CIREBON,
ZOALS HET REILT EN ZEILT (slot)
Een zeer oude statiewagen (kereta singa) die te zien is in de kraton Kasepoean in Cirebon.
Deze is vervaardigd naar het model van de statiekarossen uit de tijd van Modjopahit en
nog eerder.
Door W. J. HOMMERSON
De omgeving van Cirebon was vroeger een ideaal jachtgebied, hoewel het uit
kijken geblazen was om niet in het gebied van de Darul Islam te jagen. Bij de
Zuid-West grens van de Residentie had je dan nog het natuurreservaat Loyang,
waar tot voor kort nog bantengs leefden. Die zijn nu verdwenen en later zijn
ook particulieren daar komen jagen, want het salaris van een boswachter in
Indonesia is niet hoog.
Begin westmoesson wordt aan het
netten van watervogels gedaan en ik
zie ze geregeld in de ochtend huis
waarts gaan met een "bos" Ayam-
ayaman. Snippen en mliwis zijn er
helaas nooit bij.
Wij hebben vier oude "bedehuizen" in
Cirebon, de Chinese dicht bij de ha
ven, de Katholieke (wordt volgend jaar
100 jaar oud) aan de jln. Jos Soedarso
(het vroegere cangkol), de Protestant
se kerk aan de jln. Keboemen hoek
Jos Soedarso, die nog ouder is dan de
Katholieke en de houten Mesdjid van
Kasepuhan, die volgens zeggen in 24
uur is afgebouwd. Van de Chinese
klenteng bij de haven moet ergens
een nauwkeurige verhandeling zijn ge
schreven door een Nederlandse oud
heidkundige. (Graag een foto-copy als
U hiervan een exemplaar bezit). De
Protestantse kerk bij de jln. Keboe
men is de lelijkste kerk, heeft drie
oude graven op het erf en een ge
denksteen op de voorgevel voor het
gestorven kind van een "Koopman".
Vroeger vaak verveloos, nu tenminste
verzorgd, (buitenlandse hulp?)
De W.N.I. chinezen (protestanten) heb
ben hun eigen kerk gebouwd, com
pleet met scholen en zangkoren voor
de kerkdiensten. Ook de Katholieke
scholen staan er nog. Verder bestaat
de Prot. zendingschool in Pamitran
nog en ook het Zendingshospitaal in
Cicadas op weg naar Bandung waar
vroeger veel protestantse Indonesiërs
woonden, velen nakomelingen van de
Protestanten uit Depok (transmigran
ten).
De W.N.I. Katholieke priesters die ik
ken en momenteel in Cirebon hun taak
hebben komen allemaal uit Bandung
t.w. Pastoor Raaymakers, Pastoor Ver
hoeven en Zuster Maria (Mary van der
Poll). De W.N.I. particulieren met wie
ik weieens in contact kom zijn o.a. de
fam. Secherling (ex-machinist suiker
fabriek), de fam. Pesch (niet de voet
baller), fam. Jan van den Bosch, thans
rayon vertegenwoordiger van Windmo
len chocoladefabriek Bandung (Van
Houten) en dan hebben wij nog een
bijzondere W.N.I. een ex-marinier van
de K.L. die Islamiet is geworden en
nu "juru kunci" is geworden van een
jong gestorven onbekend meisje (ba
by) dat door de bevolking heilig is
verklaard, want volgens zeggen zag
ze er na haar dood nog fris uit. Ze is
bijgezet op de Isl. begraafplaats in
Kosambi, waar ook nog het huis van
de gewezen agent K.P.M. staat.
De Gunung Kromong, dat complex van
tientallen kalkheuvels bij Palimanan
wordt nog steeds geexploiteerd, maar
de vindplaatsen van natuurfosfaat door
de fam. Buning in de dertiger jaren
gevonden zijn nu uitgeput. Vele ge
vels van huizen in Jakarta hebben hun
natuursteen van deze streek (zand
steen, jonge marmer). De versteende
stukken hout echter die U ook vaak
ziet, komen van Banten (Bantam). De
vele stinkende kalkbranderijen met
hun oventjes langs de weg bestaan
nog ,maar kalk als bouwmateriaal
wordt tegenwoordig weinig gebruikt.
De Jappen hadden op de hoogste
heuveltop van de Gunung Kromong
een reusachtige Japanse vlag geplant
en tot nu toe heet die heuveltop de
gunung Bendera (vlag). Dit waarschijn
lijk in navolging van het planten van
de Nederlandse vlag op de gunung
Sumbing in Midden Java in de vorige
eeuw door Resident Hartmann c.s. (uit
het boek "Bergenweelde").
De Gunung Ciremai en trouwens vele
andere bergen worden thans veel be
klommen door de Indonesische jeugd
en dat gebeurt dan meestal op de
meest eenvoudige en goedkope ma
nier. Als dan ook ongelukken met
dodelijke afloop gebeuren is dat een
gevolg van minder goede voorberei
dingen, maar dat weerhoud ze niet.
Op een van mijn jachtpartijen op de
hellingen van de Ciremai zagen wij in
de desa Cibatu twee opengehouden
kuilen van circa twee meter diep waar
in elk er van een soort Christelijke
lijkkist van steen (afgesloten) te zien
was. Volgens een jachtgenoot (mili
tair) waren in die kisten gebruiksvoor
werpen van steen gevonden. Een paar
jaar later stond in het dagblad "Kom
pas" wel het e.e.a. over die "kisten"
maar de betreffende oudheidkundige
kon er nog geen afdoende verklaring
voor geven. Weten de Hollandse oud
heidkundigen er misschien meer van?
Achter deze desa op 1 km afstand
eindigt een gestolde zwarte lavatong
van de Ciremai. Het eind ervan is
duidelijk aan te wijzen. Van welke
uitbarsting deze tong afkomstig is
weet ik niet. Mr. Wormser in zijn boek
"bergenweelde" vermeldt -als laatste
uitbarsting het jaar 1805 (volgens de
bekende Junghuhu).
De coasterhaven van Cirebon is thans
uitgebreid. Nu kunnen schepen met
een inhoud van 3000 ton aan de kade
meren. Maar ook Tanjung Priok wordt
uitgebreid, dus de kans is klein dat
Cirebon Jakarta concurrentie aandoet.
(lees verder volgende pag., 1e kolom)
10
