c10aar gebleven 1
Wat leuk om al die bekende gezichten
op de foto van het Soerabaiasch Han
delsblad in Moesson van 1 november
1978 terug te zien. Deze foto moet vóór
1930 genomen zijn, voordat het S.H.B.,
de Indische Courant en de Nieuwe
Soerabaia Courant een congsi aan
gingen onder directeur Jhr. Boreel. Als
ik mij goed herinner, werd deze later
vervangen door de Hr. van Loo en
daarna door de Hr. Ir. Kolling.
Ik werkte eerst als correctrice bij de
Nieuwe Soerabaia- Courant, samen
met mej. Mol en mevr. Rosa Keas-
berry; deze laatste verzorgde ook de
Vrouwenpagina en de Kinderkrant als
"Tante Rosa". Later, toen er bezuinigd
moest worden, werd Juffr. Mol gepen
sioneerd en kwam mej. Guus Ockerse
in haar plaats. Guus verliet ons al
gauw, vanwege haar huwelijk met Ir.
Holdert. Ik werd na twee jaar bij de
administratie geplaatst en Rosa bleef
alleen over. Zij was een gescheiden
vrouw en had twee kinderen, Ivy en
Jossie.
Toen de Nwe Sb. Crt. verhuisde van
de Chinese Voorstraat naar het oude
gebouw van Toko Pröttel, tegenover
de Stadstuin en dicht bij Lindevis Stok
vis, kwamen we onder één dak met
het Soerabaiasch Handelsblad en
Drukkerij Marsman. Daar werkten Hr.
Marsman en Mej. Elly Frank.
Waar de Indische Courant gehuisvest
was, ben ik vergeten. Er was in Sb.
nog een vierde krant n.l. het Soera
baiasch Nieuwsblad.
Zo rond 1930 was er malaise. Vele
werknemers raakten hun goed betaalde
betrekking kwijt, vooral in de suiker
was het goed mis. Velen zegden hun
abonnement op de krant af of deden
het veelal samen met anderen.
Ook bij ons werd er drastisch bezui
nigd. Wij kregen één dag bedenktijd
om te beslissen of we al dan niet tegen
een véél lager loon wilden werken...
(Kom daar nu eens mee).
Ik besloot te blijven en velen met mij,
maar er waren er ook enkelen die er
niet accoord mee gingen en dus hun
ontslag kregen.
Zo kwam het, dat ik overgeplaatst
werd naar de administratie (Afd. Abon
nementen) van het Soerabaiasch Han
delsblad in de plaats van twee dure
dames. Op de afd. abonnementen
werkte Mej. Edie Seth en bij de Afd.
Advertenties Hr. Bertie Seth, Mevr.
Willy Charmes en de Administrateur
was de Hr. Jasper of was het de Hr.
Drees, dat weet ik niet meer zo pre
cies.
Bij de Nieuwe Soerabaia Courant
werkten de Hr. Anton van Lieshout,
eerst getrouwd met Mej. Bodmer,
dochter van de eigenaar van de Cli
chéfabriek Bodmer, aan de Donker-
steeg, later hertrouwd met Mevr. Mar
tens, een correctrice van het S.H.B.
Hr. v. Lieshout was Hoofdredacteur.
Verder Hr. Koelewijn (Justitie-zaken)
Hr. Van Lier (telegrammen, hij was ook
Japans Tolk) Hr. Piet Schardijn
(Stadsredacteur en ik meen Sport) Hr.
Dickhut (Red.) en later Hr. Dümpel
(ook redaceur, we noemden hem de
kanarie, omdat hij er altijd zo lustig
op los floot).
Bij de administratie zaten Hr. Ruiter
(administrateur) Hr. Fruneau, Hr. Jo
Teekamp en Mej. Emmy Stam. Deze
laatste twee werden een echtpaar.
Toen wij verhuisden naar Pröttel,
kwam de Hr. Roel (Raoul) Lecotey in
de plaats van de hr. Teekamp, die bij
een Vendukantoor gepaatst werd. Ver
der werkten daar Erna Hermanus en
Annie Weynschenk. Bij de redactie zat
ook de Hr. Rijklof van Goens (mogelijk
dezelfde die voor Moesson schrijft)
(ja!-red.)
De voormalige behuizing van de Nwe.
Sb. Crt. aan de Chinese Voorstraat
was meer dan bar. Het was een Roe-
mah Lotèng. Beneden waren de zetterij
en de drukkerij, onder leiding van de
Hr. Dick Bouwer en ik meen, dat de
Hr. Schreiber daar ook werkte. Was hij
misschien chef-opmaak?
Eerst zaten wij correctrices in een
klein hok, waar het licht overdag
branden moest, zo donker was het.
Later kwamen we in een groot kaal
vertrek met de redactie te zitten. Ra
men waren er niet, wel een paar val
luiken, waar strijk en zet een schar-
minkelige lapjeskat door kroop, om
door Rosa verwend te worden. Rosa
woonde nl. bij een zuster, mevr. La-
dage, die een melkerij had, zodoende
kwam ze iedere dag met een fles melk
voor de poes aandragen. Die kat sliep
vaak in een van de laden van Rosa's
bureau, tussen alle paperassen. Nu,
die poes werd hoe langer hoe dikker.
Op een dag, toen we om half negen
binnen kwamen, werden begroet door
een vierstemmig kattegemiauw, moe
der poes had drie jonkies gekregen
Rosa was in alle staten van opwinding
en zij maar sjouwen met nog meer
melk en allerlei lekkers. Die poesjes
hadden een herenleven bij ons.
Vooral de kleintjes vonden het heerlijk
om te ritselen met de drukproeven die
wij gewoon op de houten vloer gooi
den, tot grote ergernis van de Hr. Van
Lier, die zijn gedachten niet concen
treren kon op zijn codes en soms uit
woede een dik woordenboek naar de
spelende poesjes smeet. Die vlogen
dan her en der (mentjelat, kalang-ki-
boet), soms klommen ze in het rek,
waar Said, de oppas de copieën be
waarde. Dan hadden wij de grootste
pret (omdat loepoet).
Toch hadden wij correctrices het niet
zo makkelijk bij de Nwe Sb. Crt. In
die tijd werd de krant nl. nog door
analphabeten met de hand gezet. De
drukproeven krioelden dan ook van de
fouten en hadden we links, rechts bo
ven en onder geen, plaats meer om
onze correcties aan te brengen. Voor
al als de copy met de hand was ge
schreven zoals die van corresponden
ten als Edw. van Gerth (Haagsche
Brieven) Lublink Weddik (Grisse) Valk
(Loemadjang) e.a. Eén artikel moest
soms ettelijke keertjes heen en weer,
voordat er ft. (fiat) onder kon staan.
Gemakkelijker hadden de correctrices
het toen ex-Pröttel betrokken werd.
Er werd toen gewerkt met grote mo
derne zetmachines, bediend door ge
schoold personeel o.a. Lizzy van den
Broeke, Erna Hermanus, Mollet e.a.,
die goed typen konden. Ik meen, dat
Erna (later getrouwd met Wichers)
niet tegen de looddampen kon van die
machines en bij de administratie van
de N.S. Crt. werd geplaatst. De cor
rectrices Rosa Keasberry N.S. Crt.
Mevr. Kat, Mevr. Blommestein en Me
vr. Martens van het S. H. BI. hadden
niet zoveel te corrigeren. Er kwam ook
een rotatiepers, die razendsnel zijn
werk deed. De Hr. Badart zorgde voor
de distributie van de kranten, ik dacht
samen met de Hr. Latuperissa. Die
voor buiten de stad gingen per trein
en per auto voor de diverse suiker
fabrieken.
Bij de redactie van het S. H. BI. werk
ten de Hr. Zentgraaff, Hr. van der
Pant (auteur van Gigolo) Mej. Poppie
Dam (dochter van Mevr. van Orden,
Tante Truus) Hr. Becker, Mevr. Van
Orden, Hr. Henk Zeegers de Bijl. An
dere namen die ik mij herinner zijn
Papa Frankema, Mevr. Dickman, Hr.
Drees, (Administrateur) Hr. Terkuile
(persfotograaf) en Ir. Fontein.
Hoe het later met de diverse dagbla
den ging, kan ik U helaas niet vertel
len. Ik trouwde in 1933 en hield op met
werken. Na een jaar werd mijn man
overgeplaatst naar Semarang, heb nog
een poos gecorrespondeerd met Edie
Seth, stuurde haar o.a. een kiek van
mijn beide peuters, die elk één helft
van de adresband van "Tijdbeeld"
(een weekblad van de N.S. Crt) om
hun hoofd hadden. Zij vond die foto
zó leuk dat zij er voor zorgde, dat mijn
kindjes op de cover van dat weekblad
prijkten, met als ondertitel: "Onze
jongste abonnees".
WAAR ZIJN AL DIE LIEVE MENSEN
GEBLEVEN
WIES ROBILOTTI-BARTMAN
8
