LELANG
Vendutie te Meester-Cornelis,
F. Cassalette Co.,
Brénggggbrénnngggbrénnnggg
Met korte tussenpozen trillert de gongslag weg door mijn kotta'tje. Zoals de
rimpeling wegtrekt over het vijverwater als je er een steen in gooit. Brénnggg
brénnggg Totdat het "poekoel abis" van de toekang lèlang er met
een reeks korte snelle slagen een eind aan maakt.
Eén van die vele vertrouwde geluiden uit onze tempo doeloe, waar we in onze
kinderjaren in de djatihouten schoolbank naar zaten te luisteren, zoals we dat
achter de klamboe voor het inslapen lagen te doen naar de doffe, in de verte
wegstervende dreun van de tong-tong. Geluiden zoals we die misschien nog
een hoogstenkele maal horen opklinken in de droom.
Het kon ook zijn in zo'n klein afgele
gen binnenlandkotta'tje zonder plaat
selijk nieuwsblad, dat je een voor de
gelegenheid met de functie van stads
omroeper belast mannetje onder op
gewekte bekkenslag langs hoorde ko
men met een: "Besok pagi ada lèlang
di roemahnja
Lèlang. In die langvoorbije dagen
meestal geen onbelangrijke gebeurte
nis. Stellig niet voor wie vurig hoopte
een goede vendutie te zullen maken.
Met een kleine variatie mogen we wel
zeggen dat een overplaatsing in dat
goeie oude Indië van Toen meestal wel
kapok kostte. Vaak ook een welkome
afleiding voor de kleine gemeenschap,
die buiten het soosje, de tennisbaan
en de leestrommel maar weinig vertier
kende. Op de kijkavond wandelde je
er heen om te zien of er onder de met
nummertjes beplakte bullen mogelijk
iets van je gading te vinden was. Ook
wel omdat je hoopte er vrienden of
kennissen te ontmoeten die voor de
gelegenheid van elders waren geko
men en die je in lang niet had gezien.
Of enkel maar uit nieuwsgierigheid
misschien.
Stelden onze omaatjes er geen huis-
vrouwelijke eer in haar boeltje keurig
verzorgd achter te laten? Smetteloos
wit gewassen de klamboes om de ijze
ren ledikanten, de djatihouten meu
beltjes fris in de politoer, de aarden
potten met rozen, palmen en cheve-
lures onder een verse laag kapoer. En
zou er ook maar iemand het haar kwa
lijk hebben genomen tussen de stapel
tjes borden van het fraai gedecoreer
de eetservies eens een enkel slim ver
borgen lichtelijk gehavend pirinkje aan
te treffen? Maakten we ons in die ou
de Oost ooit druk om zulke piete
peuterigheden. Mana boleh.
Het ging er op mijn Indische lèlang
bepaald minder officieel toe dan in on
ze dagen bij Van Marle Bignell aan
het deftige Haegse Veurhout. Met zijn
kwinkslagen wist de gewiekste afsla
ger er de animo wel in te brengen en
te houden, al mocht zijn humor dan
niet altijd even verfijnd heten. Ik zie
er nog één zich doodernstig neerzet
ten op het stilletje, zeldzaam aan de
inventaris ontbrekend slaapkamerattri
buut, met de plechtige aankondiging
of het ditmaal iets zeer bijzonders gold:
"Sekarang, toean dan nonja, saja
djoewal ini grammopoon, tjap his
masseters vois. Soearanja bagoes be-
toel. Tanggoeng tidah koerang apa-
apaSapa tawar? Doea poeloe???
Waah... massi moerahEn het
instrument bleek zich in veler belang
stelling te mogen verheugen. Naarma
te het peil in de pait en whiskybottols
daalt stijgt de stemming, hoe populair
der de vertrekkende familie was, hoe
meer er wordt opgejaagd. De oude
helmhoed van de pater familias verhuist
voor een fancyprijs naar de glimmend
kale schedel van de Chinese langga-
nan, die het gezin meerdere jaren stel
lig niet onvoordelig heeft mogen be
dienen, een niet meer puntgaaf kinder-
nachtvaasje, triomfantelijk omhoog ge
heven als de kostbare cup bij een
tennistournooi op Wimbledon, verwis
selt enige malen van eigenaar. En met
een hartelijk "djoewal lagi" gaan de
laatste borrels van de hand, Toeloeng
menoeloeng immers.
Vanwege de omvang waarvoor mijn
toch al overbevolkte boekenkast geen
ruimte biedt, bewaar ik onder mijn bed
een gebonden jaargang anno 1864 van
de Java-Bode, kostelijk geschenk van
wijlen de Indische journalist Joel. Ver
geleken bij onze hedendaagse dagbla
den weinig meer dan een nieuws-,
handels- en advertentieblad, als hoe
danig het zich dan ook aankondigt.
Maar voor mij komt uit die vergeelde
en door de jaren deerlijk gehavende
bladen zo vaak ik er in blader een
zuiverder beeld te voorschijn van de
Indische samenleving van langer dan
een volle eeuflr geleden dan uit de
meeste romannetjes uit die dagen,
zelfs niet uit het omvangrijke werk
van een verdienstelijk auteur als Mau-
rits (P. A. Daum), naar mijn smaak
toch ietwat overdreven de chronikeur
van zijn tijd genoemd.
Schrijvend over onze Indische lèlang
kan ik niet nalaten in dit artikeltje een
tweetal uit mijn hoogbejaarde Java-
Bode geknipte advertenties op te ne
men, die ons in dit geval een blik
gunnen in de woninginrichting van een
blijkbaar paar welgestelde inwoners
van oud-Batavia. Misschien vindt u ze
als ik een kleine studie waard.
Zo tracht ik bij het bestuderen van de
kleinste advertentie een voorstelling te
vormen van de reeds lang tot haar
hoogadelijke voorvaderen teruggekeer
de mevrouw de Gravin Van den Bosch
tussen Haren en laat ons vooral die
vorstelijke hoofdletter niet over het
hoofd zien - ongetwijfeld zeer netten
inboedel in Haar even stellig voorname
behuizing in het Buitenzorgse Kotta
Gedeh. Misschien mogen we ons Haar
voorstellen als een statige goodlooking
op Maandag, den 5 September 1864,
wegens vertrek:,
ten huize van den WelEdelG. Heer
Gr. R. O. HAGEMAJN
door
van deszelfs netten Inboedel,
bestaande in ameublementen, spiegels
en schilderijen, hang- en tafellampen,
waaronder zeer goede Moderateurs
en Carcels, mahoniehouten banken,
ronde en ovale tafels met marmeren
bladen, consoles, speeltafels, knapen,
mahoniehouten etagèrekasten, 1 bon-
heur du jour, 2 theetafels en 1 schut
sel van ebbenhout, pendules en klok
ken, massief mahoniehouten kleerkas
ten, dito spiegelkasten, toilet duches-
se, waschtafels met marmeren bladen,
secretaire; bureau ministre, boeken
kasten en boekenrakken, ijzeren en
houten ledikanten, enz. enz.
Buffet, met marmeren blad, 1 eettafel,
met 4 groote inlegbladen, 4 groote gla
zen kasten, 1 gebloemd fransch por-
celein tafelservies, voor 24 personen,
cristal- en glaswerk, zilverwerk, voor
zien van de Hollandsche keur, pleet-
werk, Europesche keuken- en dispens
gereedschappen, Jap. martevanen, enz.
enz.
verder:
Een voor dit klimaat vervaardigde
Pianino, uit de fabriek van F. Berden te
Bruxelles, muzijk, boekwerken, waar
onder het staatsblad van Ned.-Indië en
het Regt in Ned.-Indië compleet, eenige
goede wapenen, waaronder een Zwit
serse buks.
alsmede:
Keurige en deugdzame paarden, waar
onder een span zwarte Batakkers, 2
vierspannen, 2 span Sijdneyers, 3 span
zwarte Kadoepaarden, 1 prachtig Pre-
anger schimmel rijpaard, 2 overwalsche
rijpaarden, enz. enz., melkgevende
koeijen en kalveren, 1 Europ. stier enz.
Europesche wagens, waaronder 1 Cla
rence, 1 reiswagen, 1 ijzeren tentwa
gen met zes zitplaatsen, tuigen, zadels,
enz., enz.
Zondag 4 September, voor een ieder
te zien.
De Vendutie begint bij de paarden, en
om 9 uur precies.
lady, haar toilet makend voor de psy
che in Haar ongetwijfeld weelderig
boudoir, de elpenbenen in zilver ge
vatte kam halend door "den gouden
tros, citroenig van couleur"?
Gezeten in zijden robe omzoomd met
neige en valencienne voor Haar wel
luidende pianino van Dubray of die
van Keslair zo u wilt. Of met Haar
gasten luisterend naar een ouverture
van Guillaume Teil, de Trovatore, Faust
of Norma uit de kostbare seraphine,
waaruit wel blijken mag dat zij van
muzikaliteit niet ontbloot geweest moet
zijn. Minder goed kunnen wij Haar ons
14
