REISBRIEVEN VAN BARTMAN (II)
co
2
Enige dagen geleden kreeg ik bezoek
van een betjak (becak) piloot die mij
een blinkende Nederlandse rijksdaal
der overhandigde met de woorden:
"U betaalde mij zoeven met deze
munt, maar die is hier niet lakoe."
Ik moet de ringgit aangezien hebben
voor een 100 Rupijah-stuk. De toe-
kang becak kreeg z'n 100 Rupijah and
everybody was quite happy (1 Neder
landse rijksdaalder 375 Rp).
Als je de grootste concentratie van
Japanse motorfietsen wilt zien, bezoek
dan op een zaterdagavond de T.H.R.
(Taman Hiburan Rakjat), de oude jaar
markt op Ketabang. Ik heb nog nooit
een: grote Japanse stad bezocht, dus
ik weet niet hoe het daar toegaat,
maar dit is verbijsterend.
De afkortingen, waarop Indonesiërs
verzot schijnen te zijn, maken het
buitenlanders die Indonesische kran
ten willen lezen vaak erg moeilijk er
iets van te begrijpen. De Verenigde
Staten van Noord-Amerika worden af
gekort met A.S. (Amerika Sarikat),
maar U.S. staat niet voor United Sta
tes, maar Uni-Sovjet! Wat dacht u dat
"dubes" betekende? Duta Besar ofte
wel Ambassadeur en Menlu Max van
derStoel (aan elkaar geschreven) is
Menteri Luar Negeri. Jabar, jateng en
jatim staan voor jawa-barat, jawa ten-
gah en jawa timur. Sulsel is Sulawesi
selatan en Sumut betekent Sumatera
utara. Korsel is Korea selatan. Het is
maar dat u het weet. Is dit ook niet
mooi? Shipping centre termodern dan
full AC di Surabaya. AC air con
dition. HO is niet een merk havermout,
maar iets heel anders. In Boyolali
dreigt door voedsel tekort voor meer
dan 10.000 mensen HO. Als je het niet
weet kom je er nooit achter. HO is de
afkorting van Honger Oedeem
Ik ben weer in Besuksat geweest.
Waar het ergens ligt? Gewoon naar
Sidohardjo/Bangil, dan Pasuruan, Pro-
bolinggo, naar het zuiden via Klakah,
Lumajang en vóór Pasirian naar rechts
de oostelijke helling van de Semeru
op. Dit is de betekenis van het woord
Besuk nl.: "Naam, speciaal aan de
hellingen van de Semeru-vulkaan, ge
geven aan de rivierdalen, die tot af
voer strekken van de dikwijls voor
komende vulkanische slikstromen (la-
hars). De naam is van Madurese ori
gine en betekent "zandstromen". Voor
al zijn bekend de Besuksat en de
Besuk-semut." Aldus mijn encyclo
paedic. Het woord "sat" betekent zo
veel als "uitgedroogd". Dit is het land
van de heerlijk geurende Robusta-
koffiebloesem, de uitgestrekte damar-
bossen, de wilde framboos, pohon
apokat en panili. De kunstmatige be
stuiving van de.panili had plaats ge-
Impressies uit Surabaya en omgeving
vondeni en men verzekerde mij dat
alles was...sampun dados... dados...
wat in het Nederlands vertaald kan
worden met "al geworden" oftewel
"gelukt".
Maar nu moet je die reus, de Seméru
(3676 Mtr.) in al zijn grootse pracht
daar vlak voor je zien:! 's Morgens
vroeg is hij op z'n mooist. De ochtend
zon zet de top in een rose-rode gloed
en als je even wacht zie je een spier
witte rookpluim tegen een strakblau
we lucht statig omhoog gaan, om ver
volgens langzaam weg te drijven.
Tegen een uur of zeven vindt Semeru
dat er een eind moet komen aan het
kijkspel en hult de berg zich in ge
heimzinnige en grotesk gevormde
wolkpartijen.
En 's nachts? Dan is er een dun, rood
gekleurd lint zichtbaar, van de top af
in grillige bochten en windingen: naar
omlaag. Eeni gloeiende laharstroom.
Tegen een donkere achtergrond. Soms
is de Semeru kwaad. Dan bromt hij
nijdig. En dan gaat de lahar niet vol
gens plan langs de gewone route naar
omlaag, maar kiest zich een andere
weg. En dan zie je de bosbranden op
de hellingenrode, vurige plekken.
Een fantastisch gezicht
We zijn op jacht geweest. Ondergete
kende kreeg niets voor z'n loop en
schoot dus nog minder. Diana flirtte
deze keer met een ander. Die schoot
met een Winchester .270 twee tjel-
lengs. Ik genoot van een prachtige
natuur, snelstromende bergbeekjes,
hellingen en dalen bedekt met boom
varens enl van een bidu die rustig op
een tak zat. Hoeveel films ik door m'n
Super 8 heb laten lopen weet ik zelf
niet meer, maar het waren er heel wat.
Ik ben razend benieuwd naar het re
sultaat. M'n vriend Rachmad zette ons
driemaal per dag een rijsttafel voor
(beras tuton). Bijgerechten: djangan
menir voorzien van de nodige jonge
maiskolven, af en toe een gebraden
kippetje en gezouten vis. Wonderlijk
zo heerlijk als het allemaal smaakt in
een koel klimaat! 's Avonds heb je
beslist wel een deken nodig, 's Mor
gens wordt je wakker met de geur
van Robusta-bloemen. En dan onder
de pantjoeran. Wat een belevenis is.
Veel te snel was de week voorbij en
we redenj naar Surabaya terug. De
kolkende, smoorhete oven: Suro-ing-
bojo I
G. H. BARTMAN
CO
CO CO O) "t_
CD
CNJ LO
O R-
LO
I O CO
CNJ CNJ
x x
m
CS
O O M
CD C
CO JjC O
(U ffl
Q> z
9
