Tjalie schreef...
"Hoont uw tegenstander"
De Pander S-4 Postjager
BOEKBESPREKING
In 1973 al werd het Tjalie vaak teveel. Legde hij de krant opzij om ach
ter zijn schrijfmachine zijn felle verontwaardiging te luchten. Vaak gaf
hij zijn artikelen niet eens door naar de zetterij, bewaarde ze in een
map, in de hoop dat misschien het tij zou keren, en zijn boosheid of
wanhoop ten onrechte zou zijn geweest. Onderstaand artikel schreef
hij zonder te weten dat het na vijf jaar gangbaarder is dan ooit. Het
kon niet beter op tijd komen. Vergroving, verloedering, het neerhalen
van alle begrippen van fatsoen en eerbaarheid zijn in hoog tempo ver
der gegaan. Het dieptepunt ligt niet veraf meer.
Het is Tjalie bespaard gebleven. En wie bespaart het onze kinderen?
L.D.
Twee berichten in één krant en
met vette koppen: "Scandinavische
(schaats-) hardrijders diep VERNE
DERD" en "Alfrink kreeg Gijsen
niet OP DE KNIEËN". Van waar die
eeuwige voorkeur voor vernede
rende voorstellingen bij gewone
sportieve ontmoetingen of eervolle
disputen? Omdat wij NEDERIan-
ders zijn misschien, die eeuwig
bang zijn dat wijzelf verNEDERd
worden - maar er blijkbaar toch wel
kien óp zijn om anderen te verne
deren?
In Azië leerden wij in elk geval dat
zelfs daar waar het er op neer
kwam dat één der partijen inder
daad vernederd werd, het onridder
lijk en oneervol werd beschouwd
om vernederende woorden of ter
men te bezigen. Ook al was het
alleen maar "kassian" voor de ver
liezer. Het z.g. "tweede gezicht" is
het laatste wat een mens overblijft
na een smadelijke nederlaag: zijn
eigen zelfrespect, zijn troost, zijn
leven. Neem hem dat niet af door
hem bovendien te vernederen met
de schandpaal (het "echte" ding,
van hout, uit de Gouden Eeuw, is er
niet meer, maar de Pers heeft zijn
plaats triomfantelijk, ordinair en
hardvochtig overgenomen. Lees
ALLE kranten maar, hóe "cultureel"
ook!). Zich vrolijk of honend uitla
ten over zijn tegenstander is het
laagste, het onridderlijkste, het
schaamtevolste wat een mens
doen kan. Maar het is hier "dage
lijkse kost" in de sport, de cultuur
en de politiek. Mocht U de kans
ertoe hebben, bestudeer dan hoe
men in Vietnam en Indonesië de
kunst verstaat zijn tegenstanders
te ontzien, hem "de trap na" te be
sparen, hem nooit op het hart te
treden. En geloof me, daar is geen
grein hypocrisie bij!
Wie in de Indische historie terug
blikt, kan tot zijn verdriet leren dat
die volkszucht om te vernederen
veel menselijke verhoudingen in
het oude Indië letterlijk met voeten
getreden heeft. Dat bovendien een
groot aantal cultuurpatronen wer
den verworpen en te schande ge
steld. Zo was b.v. alleen de Euro
pese muziek van hoog gehalte. Ga
melan en krontjong waren "kam-
pong-muziek" en konden nooit
scherp genoeg vernederd worden.
Onnoemelijk veel mensen met zui
ver muzikaal gevoel werden in die
tijd vaak onnodig en wreed ge
kwetst. En laat ons nuchter vast
stellen: genoeg Indo's aapten deze
houding na om "hun europese
gezicht te redden". Bij voorkeur
greep men dan naar "klassiek" en
strooide met namen als Beethoven
en Bach. Maar wat er uit sociëtei
ten en clubgebouwen als feestlied
naar buiten kwam galmen, kon toch
zelden klassiek genoemd worden!
In vergelijking daarmee was de
schuchtere gamelanmuziek uit de
verte haast nobel te noemen. En
sprak de vioolpartij van de Morisko
in Kemajoran achter ons huis van
een veel zuiverder en veel univer
seler verdriet
Maar wie weet hoeveel wij niet van
daag de dag met ons sociaal pa
troon dagelijks vernederen zonder
het te weten nu wij onder het mom
van "realiteit en eerlijkheid" de vul
gariteit in de openbaarheid vereren;
nu wij van Sex een nieuw Gouden
Kalf gemaakt hebben; nu de Grote
Bek in de politiek elke oprechtheid
en waardigheid verdringt. Tsk-tsk-
tsk! De hemel behoede het leven
onzer kinderen
T.R.
P.S. Tegen beschavings- en maat
schappelijke stromingen valt na
tuurlijk niet te vechten, maar ieder
kan om zich heen een hardnekkig
verweer opbouwen tegen encanail-
lering en grofheid. Al is Uw kring
nóg zo klein, U wéét dat U goed,
dus sterk, staat.
Als er één vliegtuig in de emotionele
luchtvaartjaren 1933/34 in ons vader
land in de publieke belangstelling
heeft gestaan, dan is dat wel de Pan
der Postjager geweest, die helaas een
pechjager is geworden. Een uniek toe
stel niet alleen omdat er maar één
exemplaar van is gebouwd, maar uniek
vooral door zijn opzienbarende presta
ties in zijn helaas korte levensloop.
Ontstaan uit het Plan-Asjes voor een
snelle luchtpostverbinding Amsterdam-
Batavia, werd het ontworpen door con
structeur Slot en gebouwd door de fir
ma Pander. Een prachtige machine die
in menig opzicht zijn tijd vooruit was
en dan ook in de luchtvaartwereld te
recht opzien baarde. Maar helaas ook
een kist die door hardnekkige pech
werd achtervolgd. Eerst op zijn onge
lukkige proefvlucht naar Indië eind
1933 waarbij een noodlanding bij Ta-
ranto in zuid Italië moest worden ge
maakt, daarna tijdens zijn sensationele
deelname aan de roemruchte Melbour
ne Race met de tragische botsing in
Allahabad tijdens de start.
Daarbij ging de PH-OST brandend ten
onder en redde de bemanning zich op
het nippertje het leven. Al met al een
vliegtuig dat grote geschiedenis heeft
geschreven in onze nationale lucht
vaart en daarom de moeite waard is
er een apart boek aan te wijden. Hu-
go Hooftman is daar zeer wel in ge
slaagd. Het is een overvloedige do
cumentaire geworden, haast te veel
van het goede, maar daarom ook
hoogst volledig. Voor liefhebbers een
■uitstekend naslagwerk.
FRANS HABNIT
Ned. Vliegtuig Encyclopedie no. 4: De
Pander S-4 Postjager. Omvang 190
pag. met 130 foto's. Uitgeverij Cock
pit te Bennekom. Prijs 15,
4
