Het vergaan van de "SNIP"
Over het leven van Dr. H. Colijn, premier van drie Nederlandse kabinetten, zijn
verscheidene boeken verschenen. Natuurlijk wordt daarin melding qemaakt van
zijn ervaringen bij zijn contact met de Gouvernements Marine. Het is onze
staatsman namelijk niet immer naar den vleze gegaan en zeker niet toen hij zich
in zijn jonge jaren in Nederlands Indië toevertrouwde aan de Gouvernements
Marine; hij werd toen betrokken bij de schipbreuk van het s.s. "Snip".
Dr. H. Colijn was een der slachtoffers van de schipbreuk.
door F. C. Backer Dirks
Helaas speelde de fantasie de schrij
vers ook hier de vreemdste parten. In
"Dr. Colijn, een levensschets" door
Dr. J. C. Rulman, zegt de auteur o.m.:
"Tijdens een reis door Centraal Bor
neo en Timor leed hij met een klein
stoomschip op de Zuidkust van Soem-
bawa schipbreuk. Hij zwom alleen aan
land met niets aan dan een in haast
gegrepen flanellen jasje, waarin zijn
portefeuille met geld zat en zijn gou
den horloge, een hem dierbaar ge
schenk van Mevrouw Colijn. Uit dit
jasje sneed hij de mouwen om die te
gebruiken als broekspijpen.
Zo zwierf hij twee dagen te voet rond,
over met doornen begroeide bergpa
den, de benen opengereten, de ver
vuilde wonden ontstoken, met hevige
pijnen onder een brandende zon
Er bestaat gelukkig een onopgesmukt
verhaal over deze schipbreuk, dat
wijlen J. L. Staudemayer, Gezagheb
ber bij de Gouvernements Marine, die
in die dagen het bevel voerde over het
s.s. "Snip" deed aan zijn collega C.
Hokke, die dit optekende en het ver
slag van de Soerabaiase correspon
dent van de Java-Bode, die gelegen
heid heeft gehad met de adviseur voor
de Buiten-bezittingen H. Colijn kort na
zijn aankomst te Soerabaia van de
dienstreis naar de Kleine Soenda-ei-
landen een onderhoud te hebben.
In "Station" Timor lagen in die dagen
drie schepen van de Gouvernements
Marine. Colijn verkoos voor zijn tocht
door het gewest Timor het kleinste
schip, het s.s. "Snip" met de jongste
Gezaghebber, die hij kende uit zijn
Atjeh-tijd. Op een zeer groot aantal
bestuursposten werden besprekingen
met bestuursambtenaren gevoerd over
de bestuurstaak en de verbetering op
allerlei gebied, zoals onderwijs, ge
zondheid, etc.
Terugkomend van het eiland Alor had
op de rede van Timor-Koepang een
rendez-vous plaats met het s.s. "Valk"
van de Gouvernements Marine, aan
boord waarvan zich de leden van de
tweede expeditie naar het sneeuwge
bergte op Nieuw-Guinea bevonden,
welke expeditie later resulteerde in de
beklimming van de Wilhelminatop. Van
Timor ging de reis van de "Snip" om
de West naar het eiland Soemba.
Op 26 augustus 19Ó9 in de vroege
ochtend vertrok de Gouvernements
stomer "Snip" met Colijn aan boord
van de rede van Waingapoe, aan de
Noordkust van het eiland Soemba ge
legen, met bestemming Laboean-Hadji,
aan de Oostkust van het eiland Lom
bok; vanuit die plaats zou eën dienst
reis over het gewest Bali-Lombok be
ginnen.
De reis begon voorspoedig met goede
verkenning van de N.O.-hoek van
Soemba, waarna koers gezet werd
naar een punt goed vrij van de meest
zuidelijke punt van Soembawa. Hierbij
werd nog speciaal rekening gehouden
met het feit, dat de Zuidkust van
Soembawa nog wat zuidelijker ligt dan
op de bestaande kaarten was aange
geven. Juist vóór het vertrek uit Timor
Koepang waren de blauwdrukken van
het nieuwe minuutblad aan boord ge
komen.
Vanwege personeelsgebrek had Ge
zaghebber Staudenmayer aan dek
slechts 2de Officier Kuys en 3de Offi
cier Pieterse. Beide mannen waren,
ofschoon nog zeer jong, betrouwbare
en waakzame zeelui. Zoals gebruike
lijk liep de Gezaghebber met de derde
samen wacht.
Om 12 uur 's nachts, toen ogm 2 Kuys
op de brug kwam om de hondenwacht
over te nemen, was het beestenweer;
stortregens ontnamen elk zicht. Hevige
Het s.s. "Snip" van de Gouvernementsmarine.
winden zorgden voor golven van res
pectabele hoogten. De Gezaghebber
werd om 10 minuten vóór vier gewekt
voor de dagwacht met ogm 3 Pieterse.
Juist toen hij broek en jas had aange
trokken onderging het schip een zo
danig hevige stoot dat Staudenmayer
tegen het dek sloeg. Zoals later bleek
werd Colijn uit zijn couchet geslingerd.
De Gezaghebber vloog naar de brug
en kon nog net waarnemen, dat de
stoomsloep, de barkas en de vlet door
de hoge zeeën uit de davids werden
geslagen. Het bleek dat het s.s.
"Snip" was gestrand op slechts 80
meter uit de kust. Het schip lag met
de voorsteven ongeveer 20 meter op
het kustrif. De machtig hoge golven,
die onafgebroken op het achterschip
beukten en het opkomende water
schoven het s.s. "Snip" verder het rif
op tot het vaartuig tussen machine
kamer en ketelruim muurvast op een
koraalrotspunt kwam te zitten 30
meter uit de kust).
De gehele equipage verzamelde zich
op het voorschip, op een kluitje bijeen
op het ankerspil, geregeld bespoeld
door schuivers water, die van achteren
overkwamen. De branding sloeg daar
bij de opbouw, de trappen en de brug
kort en klein; het1 achterschip was
onbegaanbaar.
Door de jonker, ogm 3 Pieterse, werd
ondanks thet beestenweer (het water
viel met bakken uit de hemel) en de
duisternis direkt een poging gedaan
om met de wal verbinding te krijgen
door met een op de "Snip" gevierde
lijn om zijn middel al zwemmende de
wal te bereiken; het was echter vruch
teloos; Pieterse werd steeds weer
door het zeewaarts zuigende water van
de branding teruggeslagen. Ook toen
Colijn 100,uitloofde voor de
schepeling, die de wal wist te berei
ken, waarna diverse pogingen in die
richting werden gedaan, moest men
zich inbinden en het daglicht afwach
ten.
Tegen half 6 in de vroege morgen,
toen ook de regen ietwat was vermin
derd en de hoge kust van Soembawa
werd waargenomen gelukte het de Sa-
voenese matroos Riwoe Ngoeroe de
wal te bereiken. In allerijl werd aan de
aan hem gebonden lijn een dikke tros
gebonden en door Riwoe Ngoeroe
kustwaarts getrokken. Het einde van
de tros werd stevig aan een vooruit
stekende rotspunt gebonden. Toen
werden op de voor zeelui bekende
wijze met een lopend blok en broeking
alle opvarenden naar de kust gebracht.
Eén van de eersten was adviseur Co
lijn. Door de weersomstandigheden
had men de tros niet stijf genoeg kun
nen doorhalen, waardoor bij het naar
de kust brengen de mensen meer on
der dan boven water naar de wal wer
den gesleurd. Ongeveer in het midden
van de tros werd Colijn door een me
ters hoge golf uit de broeking gesla
gen en leerde hij noodgedwongen wat
duiken was. Gelukkig hield het veilig
heidslijntje zich en via dit lijntje onder
