BATAVIA
dotvijinudoên, n!
ishetkaHg slot voor 1
"hen die na ons komen."
Electriscti rijst koken
f®ï
TONG-TONG
De enige stad in Ned.-lndië
Sjalie"%>bircson.
JUBILEUM-BORD TONG-TONG
Delfts aardewerk, 22 cm middellijn
In bruin, batikmotieven
f 40,porto 5,
Nog voorradig: kleine partij afge
prijsde borden a f 30,
TONG-TONG
Prins Mauritslaan 36, Den Haag
Als kind in deze stad geboren en ge
togen, wisten wij niet beter of in heel
Ned. Indië bestond slechts één stad:
Batavia. Heel vaag was ons begrip
over Bandung, Semarang, Surabaja
en ergens in het Oosten lag nog een
stad Makassar, waar de K.P.M. op
voer. Wel hadden wij geleerd van de
Bataafse Republiek en de Batavieren,
die bier dronken uit de schedels van
hun verslagen vijanden, maar het ver
band tussen die roemruchte namen en
onze geboortestad was ons ontgaan
of in elk geval heel vaag.
Wat wij toen niet wisten was, dat in
1522 een Portugees schip West-Java
bezocht, waar het de haven van Sun-
da Kalapa aandeed (de plaats waar
later Batavia gesticht werd), dat ge
regeerd werd door een "Ciwaïtische
koning".
Toen de Portugezen vijf jaren later
terug kwamen, was Sunda Kalapa
door Mohammedanen van Bantam ver
overd, geïslamiseerd en herdoopt in
Jacatra (Djakarta, Djaja Kerta).
In 1618 verplaatste J. Pzn. Coen zijn
hoofdkwartier van Bantam naar Jaca
tra en liet daar een verdedigbaar fort
bouwen. Na een met succes doorge
stane belegering door de Engelsen
en Jacatranen, wisten de belegerden
van het fort zich te bevrijden. Toen
pas bleek, dat de vestiging nog geen
naam had. Op 12 maart 1619 werd ze
in een vergadering van het garnizoen
"Batavia" genaamd, zoals Holland in
de dagen der oudheid placht genoemd
te worden. In de 16de eeuw duidde
"Batavia" het noordelijk deel der La
ge Landen aan, in tegenstelling met
Belgica (Nederland en België samen).
Toen had men de stad "Nieuw Hoorn"
willen noemen, maar op 4 maart 1821
werd het bovenvermeld besluit van
het garnizoen door de directeuren
van de Compagnie bekrachtigd. Na
dat Jacatra was platgebrand, hadden
de Nederlanders voortaan een vast
steunpunt. "Batavia" op het eiland
Java, het officiële begin van de Oost-
Indische hoofdstad.
J. van Heemskerk schrijft in zijn "Ba-
tavisch Arcadia", gepubliceerd in
1729: "dat ons Vaderlandt, hoe
wel kleyn in zijn omvangh, nochtans
zijn machtige armen in het vervolgen
van den Spanjaart, onsen erf-vyant,
uitgestreckt heeft selfs tot in Oost
en West-lndiënHebbende onze
Lants-luyden tot haren grooten lof in
het uyterste van het Oosten, met het
bouwen van een nieuwe stadt, weder
levendig gemackt den ouden naam
van het eertijds vermaerde Batavia.
In dit nieuwe Batavia, gelegen in het
groot Eylandt Java heeft zijn verblijf
den Opperbevelhebber der Neder-
landtsche saeken over gantsch Indiën
enz."
Tacitus zegt, dat de Batavieren eer
tijds een volk waren van de Catten
(oorspronkelijk woonachtig in Hessen);
na een oproer trokken zij naar deze
gewesten, onder Bato, hun Heir-tocht
leyder (vandaar "hertog"), zakten den
Rijn af en bereikten een "niemant oe-
behoorend Eylant, dat met beyde ar
men van den Rijn ter wedersyden en
met de Noodt-zee van vooren omringt
sijndeveilig en wel gelegen was.
Plinius noemde dit het heerlijke Ey
landt. Naar haar Overste Bato werd
deze "vrije plaatse" Batavia, Baatoos-
have of Baethaven genoemd en zelf
gaf dit volk zich de naam Baethavers
of Betouwers en door de Romeinen
werden zij Bataviers genoemd.
Matthijs van der Houwe geeft deze
naam nog een andere oorsprong, nl.
Bat (Bet) ouwe (auwe). Volgens
Cornelius Kilianus is "auwe" een oud
woord, dat eylandt, land, plaats tus
sen weide en een valei, betekent.
Batouw of Betouw (Betuwe) is vrucht
baar land, beter land dan Vaelouwe
(Veluwe) zijnde dit schraal, vaal en
zandachtig land.
Dit "ouw" heeft gelijke kracht als
"gouw" (Henegaouw, Oostergouw) of
landstreek. Een kort en onvolledig
overzicht van de naam Batavia werd
de lezer hierboven gegeven."
Ach, Batavia! Hoe zongen wij als jon
gen uit volle borst:
De meisjes van Batavia, zij zijn
zo wonderschoon,
Blank van huid en slank van voet.
Zwart van haar en vurig bloed
Maar de geschiedschrijver bezorgt in
heel andere geest het "doorluchtigh
volck" der Batavieren:
"De Romeinen hebben de Batavieren
grote eer bewezen. Men leest in een
steen "Geno Batavorum amica et
frates Romani Miperiï (De Batavieren
vrienden en broeders van het Room-
sche Rijck). Tot die achting is geen
ander volck gekomen."
Hoe staat het NU met die roemruchte
Batavieren, dit vrij Batavia? Wat is
van dit fiere volk overgebleven?
"Het kan verkeren", zei Brederode.
J. v. W.
Veilig, makkelijk en
tijdbesparend
Nooit meer aangebrande rijst. Rijst in de pan, knopje indrukken, klaar
U kunt uitgaan, andere dingen doen zolang als U wilt. De rijst blijft,
ook als ze gaar is, op temperatuur.
NATIONAL RICE COOKER
p Inhoud 1
liter f 112,50
i Inhoud IV2
liter f 122,50
Inhoud 1,8
liter 132,50
Inhoud 2,8
liter f 180,—
Inhoud 3,6
liter f 190,—
Verzendkosten 7,
-/f8,-
Abonnee's Tong-Tong 3 termijnen mogelijk.
Tong-Tong B.V. -
Prins Mauritslaan 36 - Den Haag
- Giro 6685
Al Uw stencilwerk vlot en voordelig verzorgd door
Prins Mauritslaan 36, Den Haag, telefoon 070 - 54 55 00 54 55 01
9
