In die tijd, 1910
3 mei 1977
^Ballade van een <Bu}}erd
BIJ DE VOORPLAAT
In 1972 ging ik naar Indonesië om een
kijkje te nemen in mijn geboorteplaats
Soemenep. Het ouderlijk huis stond er
nog, er woonden vreemde mensen in.
Ik liep zo maar de kampong in en zag
een oude man staan, voorover gebo
gen op een stok leunend en haast
blind. Hij betastte mij en zei: "Je bent
sinjo Louis, want je hebt een litteken
aan je knie."
Ik herkende hem, mijn oude koetsier.
Eens was hij kettingbeer en trok met
de kompenie mee, maar door goed
gedrag werd hij vrij mens. Hij werd
ordonnans bij het Korps Barisan van
mijn vader en trok overal met hem op.
Naar Atjeh, Bali, Tërnate en Merauke.
Dit hoorde ik later van mijn vader.
De oude man vroeg mij: "Waar zijn
toean besar en njonja?" Ik vertelde
hem dat zij gestorven waren. De oude
man begon te huilen, hij strompelde
weg en kwam even later terug met
iets in oude kranten gewikkeld. "Dit
is voor jou," zei hij. "Ik heb vroeger
je vader en moeder in de dogkar naar
de burgerlijke stand gereden. Ik heb
jou ook nog naar school gereden, ie
dere dag, zeven jaar lang met de
dogkar."
Het was deze foto, die ik zelf nooit
gezien had. "Ja", vertelde hij, "dat
was nog djaman normaal, toen kon je
voor een cent nog vier dingen kopen."
Ik kreeg tranen in de ogen bij het zien
van de oude foto. Mijn moeder nog
zo jong en mijn vader was toen nop
sergeant-majoor, later werd hij adju
dant. Waar was die tijd gebleven?
De oude man trok zich terug, na een
pakje shag gekregen te hebben, want
qeld wilde hij niet aannemen. Zijn
laatste woorden waren: "Misschien
ontmoet ik je vader en moeder wel
in de hemel."
Toen ik in 1974 weer in Indonesië
kwam, hoorde ik dat de oude gestor
ven was. Ik hoop dat het in de hemel
nog altijd djaman normaal is.
L. R. VANHOVE
Iedere voorplaat van Tong-Tong brengt,
zoals u wel weet, een eigen geschie
denis mee. Tjalie schreef er zijn mooi
ste piekerans bij. Soms ligt de ge
schiedenis al eerder in de pen en
komt op het juiste ogenblik de illus
tratie.
De meest wonderlijke coördinatie van
voorplaat en tekst vindt u in deze
plaat van 1 mei. Visueel-technisch wel
een van de slechtste foto's die we
ooit gebruikten. Maar wat wilt u, meer
dan 60 jaar onder de meest ongunsti
ge omstandigheden bewaard, in de
hitte van Madoera! In feite danken we
hem aan die oude baas, die de zoon
van zijn toean herkende. En laat die
zoon nu abonnee zijn van Tong-Tong
en de foto afgeven juist op het tijdstip
dat het KNIL alle aandacht verdient!
In 1910 trouwde Sgt. Maj. Ch. L. D.
Vanhove met het lieve meisje L. Em-
men de Coen. In Soemenep. Geen
piekerans voor de toekomst, geen
geldzorgen. Met een salaris van 96,-
in de maand kon je ruim toekomen.
Het was immers die tijd "waarin je
voor één cent vier dingen kon kopen?
En waar je met een schadeloosstelling
van 39 ct. per dag (wanneer geen ver
strekking in natura van de vivres
plaatshad) nog best een pond koffie
kon kopen als je daar behoefte aan
had?
Sergeant Vanhove is zo gelukkig de
manifestatie op 3 mei in Den Haag,
niet te hoeven meemaken. Hij behoort
tot hen die overleden zijn, zonder dat
de Staat der Nederlanden hen iets
schuldig was. Dat is geen mérite van
de Staat, maar van de Dood, die alles
vereffend en de eer aan zichzelf houdt.
Maar de schuld aan het Leger, dat
eens zijn leven in de waagschaal stel
de, zijn vrijheid gaf om Nederlands
grondgebied te beschermen, is nooit
ingelost.
De ergste belediging, het grootste on
recht heeft bestaan uit het negeren
van de eis, het weigeren de schuld
te erkennen. De Indische militair, de
Indische burger wacht reeds 32 jaar
vergeefs op datgene wat iedere Ne
derlander hier wél kreeg.
De doden zwijgen, maar de levenden
zullen op 3 mei voor het eerst en mis
schien ook wel voor het laatst spre
ken.
De foto van Vanhove is verbleekt, wat
hij eens voor zijn Moederland en Va
derland deed in opdracht, zal nooit
verbleken.
Daarom dragen wij deze voorplaat op
aan 3 mei 1977.
L.D.
Ik ben maar een sufferd
En leefde tevree
Graag dronk ik een borrel
Maar liever nog twee.
Toen kwam de mobilisatie
En ik werd militair.
Een landstormer sadja,
Heel gewoon zonder ster.
De Jappen vielen binnen,
Op onze olie belust,
Zij waren te talrijk
Te lang onze kust!
Er werd nog gevochten
Heel dapper en fel.
De capitulatie maakte
Een eind aan het spel.
Ik kwam achter kawat
Met een Jap aan de poort.
Hij schreeuwde "bagero!"
En joeg ons steeds voort.
Na drie lange jaren,
Wat waren wij blij!
Geallieerden die kwamen
En maakten ons vrij!
ONAFH. 1ND. TIJDSCHR. - 21e JAARG. No. 18
Opgericht en geleid door
TJALIE ROBINSON (1911 - 1974)
Pr. Mauritsl. 36, Den Haag - Telegramadres: Tong
Tong Den Haag - Tel. 070 - 54 55 00/54 55 01 - Post
giro 6685 of A.B.N. Den Haag Rek. No. 51.56.15.730.
Uitgave: Publ. en Handel Mij Tong Tong B.V.
Directie: L. Ducelle
Administratie: Th. M. A. Scheulderman
Redactie: J. H. Ritman, L. Ducelle.
Eindredactie en opmaak:
Ch. J. A. Manders, L. M. Boon.
Vaste medewerkers: Dr. H. J. de Graaf, Rogier,
Poirrié, Mevr. Marsman, G. H. Bartman.
Verschijnt de 1ste en de 15e van iedere maand.
Prijs per nummer 2,35. Abt. Nederl. (en E.E.G.-
landen behalve Engeland) kwart, 12,50; halfj.
25,—; jaar 48,50. Abt. Europa: jaar 48,50.
Buiten Europa: jaar 56,50.
LUCHTPOST:
Abt. (per jaar en per luchtpost); Australië en
Nw. Zeeland 96,50; Indonesië f 80,50; Z.-Afrika
en Z.-Amerika 80,50; Canada en Ver. Staten
68,50; Maleisië, Singapore en India 80,50;
Suriname en Antillen 68,50.
ZOEKT OP BASIS VAN DE NUTTIGE ERVARIN
GEN IN DE GORDEL VAN SMARAGD NIEUWE
INTERESSEN IN NEDERLAND TE WEKKEN VOOR
DE TROPENGORDEL.
ALLE ABONNEMENTSGELDEN ZIJN BIJ
VOORUITBETALING VERSCHULDIGD
ADVERTENTIES KUNNEN ZONDER OPGAAF VAN
REDENEN GEWEIGERD WORDEN
Directie en redactie behouden zich het recht voor
om grondige redenen aanvragen voor abonnemen
ten te weigeren, of deze te beeindigen. Hierover
zal de betrokkene altijd van te voren in kennis
worden gesteld.
De redactie behoudt zich het recht voor copy te
weigeren dan wel te bekorten of te wijzigen met
toestemming van de inzender. Over genomen be
slissingen zal niet in details worden gecorrespon
deerd.
Het correspondentie- en betalingsadres voor Ame
rika is Mrs. R. Cohen-Top, 13740 Avion Drive, La
Mirada, California 90638.
Wij hadden in die jaren
Geen soldij meer gehad,
Wij vroegen Van Mook
Hoe het daarmee wel zat.
Hij zei: Beste mensen
De centen zijn op!
Nu fluks aan de opbouw
Geen gezeur aan mijn kop!
Wij raakten met Indië
Opnieuw alles kwijt.
Men had hier in Holland
Ons bedje gespreid.
Maar drie jaar ellende
Werd nimmer vergoed!
Men zei: "Da's voorbij,
Heb je het nü dan niet goed?"
Men zei voor de centen
Naar Sukarno te gaan.
Die gaf ons direct
Een enkeltje maan!
"Die oorlog", zo zei hij,
"Die was niet van mij.
In Den Haag moet je wezen,
En niet hier bij mij!"
Ik ben maar 'n sufferd,
Dat zei ik toch al.
Ik stopte met vragen
Het hielp toch geen bal!
Nog eventjes wachten
Dan hoeft 't niet meer!
Wij zijn dan verdwenen
Gered is Neerlands eer. W. Doeve
2
