TOKO MAS
INDONESIA
de Adel, de Hereri van Zee- en Land
macht, zo mede het Publiek in het al
gemeen. Zij is onschadelijk en in elk
klimaat bruikbaar."
Dat ziet er nog al veelbelovend uit.
Doch nu de prijzen.
"De Macassar Oil wordt verkocht in
kleine flacons voor 3 shilling 6 pence
en voor 10 shilling 6 pence. Grote fles
sen, die elk acht kleinere bevatten,
kosten 1 pond 1 shilling ieder, dus zo
veel als de ouderwetse, deftige gui
nea. Men kan de olie kopen bij de
eigenaren Rowland and Son, Kirby-
street Hatton Garden te Londen en bij
Mr. Smyth, en voorts bij alle verkopers
van odeurs en medicijnen op elke
marktplaats van het Verenigde Ko
ninkrijk. Men hoede zich voor ordi
naire imitaties, daar de echte Macas
sar Oil de handtekeningen draagt der
eigenaren "A. Rowlandson en Zoon".
Terecht merkt de Oxford English Dic
tionary op, dat de Macassar Oil eer
tijds "grandiloquently was advertised"
(met veel grootspraak werd geadver
teerd), door deze Rowland Son.
Dit werk beschouwt vader en zoon
zelfs als de "Makers'" van dit wonder
bare product, welke kwestie hierna
aan de orde zal komen.
In elk geval heeft deze grootscheepse
reclame haar doel niet gemist. De Ma
cassar Oil begon haar zegetocht door
Europa. Wij mogen aannemen, dat ve
le "gekroonde hoofden", wier portret
ten nu nog de paleiswanden sieren,
de weelde der Makassar-olie hebben
ervaren. Zelfs in de litteratuur drong
de olie door. In Samuel Lover's roman,
Handy Andy wordt van de held ver
haald "He ran his fingers through his
Macassar-oiled ringlets" (Hij liet zijn
vingers door zijn met Makassar-olie
bevochtigde krullen glijden). Toch was
daarnaast enige bescheiden critiek
hoorbaar, b.v. bij de dichter, wiens
faam die van de Makassar-olie eve
naarde, Lord Byron, die in het slot van
het 17e vers van het eerste boek van
zijn Don Juan het heeft over de moe
der van zijn held:
"In virtues nothing could surpass her
Save thine "incomparabla oil, Macas
sar!"
(In deugden vermocht niets haar te
overtreffen, behalve Uw "onvergelijke
lijke olie", o Makassar!).
In deze sarcastische versregels schuilt
ongetwijfeld een verwijzing naar de
advertenties van A. Rowland Son.
Ook in Frankrijk, waar de Makassar-
olie eveneens opgang maakte, klonk
critiek. De vruchtbare romanschrijver
Honoré de Balzac kende de beroemde
olie en schreef in zijn roman César
Birotteau (Oeuvres V, 38, "Depuis
quelque temps les coiffeurs me disent,
qu'ils ne vendent pas seulement Ie
Macassar, mais toutes les drogues
teindre les cheveux, ou qui passent
pour les faire pousser", dus: Sedert
enige tijd zeggen mij de kappers, dat
zij niet slechts Makassar -(olie) ver
kopen, maar alle drogerijen geschikt
voor haarverven, of die er voor door-
Diamantair lid van Diamantenbeurs.
Specialiteit Indonesische gouden sie
raden 22, 23 en 24 krt.
Juwelen 22 Kr. goud gezet met bril
janten (origineel Indonesisch model)
Markiesringen loup-zuiver briljanten
en witte kleur: gezet met 13, 18, 20,
21, 23 briljanten.
Rijringen, slagringen, dubbel entou
rage ringen etc.
MARKIES HANGERS: ati, wadjik,
peer, druiven, etc.
MARKIES OORKNOPPEN: ster mo
del, entourage, eensteen, etc.
ARMBANDEN: schakelarmbanden
met veel briljanten. 2 en 3 rijen stijve
armbanden met briljanten. Bij grote
afname juwelen speciaal lage prijzen.
Nieuw import:
juwelen gezet met INTEN (diamant).
Steroorknopjes, robijnmarkiesring ge
zet met inten; verschillende hangers
gezet met inten. We hebben het
grootste assortiment inten juwelen.
Ook verkrijgbaar sieraden met saf
fier, robijn en smaragd.
Honderden soorten ringen, halskettin
gen, armbanden, hangers, tusuk kon-
dé, kebajaspeiden in 22/24 Kr. goud.
Albert Cuypstraat 142 - Amsterdam.
Tel. 020 - 71 87 28 na 18.00 uur: 020 -
72 16 28. 's Maandags gesloten.
gaan, dat ze het doen groeien. Dat
klinkt nog al critisch.
Het blijft ook een raadsel, dat een be
perkt gebied als Makassar en omge
ving in staat zou wezen geheel West-
Europa van een haarolie te voorzien,
waarvan productie langdurig en inge
wikkeld was, gelijk wij zagen.
Er moeten al vrij spoedig oliën in de
handel zijn gebracht, die weliswaar de
naam Makassar-olie droegen, doch
van gans andere samenstelling waren.
Wij zagen, dat reeds de Oxford Eng
lish Dictionary bij de grote reclame
maker A. Rowland vervalsing insinu
eerde.
Dit laatste wordt ook toegegeven door
de Heer J. P. C. van Tricht in zijn
Woordenboek der zuivere en toege
paste Scheikunde, uit 1863, in welks
7e deel wij twee soorten "Makassar-
olie" vermeld en beschreven vinden.
De eerste heet naar het "koningrijk
Macassarvan waar zij uitgevoerd
wordt. Dit is dus de echte "Macassar
oil". Doch "denzelfden naam draagt
een Engelsch geheimmiddel, dat ter
bevordering van den groei van het
haar gebruikt wordt". Hierop volgen
enige recepten, die met het verhaal
van dr. Matthes weinig meer te maken
hebben.
Wij kunnen dus geredelijk aannemen,
dat veel van hetgeen onder de naam
van Makassar-olie op de markt kwam,
met Celebes niets te maken had. Doch
deze vervalsingen zullen de opgang
der Makassar-olie slechts weinig ge
schaad hebben. De afnemende op
gang, die dit wondermiddel in de
tweede helft der 19e eeuw maakte,
moet m.i. vooral geweten worden aan
het uitblijven der wonderdadige uit
werking, die de reclamemakers er aan
toeschreven. De geur was wellicht
aangenaam, doch de haargroeibevor-
dering bleef uit. Er bestaat zelfs nu
nog geen afdoend haargroeimiddel.
Tegen kaalheid is geen kruid gewas
sen en men ziet zelfs niet onvermaar
de staatslieden hun "hoog voorhoofd"
of "maneschijntje" maskeren met een
toupet, een pruikje, een haarstukje of
iets dergelijks.
Toch was de Makassar-olie een an
derhalve eeuw geleden een ware rage,
en riep zelfs een andere mode in het
leven, die de populariteit der olie zou
overleven, n.l. het gebruik van anti-
Makassars.
Men bedenke, dat het insmeren van
het haar met de vermaarde olie de
krullebollen der deftige dames en he
ren flink vettig maakte, die dan hun
sporen achterlieten op de met keurig
pluche overtrokken leunstoelen en ca-
napé's dier dagen. Dat gaf vetvlekken,
moeilijk om weg te werken. Vandaar
de opkomst der anti-Makassars in de
tweede helft der vorige eeuw.
Volgens de deftige Encyclopaedia Brit-
tanica, die het niet beneden haar
waardigheid acht om aan dit huishou
delijk artikel een afzonderlijk stuk te
wijden, zouden de eerste anti-Makas-
sars van stijf, wit haakwerk gemaakt
zijn. Ze worden in 1852 en 1859 ver
meld. Zo zien wij dan de Victoriaanse
dame "sit alone by the fireside and
work anti macassars" (Miss Braddon,
Vixen 1879, alleen zitten bij het haard
vuur, werkend aan anti-Makassars).
De eerste anti-Makassars zouden van
stijf wit haakwerk vervaardigd zijn, de
latere werden van zacht, gekleurd
materiaal vervaardigd, geborduurd met
wol en zijde.
Maar nu doet zich het merkwaardige
feit voor, dat terwijl de Makassar-olie
bijkans uit het geheugen verdwenen
is, de anti-Makassar de olie overleefd
heeft, zodat men bij navraag nog zeer
goed weet, wat het voor zaken zijn.
De Makassar-olie heeft voor tal van
andere haaroliën en haarwateren moe
ten wijken. Is er te veel over opge
sneden? In elk geval schijnt het Ma
kassar zelf weinig profijt te hebben
opgebracht, meer echter aan lieden
als Rowland Son.
Indisch Familie Archief geeft (en
vraagt) informaties over Indische
geslachten. Kosteloos.
Vreelandstraat 14, Den Haag
tel. 070-45 44 06.
S.v.p. zelf geadresseerde, ge
frankeerde enveloppe bijsluiten!
7
