JaapGijsDienZus, Boe
Het is laat op de ochtend als we La-
wang naderen vanuit Surabaya. Daar is
de pasar en dan aan de linkerkant van
de weg het station. Iets verder staat
het Protestantse 'kerkje. De konings-
palmen zijn verdwenen, de kerktoren
is bedekt met zinken platen en de
ramen zijn gesloten. Het is het kerkje
waar ik zo lang geleden naar catechi
satie ging bij Ds. van Haassen. We
slaan rechtsaf, langs de gouverne-
mentsschool, de Katholieke kerk met
de pastorie, dan weer rechtsaf en daar,
precies zoals ik het me door al de
jaren herinnerde, staat de Zuster
school. Mijn school. Ik zie de Arjuna
bleekblauw afstekend tegen de lucht,
en niet alleen zie ik de Arjuna, ik zie
de zuster bij de voordeur en het is
m'n eerste dag op de "grote school";
het is 1935.
Ik kijk maar naar al die kinderen, ik
weet niet hoeveel. Zo netjes zien ze er
allemaal uit, de meisjes met grote strik
ken in het haar, de jongens in matro
zenpakjes. We staan in de rij voor de
deur van de eerste klas en sommige
moeders staan er te kijken hoe hun
spruitjes die eerste stap maken in de
richting van "wijsheid". De meesten
onder m'n klasgenoten maken die stap
met veel bravour, maar aan een paar
moet de wereld beloofd worden voor
ze hun moeder's hand loslaten. Ik zie
Paultje Kuipers. De school kon 'm ge
stolen worden en hij verweerde zich
met hand en tand en tranen. Ik zie
Hans Paulus van de broodbakkerij op
Ketindan, Metie Stolte met al haar
krulletjes, Onie Creutzburg, Maudie Id-
zerda, Nappie Koster (Nappie met de
geweldige tas, van "varkensleer", vol
gens hem). Sofie Saffrie, zo klein en
zo mager, Lucie Bastiaans, lacherig en
druk, Rudie Wildeboer die helemaal
van Porong komt, Hans Versteegh en
Robbie Jansen
In de klas werd alles grondig bekeken,
de platen aan de muur, de lessenaars,
de zuster. Er was zoveel te zien. Wat
stónd daar onder die plaatjes op het
grote bord in drie rijen verdeeld? Plaat
jes van een paar kinderen, een man
met een brede lach, een hond, rook,
een schip. Onder elk plaatje waren
woorden die we nog niet konden lezen.
De sleutel tot het mysterie lag in een
klein doosje in drie vakjes verdeeld,
rood, wit en blauw gekleurd en in elk
vakje waren letters met de correspon
derende kleur van het vakje waarin ze
hoorden. Er hoorde een bord bij, een
miniatuur uitgave van het grote bord.
De slimsten onder ons hadden al gauw
door hoe de leesplank te gebruiken.
Jaap, Gijs, Dien, Zus, en Boe hoorden
in de eerste rij, die waren allemaal
rood. De rest njet. En zo leerden we
lezen.
Schrijven was een avontuur. Op de
leien ging 't met griffels, kriek, krièièk,
krièèèk, óóóp, héaaal, neer, en een
letter verscheen tussen de dubbele lij
nen. Later werd dat kunststuk her
haald in een schrift met potlood, en
nog later met pen en inkt, mag niet
met boedha pen, moet met kroontjes
pen, of hoogstens met tjitjak pen. Aan
het einde van de schooldag liet je thuis
vol trots je vieze inktvingers zien. Hoe
viezer de vingers, hoe knapper we ons
zelf vonden.
Rekenen was potjeslatijn; 4 5 9?
Hoe ken dat? Wie zegt dat? Het grote
telraam voor de klas zegt dat. Vier gro
te rode bollen en vijf grote rode bollen
maken een totaal van negen grote rode
bollen, ongelovige Thomas! Je capitu
leert en je onthoudt het voor een vol
gende keer. Zo gaat het, dag na dag -
Jaap, Gijs, Dien, óóóóp, haaaal, neer,
vier en vijf is negen. En we gingen
over naar de tweede, de derde, de
vierde klas, en hoger, het Leven in, de
Wereld in.
Ik sta voor de school. Het is bijna elf
uur, tijd voor eersteklassers om naar
huis te gaan. Maar de bel luidt niet en
de voordeur opent zich niet om een
joelende kindertroep uit te laten. Al
leen ik sta er, meer dan veertig jaar
later, meer dan veertig jaar wijzer.
J.L., U.S.A.
Bijzonder uitgaven, niet verkrijg
baar bij alle boekhandelaren.
Surabaya Ludiek, H.B.S. en SSV.
Het speelse vervolg op het eer
ste jubileumboek van de Soera-
bajasche HBS. Boordevol foto's
van oud-Soerabajanen en sweet
memories, 40,porto 4,
C.A.S. Gedenkboek 1902-1977
Een gezellig kijk- en leesboek
uit de "beste jaren van oud-Car-
pentier Alting School leerlingen".
37,50, porto 4,
Herinneringen aan Soekaboemi
Een uniek boek over deze berg-
stad. Prachtige foto's en artike
len over elk aspect van het le
ven vroeger. Een waardevol do
cument, niet alleen voor Soeka-
boemelaren! ƒ25,porto ƒ4,
Persoonlijke Documenten Ne-
derlands-lndië/lndonesië - Doro-
thée Buur. Uitg. Inst. voor Taal-,
Land- en Volkenkunde Leiden.
Een titellijst van alle in Indië/ln-
donesië/Nederland verschenen
literatuur in de periode 1800-
1970. 15,porto 4,
Wajang Purwa door drs. Alit M.
L. R. Djajasoebrata Uitg Museum
voor Land- en Volkenkunde Rot
terdam. Een beknopt maar duide
lijk overzicht van de omvangrij
ke geschiedenis van de Wajang.
Beschrijving van de voornaamste
figuren, hun betekenis en de be
langrijkste elementen van het
Wajang Purwatoneel (schaduw-
toneel) 15,porto 2,75.
BOEKHANDEL MOESSON
Prins Mauritslaan 36, Den Haag
Mijn school, de Zusterschool in Lawang, veertig jaar later
Het kerkje waar ik lang geleden naar
catechisatie ging
14
