Aantekeningen na een reis over Java en Bali (slot) Voor de reiziger, vacantieganger of toerist, die niet met een zogenaamde conducted tour reist en enige dagen in Jakarta vertoeft, is het van belang te weten, dat er daar thans taxi's zijn, voorzien van een meter (en vaak ook een mobilofoon). Zij zijn herkenbaar door een lichtbak op het dak, zoals bij vele taxi-ondernemingen in ons land en het buitenland. Voor de Jakartanen, die de weg weten, was het ook tevoren mogelijk, zich te laten vervoeren voor een redelijke prijs, maar de buitenlan der vooral voor hen, die de tot kunst verheven sport van het tawarren niet beheersen werden vaak prijzen ge vraagd, die de autochtonen de haren te berge deden rijzen. Dit temeer, om dat de reeële prijzen voor een rit in Ja karta en trouwens overal in Indonesië zeer veel lager liggen dan in Nederland. Voor enige guldens in rupiahs omge rekend dan rijdt men in Jakarta af standen, die ons verbazingwekkend voorkomen. In andere grote steden is past aan de topografie van het terrein; ik heb maar wijs glimlachend geknikt over zo veel spitsvondigheid maar het is een idee! Je bent niet de enige die vraagt of we niet bang waren toen we eenmaal aan de grote verandering waren begonnen. Natuurlijk wel! Eerst hebben we hier drie maanden 'op proef' gewoond, al wisten we de eerste maand al dat we zouden blijven. Zoals je weet ben ik in het najaar toen weer naar Holland te ruggegaan, om er te overwinteren en de verhui-zing voor te bereiden, en nog veel meer. De goede Hendrik bleef hier en hield toezicht op het bouwen en renoveren van het huis. Er waren wel mensen die je, alles goed bedoeld, de ellendigste vragen stelden, of waar schuwingen hadden, waar je kil van werd. Maar ach, als je dan bedacht dat ze nooit verder weg waren geweest dan de tennisbaan en soms hélemaal naar Terschelling. Inderdaad, we zijn wel eens bang geweest, want ALS... Als dit, als dat? Zonder geluk vaart nie mand wel, het geluk is met de domme en zalig zijn de onnozelen en ga zo maar door. Het is allemaal heel vlot, heel prettig en zonder al te grote pro blemen en soesah verlopen. Natuurlijk zijn er altijd van die lui, die je met hun standaard zeurprietpraat vervelen, in de trant van: ze bouwen zo slecht in Spanje. Onzin, er wordt overal goed en slecht gebouwd. Of: je kunt er geen Hollandse biefstuk krijgen. Neen, maar die aten we toch allang niet meer en wie nog wél, vraag je je af. Of: was Holland dan niet goed genoeg voor ons? Natuurlijk wel, zeer goed zelfs. Wat hadden we indertijd moeten begin nen als we niet op Nederland hadden kunnen terugvallen? De ontvangst was niet bepaald warm, hartelijk, maar ja, we hadden toch al een dikke laag eelt men niet zover en zijn er nog geen me ters, althans volgens mijn ervaring. nog n Maar dat zal wel komen. Mijn vrouw en ik brachten heerlijke dagen door in Tretes, in de bungalow van mijn collega Azis, de energieke di recteur - hoofdredacteur - van de Su rabaya Post. Wij bezichtigden zijn be drijf en waren verrast te ontdekken, dat dit Indonesisch krantenbedrijf tegen woordig beschikt over de modernste reproductiemiddelen en dat bijv. foto grafisch zetten thans een doodgewone zaak is. Wie trouwens Indonesische weekbladen en speciaal de modebladen geregeld leest, zal kunnen constateren, dat de uitvoering niet onder doet voor die, waar ter wereld ook. In Surabaya, ten huize van dokter Soe- tjahjo en Tante Koes, onze lezers wel bekend door haar lesjes in het moderne Indonesisch van alle dag, had ik gele genheid kennis te maken met het be stuur van de GIKI, (waarvan de dokter op de zielen, dat kon er ook nog wel bij. Het is een goed land om je kinde ren op te laten groeien; we hadden een lief, bescheiden huis, een prachtige tuin, buren voor en achter en naast je en een hart vol verlangen naar ruimte. We zijn Nederland dankbaar voor al het goede, we zijn altijd blij als we er even terugkomen, en blij als we weer vertrekken. Ach nee, dat was het alle maal niet, maar hoe moet je dat iemand uitleggen? Je zou dit hier moeten zien, aanvoelen, ruiken, ondergaan en nog zo veel meer. Vooral Semarangers zullen zich hier thuis voelen, tenminste daar waar dit huis staat, het lijkt erg op Oud Tjandi. Vanaf het terras van onze Casa Koe- tjing overzien we zonnige, glooiende heuvels vol amandelbomen, die eind januari één roze bloemenpracht verto nen. Verderweg een heuvel met het dorp en de kerk erop, dan een vlakte met de stad, heel ver weg het vlieg veld, de stad Palma met de kathedraal aan het spiegelend oppervlak van de baai, begrensd door twee landtongen en links een gebergte dat erg veel op de Moeria lijkt. Ook hier de schitterend gekleurde luchten bij dageraad en soms tegen het vallen van de avond. Lieve Spriet, we zijn blij dat we het waagstuk hebben volbracht en we ho pen er nog een aantal jaren van te mo gen genieten. Voorlopig ga ik met mijn kopje koffie lekker buiten, in de zon, op het terras zitten, onder de laatste bloe men van de Morning Glory, en dat op 15 december, tot so long, R|N| voorzitter is) en nog eens informeel (en gezellig) van gedachten te wisselen over het nuttige en dankbare werk van deze vereniging. Ik zou dr. Soetjahjo en zijn vrouw en de familie Azis tekort doen, als ik naliet, hen ook in ons blad nogeens te danken voor hun ongebrei delde gastvrijheid en hun prettig gezel schap, die ons verblijf in de Oosthoek tot een waar feest maakten. Bali raakt hoe langer hoe meer gecom mercialiseerd. Het heeft de inkomsten uit het toerisme trouwens dringend no dig. Niets aan te doen! Maar daar de meeste toeristen platgetreden paden volgen, is er voor de reiziger, die enigszins georiënteerd is, of begeleid door Balische vrienden nog gelegen heid te over, om zijn hart op te halen aan de verschijningsvorm van het „ech te" Bali. Maar wie zich bijv. op het fraaie strand van Sanur beweegt, krijgt geen ogenblik rust. De conversatie verloopt in een ingestudeerd, blijkbaar klassiek patroon. De verkoopster of verkoper (meestal een teenager) houdt de volgende sales-talk": „Where do you come from?" Antwoord (in ons ge val): „From Holland". „Why did you come to Bali?" „Because we like it". „You' welcome!" En dan begint het gehachel, soms nog onderbroken door intieme vragen, zo als: „How many children have you?" en daarmee is dan de kennis van het Engels bij de kleine zakenlui meestal uitgeput. Ook de voor de toeristen georganiseer de dansvoorstelling krijgt een steeds meer commercieel karakter. De meeste zijn op maat gesneden, want de toerist heeft meestal tijd noch lust om een ori ginele uitvoering van bijv. de ketjak te volgen en Rama en Sita laten hem in de grond van de zaak volkomen koud. Houtsnijwerk is min of meer gestan- dariseerd en geïndustrialiseerd. In de befaamde desa Mas vonden wij in 1931 nog het oude handwerk in volle glorie; nu is de werkplaats voorzien van een fraaie toko, die net zo goed in Den Haag kon staan, en de toerist kan daar zijn souvenir van Bali kopen. Echt fraaie stukken, die tussen de honder den gelijk en gelijkvormige koppen staan tentoongesteld, blijken... niet te koop te zijn, althans niet over de toon bank. De charme van het oude en kunstzinnige handwerk blijft gereser veerd voor wie de moeite neemt onder goed geleide, ergens buiten de route van het toerisme te gaan zoeken. Een grapje tot slot: staande aan de voet van de grote en belangrijkste tempel op Bali, die van Besakih, arriveert een gezelschap toeristen. Binnen de minuut horen wij in onvervalst Amsterdams één van de bezoeksters uit de autobus zeggen: „Is dat nou alles?" Maar nogmaals, voor de man of vrouw, die het echte Bali wil bezoeken is er nog gelegenheid te over en wie zich gelukkig voelt buiten de sfeer van gro te hotels, is er goede en vrij goedkope logeergelegenheid genoeg. jrr 15

Moesson Digitaal Tijdschriftenarchief

Moesson | 1978 | | pagina 15