Het wapen der Militaire Luchtvaart
KNIL
Een Roemrucht Wapen (VI)
DE AMBON PATROUILLE
Ambon was een strategisch zeer belangrijk steunpunt en operatiebasis van zee-,
land en luchtstrijdkrachten. Als uitvloeisel van deze belangrijkheid is op het
gebied van luchtoperaties een geallieerd luchtcommando georganiseerd, het
z.g. ACH (Area Combined Headquarters, gevestigd in een commandopost in de
nabijheid van het marinevliegkamp Halong. De ML was in dit hoofdkwartier
vertegenwoordigd door de Majoor Waltman.
De MLD bezette het vliegkamp Halong
met één, soms meerdere groepen
vliegtuigen. Op 7 december 1941 sta
tioneerde de RAAF (Royal Australiën
Airforce) 6 Lockheed Hudson bom
menwerpers op het vliegveld Laha na
bij Ambon, terwijl op 10-12-41 nog een
viertal Hudsons op het vliegveld Nam-
lea op Boeroe arriveerden. Later kwa
men ook de Catalina's van de USNAS
(United States Naval Air Service), die
lange en intensieve verkenningsvluch
ten uitvoerden.
In de uitbreidingsplannen van de ML
was ook opgenomen een aanzienlijke
versterking voor het operatiegebied
oostelijk van 120° oost met inbegrip
van Nederlands Nw. Guinea, ten noor
den begrensd door de Filippijnen en
ten zuiden door de Kleine Soenda-
eilanden. Deze versterking zou moeten
bestaan uit een aanzienlijk aantal jacht
vliegtuigen en/of duikbommenwerpers.
De bestellingen werden gedaan in
1940 en 1941. Maar helaas konden
deze ambitieuze plannen niet worden
verwezenlijkt door meer dan één re
den - de voornaamste is wel de snelle
opmars van de vijand, zodat vele vlieg
tuigen, reeds per schip onderweg naar
Indië, de plaats van bestemming niet
meer hebben kunnen bereiken. De
daadwerkelijke verdediging van Am-
bon door de ML bestond uit een pa
trouille Brewster Buffalo jachtvliegtui
gen.
Begin december 1941 was de jacht-
vliegtuiggroep IV (VLG IV) gestatio
neerd op het vliegveld Maospati bij
Madioen onder commando van de
Kapt. Stephan. Deze groep is verdeeld
geweest in twee afdelingen 1 VLG IV
met Curtiss Hawks gecommandeerd
door de 1e Lt. van der Poel en 2 VLG
IV met Curtiss Interceptors onder lei
ding van de 1e Lt. Anemaet. Als ge
volg van de mobilisatie van de ML
ontving de 1e Lt. F. E. Broers, één der
patrouillecommandanten van 1 VLG IV,
op 3 december de opdracht zich met
een escadrille Brewster Buffalo jagers
te verplaatsen naar Ambon. Zijn een
heid is in de annalen van de ML be
schreven als de "Ambon-patrouille".
De vliegerbezetting bestond uit de eer
dergenoemde patr. cdt. Broers en de
volgende vliegers, die nauwelijks enige
operationele ervaring hadden: Vdg.
Brouwer, Sgt. van Bers en Sgt. Blans.
In de middag van 3 december vertrok
ken deze jagers begeleid door 2 Lode
star transportvliegtuigen met grond
personeel, uitrusting, munitie, etc. naar
het vliegveld den Passer op Bali. Hier
werd de nacht doorgebracht. De vol
gende dag ging de vlucht verder via
Kendari II in Zuid-Oost Celebes naar
het vliegveld Laha op Ambon. Op het
traject Kendari II - Ambon kwamen
de zes vliegtuigen in een tropisch
weerfront terecht. Vergeet niet - het
was de regentijd en torenhoge wolken
formaties vormden het front waar de
vliegtuigen niet overheen konden ko
men - zij moesten er doorheen en dat
betekende voor onervaren vliegers een
levensgevaarlijke onderneming. Het
gevolg was dan ook dat het eskadrille-
verband in de wolken door zware re-
mous werd verbroken. Eén van de Lo
destars keerde terug naar Kendari II
en kwam daardoor een dag later op
zijn plaats van bestemming. Sgt van
Bers raakte in het weerfront de macht
over zijn Brewster kwijt en stortte in
zee. Hij is nimmer gevonden.
De drie overgebleven Brewsters vorm
den de totale luchtverdediging van
Ambon en omgeving, die voor hun
alarmopdrachten afhankelijk waren van
visuele waarnemingsposten, bemand
met inheems personeel, veelal scho
lieren, die met vlaggen en lampen in
contact stonden met de commando
posten op Halong en Laha - kortom
een gebrekkig systeem.
Dagelijks werden oefenvluchten ge
houden olv. Broers om de geoefend
heid van de twee onervaren vliegers
zo hoog mogelijk op te voeren. Bij de
landing van één deze vluchten rolde
de jager van Vdg. Brouwer van de
baan af en botste tegen één van de
vele spoorstaven, die als anti-para ver
sperring buiten de startbaan verticaal
waren opgesteld. Het vliegtuig werd
daarbij onherstelbaar vernield, waarna
Brouwer naar Java werd geevacueerd,
waar hij een waardige rol heeft ge
speeld bij de luchtverdediging van
Soerabaja. De patrouille bestond nu
maar uit twee jagers. Aanvulling van
personeel en materieel was niet mo
gelijk.
Het primitieve luchtverdedigingssys
teem fungeerde niet. De patr. Broers
kwam nooit iets tegen. Broers vertelt
in een interview dat hij op een dag
motorgeronk hoorde tijdens de mid
dagmaaltijd en een Japanse jager op
een hoogte van 4000 meter recht
over zag vliegen, die kennelijk met
een fotoverkenning bezig was: "Wij
sprongen in onze twee jagers om hem
te achtervolgen; de motor van Blans
wilde niet zo gauw starten, zodat ik al
leen erop af ging. Het Japanse vlieg
tuig vloog weg in Noordelijke richting,
maar ik had het geluk het in het ge
zicht te kunnen houden. Hoewel mijn
Brewster iets sneller moest zijn ge
weest, had ik het nadeel van het hoog
teverschil. Toen ik eindelijk op gelijke
hoogte was, vloog ik enige kilometers
achter hem. Aangezien ik de opdracht
had niet te ver van de basis te ver
wijderen en hij (de Jap) een stapel
wolk indook, besloot ik de achtervol
ging op te geven. Voordat de Jap de
wolk indook gaf ik een lange vuur
stoot op een afstand van ongeveer
1 km. Jammer - te ver
Spoedig kwam Ambon binnen het be
reik van de vijandelijke bombardemen
ten. De eerste aanval vond plaats op
(lees verder volgende pagina)
Een Brewster Buffalo jager wordt gereedgemaakt tijdens de slag om Ambon.
6
