Holwerda Holiday Tours and Travel
Dat Bandjirkanaal
De nieuwe loc! Was dat even wat. Hier is de eerste, en wel num
mer 1012. Gemaakt bij Werkspoor en hier net geassembleerd in
de grote hal van de SS op Manggarai. Nieuwsgierigheid en toe
gevendheid van de mandoer maakten dit plaatje mogelijk, van de
allereerste loc, die zou worden ingezet op de splinternieuwe lijn
van de ééndaagse tussen Batavia en Soerabaja.
Djoeke, djoeke, djoekeeen trein op de lijn van Priok naar
Weltevreden in het jaar 1918. De wagons denderen over de dijk
van de Tjiliwoeng, waarvan de zijkanten zijn versterkt met beton.
De hoge bomen? Zij zijn het park van de citadelweg, maar 't was
allemaal nogal rustig in die tijd
(Foto's: Johan Raket)
In het nummer van T.T. Kerst 1977
vond ik het artikel "De Tocht" van
onze onvergetelijke Tjalie Robinson,
dat mij als een rasechte "anak Betawi"
weer terug bracht naar die goede oude
tijd toen je zonder bang te zijn overal
in de kampongs kon rondwandelen en
dikwijls door een desaman werd uit
genodigd om een kopje "koppi toe
broek" te drinken met soms een stuk
je "koeweh mangkok".
De omgeving van het Bandjirkanaal,
Karèt, Petamboeran en niet te verge
ten het stationnetje Tanah Abang was
voor mij bekend terrein, niet alleen
voor het wandelen, maar ook vanwege
het jagen op snippen in de omliggende
sawahs vooral die achter Kampong
Karèt. De leerlooierij Buisson stond
daar aan de Kali Kroekoet en de fa
briek loosde al het afval in de kali
waardoor het water een blauwbruine
kleur verkreeg door het looizuur. Tjalie
had zeker de moed om door het vieze
water te zwemmen. Ik zou hebben te
ruggelopen tot aan de brug in de ver
bindingsweg Tanah Abang-Kampong
Karèt, verder langs de oever van het
kanaal naar de sluis, die de water
toevoer regelde voor de verdere loop
van het kanaal naar zee en de zijtak
Kali Tanah Abang.
Langs en over de sluis loopt de spoor
baan en die nemende kon hij zo over
de sawah op het Eur. kerkhof Petam
boeran komen. De eerste dode die
daar ter ruste werd gelegd was een
zanger, wiens naam mij ontschoten
is.
Ik heb het nog meegemaakt dat het
bandjirkanaal werd gegraven door
koelies met patjoels en krandjangs,
als een verbinding tussen de Tjili
woeng in Manggarai en de Kali Baroe,
toen nog een uitloop van de Kali Kroe
koet. De Kali Baroe werd eveneens
uitgediept en verbreed voor afvoer
van het overtollige water van de Tjili
woeng, die in de regentijd meestal de
woonwijken en stadsgedeelte van Ba
tavia onder water zette. We hadden
immers toen nog het Dept. v. Burger
lijke Openbare Werken, afgekort de
B.O.W. en in de volksmond B atavia
O nder W ater. Het omleggen van de
Tjiliwoeng buiten de stad was zeker
een oplossing.
Mijn ouders woonden in de buurt van
het station Tanah Abang en Kali Ba
roe, die voor mijn beide broers en mij
een ideale badplaats was. Het mocht
wel niet van Pa en Ma, maar als die in
de middag hun siësta hadden, gingen
wij bollós en zorgden er voor op tijd
terug te zijn. Eens gebeurde het dat
wij tijdens een bandjir er op uit slipten.
Aan de kali gekomen was het uitkleden
en met een snoeksprong in het water.
Ik kon toen vnog niet zwemmen maar
deed mijn broers na en raakte door de
snelle stroom in het diepe gedeelte. Ik
riep om hulp en gulpte het smerige
water binnen, tot mijn oudste broer de
situatie waarin ik mij bevond zag en
mij naar de kant duwde. Dat was voor
mij op het kantje af. We verzwegen
het geval thuis, want Pa en Ma dach
ten toch dat hun lieve jongens ook hun
middagslaapje hadden.
Aan de overkant van de Kali Baru/
Bandjirkanaal lagen de kampongs To-
mang en Kotta Baroe met overal Chi
nese graven. Ik vraag me af of het
grote mausoleum van de fam. Khouw
er nog staat. Ze woonden in een
prachtig huis aan de Kebon Sirih en
toen de pater familias stierf was er
een grootse begrafenis die langs ons
huis trok. Een militair muziekcorps
was voor deze gelegenheid afgehuurd,
dat aldoor maar treurmarsen speelde
w.o. het bekende "En zo gaat Jantje
naar de bliksem toe" van Chopin.
Het was een tijd waar ik met weemoed
aan terug denk, een tijd die nooit meer
terug komt. Zei Goethe niet: "Die
Zeit sagt nicht Auf Wiedersehen."
Wat betreft de foto's die Rogier van
die vroegere plekken gemaakt heeft,
het is inderdaad "een desillusie". Wat
een verwaarlozing
FRANS F. PAULI, U.S.A.
biedt aan goedkope retourvluchten vanaf Schiphol naar b.v.:
JAKARTA
f 1750,—
p.p.
Hongkong
f 1850,—
p.p.
Medan
f 1750,—
p.p.
Tokyo
f 2450,—
p.p.
Bangkok
1550,—
p.p.
Bombay
f 1550,—
p.p.
Wij verzorgen tevens charters naar div. bestemmingen in U.S.A. en
Canada.
Informaties tijdens kantooruren Tel. 070-46 89 50 46 89 51
Loosduinsekade 497, Den Haag.
Wij hebben nog enkele plaatsen op 1, 2, 4 en 8 juli naar JAKARTA
tegen zeer speciale prijs.
14
