juwelier an
Wilt U een waardevol, blijvend cadeau? Gaat U dan naar:
Diamantair
Eigen Import, daarom goedkoop
In 22 karaats goud:
Losse stenen:
Onze specialiteit is BRILJANT
soldaten op het Noordzeestrand schel
pen liet rapen, bij wijze van oorlogs
buit op de golven behaald.
Zijn vermelding van vele jongere au
teurs bewijst, dat Valentijn op dit ge
bied een vlijtig lezer was. Hij keurt
evenwel Rumphius' standaardwerk als
't allerbeste, "waarin alles zeer net ver
handeld en bijzonder wèl afgebeeld is".
Dan bespreekt Valentijn de collecties
zijner medeverzamelaars, èn de zijne.
Zo verstrekt hij lange lijsten met de
namen der kostbaarste stukken uit de
Dordtse kabinetten. Doch daar hem
alle valse nederigheid verre was, be
sluit hij met twee uitvoerige opsom
mingen van alle schelpen en zeeho
rentjes, die slechts in zijn kabinet
voorkwamen, te weten: 30 schelpen
en 102 horentjes. Bovendien laat hij
ons in het genot dezer unica delen,
door ze te laten uittekenen en fraai
graveren door de dichter-schilder ian
Goeree (1670-1731). Deze vulde daar
mede 16 grote platen in Valentijn's
standaardwerk: Oud en Nieuw Oost-
Indiën, deel III.
Met de beschrijving dezer schatten
van de zee beëindigt hij ook zijn ver
haal over Amboina, waarvan het me
rendeel wel afkomstig zal wezen.
Dat deze Jan Goeree niet de enige
kunstenaar was, die bekoord werd
door de fraaie vormen van schelpen
en kinkhorens, bewijst wel een ets
van niemand minder dan Rembrandt
naar een fraaie kinkhoren. Ik zag deze
ets eens naast een echt exemplaar
in het Rembrandthuis liggen en werd
getroffen door de bijna volmaakte na
bootsing.
Twee vragen doen zich nu als van zelf
op. Hoe lang heeft die schelpenrage -
vergelijkbaar met de dwaze tulpen
handel van een eeuw eerder - ge
woed? En waar zijn al die schelpen
collecties gebleven?
De meeste zullen op den duur wel
in onze musea voor natuurlijke historie
verdwenen zijn. Doch ook in musea
van kunst of oudheden worden ze nog
wel aangetroffen, vooral in oudere
collecties, begonnen in een tijd, toen
de musea meer het karakter van rari
teitenkamers bezaten. Ik meen mij te
herinneren nog vrij wat van deze
soort curiositeiten gezien te hebben
in het Zeeuws Museum te Middelburg,
opgericht door het Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen, dat reeds
in 1769 begon met verzamelen, niet
slechts van oudheden, doch ook van
naturalia. In 1869 werd zelfs een af
zonderlijke catalogus der Conchilia
(schelpdieren) gepubliceerd. Ook het
in 1778 opgerichte Teylers' Museum
te Haarlem bevat behalve schilderijen,
natuurkundige instrumenten en mine
ralen, ook vrij veel conchilia.
Hoe lang men er mee doorgegaan is,
valt moeilijk te zeggen. Over het al
gemeen zou men kunnen zeggen, dat
naar mate de verzamelingen van schel
pen en dergelijke een meer weten
schappelijk karakter kregen, de echte
verzamellust bij de amateurs zich op
andere voorwerpen heeft geworpen,
b.v. postzegels, lucifersmerken, of
suikerzakjes.
Toch zijn er nog lieden, die er lang
mee zijn doorgegaan. Ds. van Rhijn,
de zendingsinspector, die in 1847 het
eiland Ambon bezocht, trof daar een
fiscaal, genaamd H. aan. Deze toonde
hem zijn belangrijke verzameling van
schelpen en horens, waarin de wate
ren der Molukken bij uitnemendheid
rijk waren, en die het in Indië zeldza
me voordeel bezitten, dat men ze zon
der veel moeite goed kan conserveren.
"Intusschen gij zoudt u bedriegen,
wanneer gij waandet, dat men voor
weinig geld zulk eene verzameling hier
kan aanleggen", schrijft ds. van Rhijn.
"Den inlander heeft den hoogen prijs
van zeldzame "Nautilussen", van "ad
miraals" en "wenteltrappen" reeds ge
noeg leeren kennen, om 20,en
meer voor een enkelen schelp of ho
ren te bedingen." Er was dus voor de
ze schatten der zee een markt; er was
vraag naar en er zullen dus wel meer
verzamelaars geweest zijn.
Zelfs werd enige jaren geleden in Fre-
deriksoord Drenthe nog een museum
voor dergelijke zeewonderen geopend,
poëtisch geheten "Miramar" (bewon
der de zee). Het was de stichting ener
dame, mejuffr. Warners die deze zee-
schatten op haar vacantiereizen had
verzameld en aan deze om heel andere
redenen eertijds zeer bekende ge
meente had geschonken. Zelfs las ik
onlangs in de N.R.C-Handelsblad iets
over de aanwezigheid van zulk een
schelpenkabinet in Den Haag.
Ten slotte zou ik tot de lezers van dit
opstel de vraag willen richten, of zij
eertijds in Indië nog lieden gekend
hebben, die zich met zekere ernst met
het verzamelen van kostbare schelpen
hebben bezig gehouden. Het komt mij
voor, dat men zulke verzamelaars het
eerst in de Molukken zal hebben te
zoeken. Bij voorbaat mijn dank voor
de informatie.
Fahrenheitstraat 608, Den Haag. Telefoon 070 - 65 76 65
Armbanden: verscheidene motieven o.a. belah
rotan, rotan sekeret, touw-motief, slang-motief,
sirikits.
Kettingen, 'j zegr rujme keuze.
Ringen:
Hangers: Nu verkrijgbaar Tijgerklauwen tegen zeer redelijke prijzen.
Sterrobijnen, stersaffier, smaragd, tijgeroog,
lapis lazuli, topaas, opaal, bloedkoralen, tur
koois, One Line Black star, amethist (ketjoe-
boeng) agaten, jade.
Gevat in ringen, hangers (leontines), broches, etc. Eenvoudig-chique, maar ook zeer exotische zettingen.
Voor elke beurs is er een prachtig sieraad te vinden.
Voor weder-verkopers bij grote afname, speciale prijzen.
8
