Reisbureau HOLWERDA R.V.
Zelf je eigen gedeelte van tevoren in
studeren bestond niet in die dagen -
van iedere noemenswaardige muzi
kant werd verwacht dat hij alles op 't
eerste gezicht - al dan niet onberispe
lijk - kon spelen. Dus bekeken we onze
opdrachten met de angstigste voorge
voelens. Gelukkig was het arrange
ment, hoewel voorgesteld voor een
orkest van 40-man sterk, te spelen
voor onze 5-mans band (maar dan nog
maar net), al moesten we er voor
zweten als galeislaven.
Aanvullend op de muziek werd een
geluidseffecten machine bij de film
geleverd - een soort voorganger van
de geheel gesynchroniseerde spre
kende film, die een jaar later zijn in
trede zou doen (1928). Voor deze ver
toning werd 5% extra op de normale
huur van de film berekend.
Het was een reusachtige machine,
woog tonnen, en moest het geluid van
kanonnen, machinegeweren en vlieg
tuigmotoren met huiveringwekkend
realisme produceren. Het moest ge
deeltelijk in de gang, en gedeeltelijk
tussen het dak en het plafond gein-
stalleerd worden, en twee speciaal
daarvoor aangestelde Amerikaanse
ingenieurs zwoegden de hele ochtend
tot laat in de middag met de hulp van
een klein legertje plaatselijke arbei
ders om de moeilijk te hanteren reus
op zijn plaats te worstelen. Helaas, de
audio-technische kolos bleek later niet
in staat om meer dan een saai gerom
mel en gësis te produceren, wat (ge
lukkig op een zachte volumeschaal)
leek op het geluid van een kruising
tussen een electrische ventilator en
een automatische vaatwasmachine.
Op de tweede dag viel het geval he
lemaal uit elkaar, en daar er helemaal
geen poging werd gedaan om het te
repareren, koesterde ik een sterke arg
waan dat de ingenieurs zelf van het
begin af aan wel wisten dat het niet
werkte, maar het was een contractueel
onderdeel van het totale pakket en
moest hoe dan ook geinstalleerd wor
den.
In de tussentijd was het orkest be
gonnen met de repetities, precies van
af het moment dat de eerste lichtflits
op het beeld verscheen, omdat ook
alle aankondigende titels, de rolver
deling en het voorwoord in het muzi
kale geheel inbegrepen waren en je
moest op alle tekens letten, met een
oog kijkend naar de muziek, een oog
kijkend naar het doek, boven en
schuin voor je. We moesten onze
start net zo precies op tijd beginnen
als bijvoorbeeld een team van Olym
pische zwemkampioenen. Eén fractie
te laat en je moest achter de film aan
hobbelen tot je het volgende teken
kon grijpen.
"Wings" was een film met doorlopen
de actie, wat overheersende snelle,
harde en technisch moeilijke stuk
jes inhield. "Midsummernights Dream"
kwam misschien wel 20 maal in het
geheel voor.
Elke keer dat de Sopwith Camels, Ti
ger Moths of hoe je dat doe-het-zelf
spul van losse latten en katoenen
doeken met nog minder paardekracht
dan een hedendaagse personenauto
ook mag noemen, in actie kwamen,
volgden de dansende elfjes van Men
delssohn mee in het gescharrel.
Ik weet niet of de eigenaar van het
theater de 5% extra voor de "geluids
effecten" heeft betaald; uiteindelijk
haalde hij er alleen maar een hoop
rommel mee in huis, maar ik weet nog
wel dat het uitvallen van de machine
mijn taken in het orkest in grote mate
deed vermeerderen. Als jongste lid
van de band moest ik behalve het or
gel bespelen, ook de geluiden produ
ceren die de film behoefde. De assis
tent-manager. van het theater, een
jonge man met grote vindingrijkheid,
hielp me op een zeer verdienstelijke
wijze als het aantal gelijktijdige ge
luidseffecten de capaciteiten van één
man bedreigde. Met ons tweetjes le
verden we een aardige partij gesnor,
geboem en geratel.
Wist U dat een scherpe trommel met
een drumstokje op de rand van een
houten keukenstoel griezelig veel lijkt
op het lawaai van een machinegeweer.
En dat het gebonk van een met vilt
bedekte rubber hamer op een zinken
wastafel een realistische geluidsweer
gave van een 6-inch Howitzer geeft?
"Wings" had een duur van bijna 31/2
uur - buitengewoon lang voor die tijd
- en toen ons dappere 5-tal 2 voorstel
lingen per avond (van 7 uur 's avonds
tot na 1 uur 's nachts) had gespeeld
met nauwelijks 10 minuten pauze om
snel een broodje en een glas melk
naar binnen te werken, waren we
werkelijk dood en doodmoe.
De film draaide 2 weken lang voor een
uitverkochte zaal, het publiek kwam
werkelijk vechtend binnen, misschien
gelokt door de uitbundig geadverteer
de "realistische geluidseffecten" van
het Hollywoodse supermonster, en
aan het einde van die 14 dagen was
het orkest werkelijk aan een rustperio
de toe.
Dat kregen we, in de vorm van een
75-minuten durende komedie die het
oorlogsgeweld opvolgde, en waarvan
de begeleidende muziek (natuurlijk
zelf gekozen) bestond uit de lichtste
en makkelijkste nummers uit ons re
pertoire. Bovendien bood deze mak
kelijke film de mogelijkheid om de toch
al korte duur van V/4 uur noq meer te
verkorten door een ingenieus signalen
toestel wat de kuil van het orkest ver
bond met de operateurskabine.
Onder het bureau van de bandleider
was een knopje dat een belletje in
de operateurskabine deed gaan. Eén
bel: sneller; 2 bellen: langzamer. Dit
was soms nodig, omdat vooral tijdens
de laatste voorstelling de operateur,
die graag vroeg naar huis wilde, ge
neigd was om het tempo te versnellen
- dit veroorzaakte problemen in de
kuil.
Een snelle ouverture, al moeilijk ge
noeg om in een normaal tempo te spe
len, wordt absoluut onmogelijk uit te
voeren door een geforceerde accele
ratie van Allegro naar Prestissimo.
Hoewel, in dit geval bood de muziek
geen moeilijkheden. Bij zelfs een
halsbrekende snelheid werd het "snel
ler" signaal met de grootste overgave
gegeven.
De kijkers waren vast wel verbijsterd
door de super-snelle actie op het
doek. maar schreven het fenomeen
misschien toe aan een of andere
nieuwe filmtechniek (tenminste, dat
hoop ik!)
Richard Arlen - een kort herdenkings-
bericht in "Time" - een klein fragment
van een film - en mijn computer wik
kelt een periode van mijn jeugd en
werk af. Over een tijdsbestek van bij
na 50 jaar, staan nauwkeurig gedetail
leerde beelden mij voor mijn ogen, zo
foutloos als een perfecte documentaire
film.
Het menselijk geheugen is een vreemd
ding
Loosduinsekade 497 - Den Haag - Tel. 070 - 46 89 50 of 070 - 46 89 51
Amsterdam
- Bangkok
retour
f 1553,
Amsterdam
- Singapore
retour
1730,—
Amsterdam
- Jakarta
retour
f 1800,—
Amsterdam
- Hongkong
retour
2150,—
Amsterdam
- Tokio
retour
2330,—
Amsterdam - Melbourne, Sydney vanaf f 2880,
Voor bepaalde bestemmingen verzorgen wij uw visumaanvraag.
15