Reisbureau HOLWERDA R.V.
Kerst- en
Nieuwjaarswensen
Vertrek 5 maal per week van Amsterdam naar b.v.:
verte, lag daar diep verscholen tussen
de hoge wanden dat juweel, Ranu Kom-
bolo, 2400 meter boven zee. Ik zag Ja
va's schoonste meer voor het eerst
van af de top van de Ajeg-Ajeg, ver
weg, 400 meter beneden mij. Toen wist
ik het: Hier moet ik heen met Ine, hier
heen met onze kinders. Ranu Kombolo
werd als 't ware mijn meer, óns meer,
want zeer zelden zagen we daar ie
mand anders: soms een matroos, zee
officier of padvinder op weg naar de
Semeru-top, 3700 meter b.z.
Altijd aardige mensen die zó vér gaan,
voor wie de vermoeienis niet telt. De
houtvesterij veranderde die goot over
de Ider-lder in een anderhalve meter
breed pad. Aan de zuidkant daarvan
werd een heg geplant van zgn. Ja
vaanse Sering. De takjes van die
struikjes werden goed in elkaar ge
vlochten. Na een jaar kon je over die
heg niet meer heen kijken, niet er
doorheen. De geur van het Javaanse
hooggebergte moest wijken voor de
stank van de sering. Het uitzicht op
de vulkaanwereld van de Semeru was
verdwenen. Achter die heg, op de zuid
helling van de Tengger-vulkaan kapte
de houtvesterij dat schone ijle loofbos.
Misschien ben ik met 85 jaren, de
enig-overgeblevene die het eens ge
zien heeft. Alle kleinere plantengroei
werd uitgeroeid, smalle zanderige ter
rasjes aangelegd, en daarop kwam Pi-
nus-Mercusii, waaraan niets te bele
ven valt dan voor sommigen toekomsti
ge centen.
Argumenten voor het kappen der tje-
mara's?: ze zijn zo brandbaar. Maar na
tjemara-bosbrand groeit het bos weer
op uit zichzelf. Bomen van een meter
dik groeien niet in bos dat telkens
afbrandt.
Van de Semeru-hoeve liep een smal
paadje oostwaarts, eerst tussen het
meer Ranu Pani en het moeras Rawa
Dringgo door en dan bergaf. Ranu Pani
heeft geen zichtbare afvoer. Water van
Rawa Dringgo vloeide over een 4 me
ter hoge waterval. In het plonsbekken
onder de val baadden wij ons, koud,
maar heerlijk. Er waren daar alleen
wilde dieren, o.a. panters. De hout
vesters hebben de drempel waarover
de waterval neerstortte opgeblazen.
Het moeras viel droog, wat daar groei
de werd uitgeroeid en Pyrethrum, een
Stadstjemara's voor de Zusterschool
in Malang.
ganzebloem of een kamille gekweekt.
Die kon verkocht worden! De water
val is verdwenen.
De houtvesterij heeft niet begrepen
dat er grenzen behoren te zijn aan
bemoeienis, dat men niet raken mocht
aan het meest grootse der drie schoon
ste gebergten van Java: Tengger-Se-
meru, Gunung Yang, Gunung Idjen.
Plannen voor het toeristisch openleg
gen van de Zandzee hebben wij weten
te verijdelen op het hoogste niveau.
Gelukkig voorkwam de oorlog dat de
houtvesters zich konden vergrijpen
aan de ongerepte stille pracht van Ra
nu Kombolo. Dat mysterieuze meer in
zijn grenzeloze lieflijkheid ligt daar nu,
na meer dan een halve eeuw, nog net
zo zuiver spiegelend als toen ik het
voor het eerst zag.
Eens, bezweet en vuil met mijn vrouw
terugkerend van de Semeru, wasten
wij ons met zeep en zwommen in het
koude water (12°C). Mijn trouwring
gleed van mijn vinger omlaag. Ik dook
zo diep tot ik niets meer zag. Mijn ring
was door Ranu Kombolo aanvaard in
haar groene donkere diepte. Daar ligt
hij in het slik. Ongewild symbool! Heer
lijkheid en tragedie van Java's bergen,
heerlijkheid en tragedie van een mens.
Aantekening.
Een krater is de mond van een erup
tiekanaal. Een caldera is de ingezakte
top van een vulkaan. Daarvan is de
Zandzee het schoonste en overzichte-
lijkste voorbeeld op Java. Voormalige
kraters gingen verloren. Van de tegen
woordige eruptiepunten is alleen de
Bromo noa werkzaam, en daarachter,
de Segara Wedi Lor niet geheel uit
gedoofd.
C. A. VAN DEN BOSCH
Tot onze diepe droefheid is na een
langdurig en geduldig lijden in haar
woonplaats Albany, Califonië op 24
dezer op de leeftijd van 84 jaar van
ons heengegaan onze dierbare en
alom beminde Moeder, Behuwd-
Moeder, Grootmoeder en Overgroot
moeder
WILHELMINA TENTOEA
Zij was een lichtend voorbeeld voor ons
allen.
Albany, Cal.:
Mr. A. Mahler - Kailola Progas
van Geuricke
Mr. C. H. Mahler
kinderen en kleinkinderen
Inglewood, Cal.:
I. W. Roggeveen - Kailola Progas
van Geuricke
W. J. Roggeveen
C. PH. De Serière en kinderen
's-Gravenhage:
M. J. Overbeek Bloem - Kailola
Progas van Geuricke
Ch. J. G. Overbeek Bloem
en kinderen
Long Beach, Cal.:
V. Wormer - Kailola Progas van
Geuricke
W. J. Wormer
en kinderen
's-Gravenhage, 25 september 1978
MIDDELBARE ZEEVAART
SCHOOL MAKASSAR
M.Z.S.
1947 - september - 1977
Een prachtig, zeer rijk met foto's
en documenten geïllustreerd ge
denkboek over de jaren 1947-
1950 van de M.Z.S. te Makassar,
dat een stuk Indische historie
vastlegt.
Samengesteld onder leiding van
de Heer F. Thielsch.
Verkrijgbaar bij
BOEKHANDEL MOESSON
f 60,(- f 5,porto.
Ook dit jaar bestaat voor onze abon
nees de gelegenheid om voor de
Kerst- en nieuwjaarsviering vrienden
en kennissen (of alle Indischgasten!)
gelukwensen aan te bieden voor een
VAST TARIEF: 6,per annonce.
Niet-abonnees: f 8,50.
Zoals U weet doen vooral Kerstnum
mers van ons blad meer dan alle
nummers in Indische kringen de ronde
en wordt de pagina met gelukwensen
gespeld van de eerste tot de laatste
letter om oude en langvergeten sobats
weer te ontdekken.
Géén standaardwensen waaruit U een
keus moet doen, maar U bent geheel
VRIJ om uw eigen wensen uit te spre
ken "in alle talen", MET EEN MAXI
MUM van 10 WOORDEN, EXCLUSIEF
UW NAAM.
Inzendingen moeten uiterlijk 1 decem
ber binnen zijn.
Uw wens mag op de giro geschreven
worden, maar duidelijk! Giro 6685 aan
Tjalie Robinson BV, Pr. Mauritslaan 36,
Den Haag.
Jakarta f 1800,retour Hongkong f 2150,retour
Bangkok 1550,retour Tokio f 2330,retour
Melbourne/Sydney v.a. f 2880,retour
Gratis stopover-arrangement in Singapore of Jakarta of Bangkok, in
houdende 1 nacht luxe hotelkamer met bad, vervoer van hotel naar
vliegveld v.v., stadstour en korting op bepaalde artikelen.
Voor bepaalde bestemmingen verzorgen wij uw visumaanvraag.
Ook voor alle andere bestemmingen in het Verre Oosten, Australië,
New Zealand en Amerika kunt u bij ons informeren.
Loosduinsekade 497 - Den Haag - Tel. 070 - 46 89 50 of 070 - 46 89 51
telex: Holde 32743
15
