 febr. 1942
Nummer 4/BZ bij BT 24 dezer No. 1Z
eervolle vermelding met bronzen kruis
toegekend aan Reserve Kapt. Waar
nemer MIL luchtvaart R. E. Jessurun
eerste luit. kortverbandvlieger idem
H. van Weerden tweede luit. idem
R. Belloni militiesergeant eersteklas
tweede bestuurder mitrailleurschutter
idem J. Ketting en sergeant vlieger
idem G. M. Bruggink
Vliegerkruis aan Reservekapt. vlieger
MIL luchtvaart W. F. H. van Rantwijk
tweede luit. kortverbandvlieger idem
A. D. M. Moorrees eerste luit. artillerie
waarnemer idem J. M. L. van Roon
militiesergeant bommenrichter idem
A. H. Cannoo militiesergeant eerste
klas mitrailleurschutter idem A. F. van
8
