R. A. A. A. KARDINAH
Een Kartini waardige zuster.
R. Ayu Kardinah, jongere zuster van
de grondlegster der vrouwenemanci
patie in Indonesia Raden Adjeng Kar
tini, is buiten Indonesia weinig be
kend. Maar hier en vooral in Midden-
Java geniet zij een zeer grote bekend
heid. In het bijzonder om de sociale
daden, die ze gesteld heeft. Over haar
wil ik U iets vertellen.
Raden Ayu Adhipati Arijo Kardinah
werd te Japara geboren op 1 maart
1881 als dochter van de bekende re
gent K. R. M. A. Sosroningrat en was
dus evenals Kartini een rechtstreekse
afstammelinge van de laatste heerser
over Madjapahit, Praboe Brawidjaja.
Op jeugdige leeftijd trad Kardinah in
het huwelijk met de toenmalige regent
van Tegal, Soejitno Reksonegoro X,
evenals haar vader (en zijzelf) een
vooruitstrevend en sociaal voelend
mens (regent van Tegal van 1903 tot
1939).
Van hem kreeg ze alle steun bij de
ontplooiing van haar sociale aspira
ties. Twee meisjes-scholen stichtte ze.
Die nu nog in gebruik zijn als "ge
mengde" lagere scholen. Maar haar
grote werk was de stichting van een
ziekenhuis. Dat ging zo.
Door haar vele sociale werk onder de
physiek misdeelde inwoners van het
regentschap had zij de belangstelling
getrokken van de resident (Jaspers?)
en door zijn bemiddeling kon ze een
"handboek voor vrouwen" (koken,
handwerken, kinderverzorging, enz.)
door haar persoonlijk geschreven, uit
geven. Dat handboek bracht Nfl.
16.000,op. Die Nfl. 16.000,(een
heel bedrag in die tijd) vormde het
oprichtings-kapitaal voor het zieken
huis, "Kardinah". Voltooiing en ex
ploitatie werden verder mogelijk ge
maakt door bijdragen van de regering,
omliggende ondernemingen en sociaal
voelende medeburgers van het regent
schap. In 1920 werd het ziekenhuis ge
opend!
Mevr. Soepardjo Reksonegoro, echtgenote
van de Gouverneur van Midden-Java, (Kar-
dinah's dochter) maakt een rondgang door
R.S.U. "Kardinah".
Wf ff/fff/ff M
Z. /A, SS Y» v.At-S&'&a
R. A. A. Kardinah (links op de foto) met
haar zuster Kartini (midden) en Roekmini
(rechts), dochters van de regent van Japara.
Als dank blijkbaar, werd ze tijdens de
z.g. "tiga daerah"-opstand in 1945 door
de communisten ontvoerd en het rode
geboefte stond op het punt haar te
vermoorden, toen ze op het nippertje
door regeringstroepen bevrijd werd.
Naar men vertelt, stonden die troepen
onder bevel van Kapitein Soeralit Djo-
joadiningrat, de zoon van Kartini (later
Maj.-Generaal der T.N.I., overleden in
de 60-er jaren). Misschien een beetje
te romantisch, om helemaal waar te
zijn.
Hoe dan ook, Kardinah bracht er het
leven af en was dus gelukkiger dan de
zes generaals, die in 1965 door het
rode gespuis geslacht werden te Lu-
bang Buaya (om maar te zwijgen van
de velen, die door de communisten in
dit land doodgemarteld werden, toen
de rode "redders van het proleta
riaat" hier nog de macht hadden).
Maar voor de oude dame was deze
kennismaking met de rode heilbren
gers wel wat te veel. Ze verhuisde
naar Salatiga, waar ze op 4 juli 1971
overleed.
Nadat Kardinah, de stuwende kracht,
uit Tegal vertrokken was, trachtte het
regentschap haar werk voort te zetten,
maar een zo belangrijk werk moet o-
ver een begeesterde kracht beschik
ken om op peil te blijven. Het ging
wel, maar het kon veel beter. Dus oe
fende de vrouwenbeweging van Tegal
grote aandrang op Kardinah uit, om
de zaak weer in handen te nemen. Dat
kon de oude vrouw niet meer, maar
ze kondigde een inspectie aan en zie,
ineens was daar weer de ambitie en
enthousiasme onder personeel en Te-
galse burgers om de opleving tot
stand te brengen. In 1971, toen Kardi
nah (90 jaren jong) het toegezegde be
zoek aan haar Stichting bracht, was
het ziekenhuis als herboren. Mede
door de grote hulp, die het bestuur
ontving van Kardinah's "aangenomen
dochter" (een nichtje), Mevr. Soepar
djo Roestam, echtgenote van de re
sident van Midden-Java en financiële
hulp van de Stichting "Harapan Kita"
van Mevr. Soeharto.
Dat was in begin 1971. Een paar maan
den later, op 4 juli 1971 overleed R. A.
A. A. Kardinah te Salatiga. Het stoffe
lijk overschot werd op aandringen
van de bevolking overgebracht naar
Tegal en aldaar begraven.
R. A. A. A. Kardinah was draagster
van de "Satija Leancana Kebaktian
Sosial", haar verleend door president
Soeharto in 1969, als erkenning van
haar grote verdiensten op sociaal ge
bied.
Op 19 april 1978 werd te harer ere een
gedenkteken onthuld op het erf van
het ziekenhuis "Kardinah" en brach
ten velen een bloemenhulde op haar
graf. Op de foto van de "drie gezus
ters" in Moesson van 15 april 1978 is
Kardinah (toen nog een jong meisje)
gezeten links van R. A. Kartini.
AGUS DARUCH
Bogor
INDONESIA VERHUIST NAAR
EUROPA
Op een dag wilde ik het adres van de
Indonesische consul hebben en belde
Informatie. (Ik woonde toen nog in
Los Angeles, California).
"Kunt U mij het adres en telefoon
nummer van de Indonesische Consul
geven", vroeg ik.
Stilte. Toen: "Mevrouw, dat land be
staat niet!"
Hoe dezeik ben daar geboren en
getogen
"Oh"even de baas erbij halen,
en toen"Het spijt me Mevrouw,
maar Indonesia ligt achter het IJzeren
Gordijn, en communistische landen
hebben geen consulaten in de Ver
enigde Staten!
"Ik wist niet dat Indonesia plotseling
communistisch was geworden, maar
hoe kan het achter het IJzeren Gordijn
liggen?"
"Wel Mevrouw, Indonesia ligt in de
Balkan en dat zijn allemaal communis
tische landen achter het IJzeren Gor
dijn!"
Nu, tegen zoveel aardrijkskundige
wijsheid kon ik natuurlijk niet op.
Mocht U dus de volgende keer weer
op vakantie naar Yougoslavië gaan,
maak dan van de gelegenheid gebruik
om ook tegelijk even bij Indonesia aan
te keren!
(P.S.: De Indonesische Consul is in
San Francisco!)
Mrs. Al Creasy, Californië
De meeste mensen doen maar alleen alsof
ze niet dom zijn.
Gerd de Ley.
6
