van 1888-1896. Ik dacht dat 1860 niet
juist kan zijn.
De Djogo Dolok staat niet IN het
Kroesenpark. Als je voor de woning
van de Gouverneur staat, heb je
schuin links het postkantoortje en
schuin rechts aan de andere kant
van het park de Djogo Dolok. Daar
staat het sinds lang niet meer. Het
werd verplaatst de richting op van het
voormalige Embong Woengoe. Bij die
verplaatsing schijnt de neus van het
beeld beschadigd te zijn (of gebeurde
dat tijdens de oorlog?) Erg deskundig
is de restauratie van zo'n belangrijk
lichaamsdeel niet uitgevoerd. Het o-
verigens vrij donkere beeld heeft nu
een grijs-witte cement-neus gekregen.
Op mijn film (september 1976) kun je
e.e.a. zeer duidelijk zien.
Ja en nu het jaartal 1270. In dat jaar
heeft volgens Djoewito Kertanegara
een opstand bedwongen op de plaats
waar later Soerabaia zou ontstaan. Er
kwam een nieuwe nederzetting met de
naam Surabaia (suroboyo). Wanneer
is dat later? Het is nogal vaag.
G. von Faber in "Oud-Soerabaia":
"De eerste vermelding van den naam
Soerabaia moet, volgens Prof. Dr. J.
H. C. Kern, die het lofdicht vertaalde,
te vinden zijn in de Nagara-Kretagana.
In dit gedicht bezong Prapantja een
reis, die Hajam Woeroek (1350-1389)
de vierde vorst uit het geslacht van
Modjopahit in 1359 door de Oosthoek
maakte. Wanneer de Vorst in Jangga-
la is, houdt hij steeds hof te Sura-
SOERABAJA
"Ik kan het niet eens zijn met de
schrijfster van het artikel over Joko
dolok, waarin Surabaya wordt ver
taald met "heldhaftig in tijden van
nood of gevaar". Soero is >nl. vis en
boeaja (of bojo) krokodil, daarom de
naam krokodillenstad."
J. S. GOBEL
NOGMAALS: SOEMPAH POTJONG
Mijn artikeltje over een "soempah
potjong"-affaire in de Preanger gedu
rende de jaren twintig (zie Moesson,
15 januari), lokte o.a. een reactie uit
van een belangstellende lezer, die mij
er op wees dat er in 1965 bij Querido
in Amsterdam een boek is versche
nen, getiteld "Moord en Magie", ge
schreven door mr. E. Brunsveld van
Huiten, een neef van de befaamde
Bandoengse procureur bamboe van
de Nyi Annazaak.
In de plaatselijke courant hier in Yo-
gya dook plotseling weer een soem-
pah-potjong-geval op, en we| in Toe-
ban aan de Noordkust. Ik citeer het
Antara-bericht:
"De Landraad te Toeban wist kortge
leden een geschil in der minne te
schikken tussen mevr. B (30 j.) en
mevr. I (25 j.). Volgens mevr. I stond
mevr. B bij haar in het krijt voor Rp.
100.000, maar volgens mevr. B be-
bhaya, van waar hij de reis voortzet
naar Buwun. "Janggala is de oude be
naming van de landstreek, gelegen
binnen de grenzen van de tegenwoor
dige regentschappen Sidohardjo en
Soerabaia. Dat gedicht over de tocht,
dat Prapantja in 1365 op schrift stelde,
is in zang 17 (5de strofe laatste regel)
te lezenyan ring Janggala lot
sabha nrpati ring Surabhaya manulus
maring BuwunAldus G. von Faber
in "Oud-Surabaia".
Wij kunnen geloof ik wel concluderen
dat Surabaia werd gesticht tussen de
jaren 1270 en 1359.
En tot slot, wat betekent de naam
Surabaia?
Soero-ing-baia Dapper in gevaar.
Sanskriet: Sjoera held.
bhaja vrees of gevaar.
Soero-Boyo of Negoro Soeroboyo
Het verblijf der Vermoeide Overwin
naars. "De naam van dit gewest heeft
in het Javaansch, naar het verschil der
taaisoort onderscheidene vormen, t.w.
Soerabaja, Soerapringgi, Soerabang-
gi, Soerawesti. Soera, dat in al deze
namen terugkeert, schijnt het begrip
droeg de schuld slechts Rp. 32.000.
Voor de rechter verklaarde mevr. B
dat zij bereid was Rp. 100.000 te be
talen, mits mevr. I de soempah po-
tjong zou willen afleggen, waarop
mevr. I verklaarde dat zij daartoe be
reid was. Op de vastgestelde dag, 8
februari, stond het veld voor de land
raad te Toeban en voor de moskee
Djamik zwart van de mensen, die ge
tuige wilden zijn van dit unieke feit.
De beide dames zouden nl. elk de eed
afleggen in de moskee, maar ter elf
der ure liet mevr. B. verstek gaan.
Toen trok ook mevr. I haar bereidheid
terug om de potjong-eed af te leggen,
maar vroeg, of alleen mevr. B die eed
zou willen afleggen, waarop zij, mevr.
I, afzag van haar vordering op die
Rp. 100.000.
Uiteindelijk kon de zaak aldus ge
regeld worden: mevr. B vond het risi
co te groot om die eed af te leggen
en was bereid de Rp. 100.000 aan
mevr. I te betalen. Waarop mevr. I
verklaarde, dat zij van dat geld alleen
maar Rp. 25.000 voor zich zelf zou ge
bruiken, en de resterende Rp. 75.000
zou bijdragen voor de slachtoffers
van de recente bandjirs en voor de
restauratie van de moskee.
Welingelichte bronnen wisten te ver
melden, dat mevr. B als tussenper
soon fungeerde voor mevr. I, die dik
wijls geld uitleende aan mensen.
Van de zijde van de plaatselijke ver
van heldhaftigheid of stoutmoedigheid
uit te drukken, terwijl de woorden
"baja", pringgi, banggi en westi de
betekenis van "gevaar" of "moeite"
gemeen is."
Dapper in gevaar.
Dappere Ratoe.
Dappere Held.
Dappere Strijder.
(Uit G. von Faber's "Oud-Soerabaia")
Het beeld van Djogo Dolok ken
ik vanaf mijn prille kinderjaren. Hoe
onnoemelijk vaak heb ik er langs ge
lopen of gereden? Ik hoop dat het tot
in lengte van jaren daar in Soerabaia
zal staan.
In een geheel ander verband komt de
naam "Soerabaia" ter sprake en wel
bij de geschiedenis van het oorlogs
schip "De Zeven Provinciën".
Op dit 'schip n.l. brak in het jaar 1933
muiterij uit, welke met één enkele
bom, uitgeworpen door een Dornier
watervliegtuig werd bedwongen.
De naam "De Zeven Provinciën", zo
heette het trotse vlaggeschip van
Neerlands grootste zeeheld, de Admi
raal (Bestevaer) Michiel Adriaans?oon
de Ruyter, kon na deze gebeurtenis
natuurlijk niet gehandhaafd blijven.
Men herdoopte het in "Soerabaia".
Heeft iemand zich toen eigenlijk wel
gerealiseerd, wat de juiste betekenis
van de naam "Soerabaia" was?
"Het Verblijf der Vermoeide Over
winnaars" III!
G.H.B.
tegenwoordiging van het Departe
ment van Godsdienstzaken wist men
voorts te verklaren, dat volgens de
leer van de Islam de soempah potjong
niet goedgekeurd kan worden."
Zo ziet U, dat de soempah potjong
nog altijd actueel is in Indonesië en
dat de vermeende gevolgen hun uit
werking niet missen op de betreffen
de personen. Typisch dat het dikwijls
vrouwelijke getuigen betreft.
DICK GELDORP
"Japie HM!"
5
