éVa<n natwuiCifé HOLLINDA!
3
The Growing of Three Groups
We could easily now continue probing further in the history of the Europeans in the
Far East or in the history ol the Indonesians. But where now is the history of the Dutch-
Indonesians? As ethnologically recognized group of "Indo-Europeanen" Indo-Europeans)
they come only into the picture at the end of the 19th century! Three centuries long
between 1600 and 1900 they lived in practically absolute oblivion.
As neither the name nor the quality of the Dutch-Indonesians was recognized, they
could not exist in official or historic reports. But they existed as a social group anyway and
were very much alive and kept alive, because no white women came to the East, so thou
sands and thousands (in all those centuries millions) of white masters married officially or
unofficially with native women.
Spotlight on Dutch-Indonesian History (III)
In this process three possibilities
developed
1'1 he children in mixed marriages were
officially recognized by the fathers. From
the Dutch side of view these marriages were
always considered bad, no matter how
civilized the mother was (and a great many
marriages were matched between common
Dutch and Indonesian women of prominent,
even noble stock). But he was a European
and a Christian and she was "only a
heathen'1. In those early days there did not
exist any feeling of racial superioritythere
was no racial hatred. There were just two
kinds of people in God's wide world: his
children (the Christians) and the heathens,
the pagans. A marriage with a heathen was
considered a stain. Of course Europeans of
a high stature (morally and/or socially)
didn't care for this opinion. Their children
grew up in appropriate positions, bore a
respectable name, were rich and indepen
dent and could afford all normal privileges
of the Europeans. As they went down in
history under these Dutch (or European)
names and with qualities of European
"masters", their specific Dutch-Indonesian
nature often could be diagnosed only by
their portraits.
2. When a European father did not recog
nize his children or died or left for Europe,
many of these children grew up with the
mother. When she was young and married
again, those children were adopted by the
Indonesian stepfather, grew up in the Indo
nesian community, became Mohammedans,
got Indonesian names, and "got lost" in the
Indonesian people. Of these "adoptions"
there exist no records at all. Prof. Takdir
Alisjabana once told me that by careful
tracing European blood in Indonesian veins
we might find 16 millions of "Dutch-Indo
nesians". Of course the same thing happened
in Plolland, where Dutch-Indonesians kept
marrying white women. In Holland also
several hundreds of thousands of blond
Dutch might be found with a trace of Indo
nesian blood in their veins. But of course
these descendants are not considered in this
study.
3. The third group is the group of "true
Indo-Europeans" as they did (and do) not
"get lost" either to the left or to the right
side. This is not a matter of free choice but
of heredity during many centuries in an own
style of living. Others often think that this
"Indo-European"-ship is self-made, a sort of
stubbornness or "anti-feeling". We must
bear in mind first that the name and nature
as Indo-European, were "inflicted upon" the
Dutch-Indonesians against their will or pur
pose. But they seem to have such specific
ethnological, social and cultural character
istics that other peoples keep on considering
them that way. They came to America not
as Dutch (according nationality and pass
port) but as Dutch-Indonesians. A new
name was coined by the Netherlands and
the American Government, and the Indo's
are bearing that name now in America.
Happily without any down-grading but any
way with a distinct difference from the
Dutch immigrants.
One quality of these Dutch-Indonesians
was evident from the very beginning of
their existence: their loyalty. This is under
standable: having no own and fully recog
nized nationality, being pushed away from
all sides, having no own country, they clung
"desperately" to the group, where the best
chances were offered. As Dutch, Indonesian
or American citizens they proved to be loyal
and courageous in the highest degree. In
the American Army many Dutch-Indones
ian boys are serving and have a good name.
In the Dutch Army Indo's are serving in the
highest positions. In the new Indonesian
government and army many Indo's found a
high and responsible position. In fact one
of the first fighters for Indonesian freedom
was an Indo, E.F.E. Douwes Dekker, who
took up the name Setiabudhi after the
Independency of Indonesia was established.
He is held in high honour by the Indo-
Er is één vraag die alle emigranten op
weg naar het nieuwe vaderland bezighoudt:
wat gaat er in de toekomst met ons ge
beuren? Wat zal het
nieuwe werk zijn, zal
ons geluk brengen, rijk
dom, succes, tevreden
heid? Een boekhouder
kan een goed bestaan
vinden als kok, een sta
tionschef verwerft een
goede naam als tuinier
en een vrouw die nooit
in haar leven heeft
moeten werken, ontdekt
dat ze een uitstekende
kracht wordt op een
electronische fabriek.
De grote steun die
Eve Mosbergen had toen ze in 1957 met
haar 4 jongens in Galifornie kwam, was het
vertrouwen in haar eigen handigheid. Een
uitstekende kookster, modiste en handels
vrouw moest immers wel passend werk kun
nen vinden? Op de steun van haar Engelse
echtgenoot die in Indonesië had moeten
achter blijven voor zijn firma, kon ze voor
lopig niet rekenen.
Met dezelfde durf waarmee ze op eigen
kracht haar emigratie naar Amerika wist te
regelen, wist ze zich het hoofd boven water
to houden. Geen arbeid was haar te zwaar
of te minop een handige manier wist ze
gebruik te maken van al haar gaven. Ze
naaide, leverde eten aan mensen, aan res
taurants. Zelfs gebrek aan transport schrikte
haar nooit af. Per bus en soms te voet deed
Eve Mosbergen haar zaken af.
Tot ze genoeg geld had verdiend om zeil
iets te beginnen. Het begon met een klein
zaakje waar ze ketjap, diverse boemboes en
spekkoek maakte en verkocht. Maar haar
artikelen waren goed en de vraag werd zo
groot, dat ze het alleen niet meer afkon.
Ze schreef naar haar zuster in Holland:
"Kom me helpen, ik weet dat we samen de
zaak goed kunnen opzetten!"
De zuster in Holland was onderwijzeres en
een zeer toegewijde. Zou ze haar betrekking
opgeven, zou ook haar man wel de stap
wagen? Iets zei haar dat ze het doen moest.
nesians, who named streets and ships after
him. One of the most tragic consequences
during the Indonesian revolution was that
Indo's fought Indo's and even brothers were
in war against brothers. This cruel fact has
been of great influence on the general atti
tude of many Dutch-Indonesians, who are
sick of all hatred and fights and racial or
national coercionthey try to get rid of
their "Indo-nature" and dissolve totally in
the people of their last choice. Time only
will prove whether this is possible.
We jumped ahead in history, only to
illustrate what was happening all the time
in the centuries 1600 to 1900. Only slowly
and without big conflicts: a slowly but
positively growing group of Indo's, neither
accepted by the Dutch or by the Indonesians
and not willing to "submit" either way. A
strange group of people with no ties of
recognized ancestry in the Dutch or the
Indonesian community. And therefore living
in a small margin between both. Some
times with a strong tendency to grow Indo
nesian. like the Depokkers and the Tugunese
did. sometimes with a tendency to keep
European, living in such quarters in Batavia
like Kcmajoran. Kwitang, Petodjo, Sawah-
besar Meester-Gornelis.
{To be continued)
en zo kwamen in 1959 Milly en Henk Onnen
naar Californië.
"Ik ben helemaal niet zo'n enthousiaste
kookster," vertelt Milly, "maar de energie
van mijn zuster stak ons aan. Zo ontstond
de firma "Hollinda" (samentrekking van
Holland-Indie-Amerika) en de ketjap die de
zusters Bouwmeester maakte bleek al spoedig
de beste te zijn die er op de Amerikaanse
markt te vinden was. Hollinda-ketjap werd
het vaandel van de firma die al gauw meer
dan 100 artikelen uit Singapore en Holland
importeerde. De Indische huisvrouw had
een adres waar ze alles kon krijgen voor de
rijsttafel.
Een donkere wolk trok echter over deze
groep hardwerkende mensen, toen. Eve Mos
bergen vorig jaar ziek werd en het angstige
vermoeden rees dat ze misschien niet meer
genezen zou. In April van dit jaar overleed
deze bewonderenswaardige, actieve vrouw.
Ze had een zaak opgebouwd, ze had voor
haar jongens gezorgd en ze had haar
zaak in goede handen achtergelaten.
"Het is begrijpelijk dat we door dit plot
selinge verlies even de kluts kwijt raakten
en eigenlijk niet wisten wat we zouden
doendoorgaan of de zaak verkopen. Maar
nu weten we dat er een bepaalde bedoeling
heeft gezeten in ons besluit te emigreren.
Noem het een vingerwijzing, lotsbeschikking,
we móésten deze laatste jaren bij mijn
zuster zijn en nu moeten en willen we ook
"Hollinda" voortzetten en tot een succes
maken zoalss Eve het heeft gewild."
Dit is in het kort de geschiedenis van
een flinke emigrante, van het flesje uit
stekende ketjap dat U in Uw keukenkast
hebt. Het zal de voorgeschiedenis blijken
van een bedrijf dat straks buiten de Cali-
fornische grenzen bekend zal zijn, want
Hollinda-ketjap wordt ook in andere staten
verkocht.
"En toch blijft mijn grote liefde Kinderen
en het Onderwijs." bekent Milly Onnen-
Bouwmeester. "Een eigen school met mijn
eigen systeem voor onze eigen kinderen."
Amerika is geen land van dromen maar
van werken en werkelijkheid. En die school
komt. Eens.
LILIAN DUCELLE
5370 SO. HUNTINGTON DR., L.A. 32, CALIF. - CA 1-1716
De geschiedenis van een flesje ketjap
E. Mosbergen-
Bouwmeester
