DE PLANCIUS
Het s.s. "Plancius" van de N.V. Koninklijke Paketvaart-Maatschappij te Amsterdam. Ge
bouwd in 1924 door de Ned. Dok en Scheepsbouw Mij. te Amsterdam. Lengte 134 m.,
breedte 16.76 m., holte 6.76 m. diepgang 6.53 m., 5.955 b.r.t. Werkspoor quadruple-expan-
siemachine van 5.800 ipk., snelheid 15 mijl. Oorspronkelijke passagiersaccomodatie Ie
klasse 132 pass., 2e klasse 36 pass., en 1946 dek-pass. Aantal bemanningsleden 154.
In 1958 voor de sloop verkocht naar Hon gKong.
Van bevriende zijde kregen wij de be
schikking over een aantal foto's van
schepen van de vroegere vloot van
de KPM - de Koninklijke Paketvaart
Maatschappij, eens de beheerster van
een welhaast perfect net van over
zeese verbindingslijnen in de water
rijke Gordel van Smaragd. Wij zullen
een aantal van die foto's afdrukken.
Is er een beter startpunt te bedenken
dan bovenstaande afbeelding van de
Plancius, die de sneldienst Surabaya-
Semarang-Batavia-Medan onderhield.
De Nederlandse grammatica maakt,
schip onzijdig. De Plancius droeg bo
vendien de naam van een groot man.
Een bij uitstek onvrouwelijk schip dus!
Maar in navolging van de Engelsen
zullen wij de Plancius - en alle andere
de zeeën bevarende schepen - blijven
zien en aanduiden als een "zij" - een
vrouwelijke figuur. Welnu dan, de
Plancius was niet alleen goed en fraai
van lijn, maar zij bezat ook het ver
mogen het haar gasten aangenaam te
maken van het moment dat zij in Su
rabaya in de namiddag aan boord gin
gen tot zij hen de volgende morgen in
Semarang of de daarop volgende dag
in Batavia aan lana zette, om daar
weer een aantal Delianen aan boord
te nemen, die na gedane zaken in de
hoofdstad weer naar hun haardsteden
terugkeerden. Zelfs de voor ons, Ja
vanen, onverteerbare "Engelse stijl"
van de Delianen, imitatie van de Over-
wal slikte zij. De handhaving van de
gastvrijheid ging haar boven alles!
De Plancius was inderdaad een schip
waarop men zich thuis voelde. Ik heb
het voorrecht gehad in de eerste pe
riode van mijn werkzaamheid in Indië,
in de twintiger jaren toen ik nog in
Surabaya woonde, vele malen de reis
van mijn woonplaats naar Batavia te
maken.
Ofschoon men dat maar eens per
week kon doen, was de reis met de
Plancius verre te prefereren boven
elkè andere verbinding.
Wel is waar kon men vanuit de Oost
hoek de hoofdstad iets sneller berei
ken met de trein, maar ook langs deze
weg zat er een nachtverblijf onderweg
in. Men kon naar keuze van Surabaya
naar Yogya reizen en de volgende dag
van Yogya naar Batavia, ofwel van
Surabaya naar Bandung en de volgen
de dag verder. Maar het vertoef in de
stikkend hete trein, met als toegift bij
't open raam de binnenwaaiende rook
en sintels van de stoomlocomotief
maakte van die reis een bezoeking.
Het was een uitkomst, met de snel
dienst van de KPM koel, komfortabel
en gezellig de afstand van de belang
rijkste handelsstad op Java naar het
regeringscentrum af te leggen. Later
zou de eendaagse en nog later zouden
het vliegtuig en de nachttrein een zo
danige versnelling van het verkeer en
bovendien een zodanige vergroting
van het komfort opleveren dat de
sneldienst op de achtergrond raakte.
Maar ook nu nog, als ik terugdenk
aan de twintiger jaren, heb ik dierbare
herinneringen aan mijn beminde Plan
cius, het dierbaarste schip dat ik ge
kend heb.
For she was such a smart little craft
Such a neat little, sweet little craft
JHR.
mummininmilinn
GHANDI'S WOORD
VOOR BALI'S JEUGD
Bali Een klank, die beelden oproept
van landschappen van ongeevenaarde
lieflijkheid en aan een volk, dat ons
qua lichaam en ziel boven vele be
genadigd lijkt. En terecht! Want, waar
vindt men zó wijd verspreid een kunst
zin en scheppingsdrang, die - als on
gedwongen uitingen van levenshou
ding en geloof - ons vreemdelingen
verbijstert en verrukt.
Is de waardevolle instelling van de
Balinees bestand tegen het wassend
getij van nivellerende krachten als
materialisme en drang tot imitatie van
het Westen? De heilloze invloed van
tourisme op de volksgeest kennen wij
Nederlanders uit eigen ervaring maar
al te goed.
Deze dreiging wordt in Bali zelf door
een kleine élite onderkend en gevoeld.
Terecht zien zij redding in geestelijke
verdieping onder brede lagen van de
Balinese samenleving. Wat kan hen
hierbij beter helpen, dan de stem van
de profeet Gandhi, vastgelegd in zijn
autobiografie
Njonja Gd. Bagoes Oka beijvert zich
om ieder van de 1630 scholen op Bali
een exemplaar van dit boek te ver
schaffen. Helaas stuit de verwezen
lijking van haar goed doordacht en
juist aangevoeld plan af op onoverko
melijke geldelijke bezwaren. Daarom
doet zij een beroep op de offervaar
digheid van allen, die Bali bewonderen
en liefhebben en land en volk willen
helpen bij de opbouw van een hun-
waardige toekomst.
SI ANOE
Voor wie zich voor dit project mocht
interesseren: het adres van Njonja Gd.
Bagoes Oka is Exim Bank, Denpasar,
Bali, Indonesia.
Elke cent die U kunt missen
Is ONMISBAAR voor vele
arme adiks in Indonesië I
Bruine Bus, voor bruine mensen
Alle beetjes helpen! giro 6685
Char. Fondsen Tjalie Robinson
11
