Reis door Java en Bali (III)
DE ONDERNEMING PATUAHWATTIE.
Gevraagd voor ons Indisch restaurant Bali te Vianden - Luxemburg onder
Nederlandse leiding:
een zelfstandig werkende KOK of KOKKIN en
een leerling kok of kokkin, of een echtpaar
waarvan de man of vrouw ook wil werken.
Die maandag, het was 5 september, ben ik naar het kantoor van de P.T. Sadang
Mas gegaan en vernam daar dat Jim gisteren al geweest was en vrijwel de hele
dag op mij had gewacht. Als je er zolang "uit" bent, ben je vergeten, dat je
's zondags ook overal terecht kunt. Het Hollandse idee: 's zondags wordt ner
gens gewerkt (behalve door de zwartwerkers) gaat daér niet op. Enfin, gepro
beerd de onderneming per telefoon te bereiken. De verbinding werd tot stand
gebracht, maar met enkele héééél vage uitzonderingen was er niets te verstaan
van hetgeen aan de andere kant werd gezegd. Toen geprobeerd een taxi. Kosten
Rp. 8000,48,En dan ga je - tóch - voorzichtig denken. Je wilt per slot
3 maanden blijven en dan MOET het geld toereiken. Trouwens het is een moeten,
omdat de 4 dagen Bangkok en Hotel al besproken zijn van 24 t/m 28 november.
Ik laat weten: ik zal wel eerst zien, en
ga naar Hotel Panghegar, waar Mw.
Lim werkt, om met haar te badamieën
(bespreken). Ik bel vanuit het Hotel
naar de onderneming en krijg zowaar
Jim aan de phone. Wat ik nog nèt hoor
is: ik kom je halenen dan is de
lijn weer zo dood als de bekende pier.
Het duurt nog wel 3 uur voordat hij
hier kan zijn, maar in die tijd kan ik
hotel betalen en koffer pakken, en
naar Sadang Mas gaan om te wachten.
Wat een weerzien! Sinds ze met ver
lof waren in Arkeljéé, wanneer
was dat ook alweer?...... heb ik hun
niet meer gezien. Nog steeds dezelf
de lange, taaie figuur met scherpe
neus en pretogen. Koffers opgehaald
en eerst wat gegeten bij wat vroeger
Hazes was. Nu nog steeds een zaak
van veel goede koekjes, taarten en
brood.
Daarbij een restaurant met heel goede
Indische gerechten en lekkere drank
jes. Het hapje is precies voldoende en
niet duur. Dan, na nog een paar bood
schappen, de rit terug.
De weg naar Soreang. Allemachtig...
wat een verkeer op die oude twee-
baans weg. Grobaks, sados.opelets,
bèmos, bussen, fietsen, hondas - ja
dat is ook een vervoermiddel en onder
die naam ingeburgerd. Wat ik niet heb
opgenoemd kon ik niet herkennen.
Langzaam aan wordt het meer open
als we richting Tjiwidej koersen. Deze
weg heb ik 't laatst nog eens in '52 ge
reden. Wat is er al niet bijgebouwd!
Fabriekscomplexen die weer verlaten
zijn. Wat gebleven is zijn de solokans
en, hoe verder van de stad, de bomen.
En dan zijn we Tjiwidej bijna uit en
moet er gemeld worden aan de PMC
(Plaatselijk Militair Commandant) dat
er een vreemdeling in het district is
gearriveerd. Pas afgeven. Die wordt
een paar dagen later, als er een auto
naar "beneden" gaat opgehaald en
terugbezorgd.
Het begint al wat donkerder te worden
als we de ondernemingsweg naar Ran-
tia Bolang inslaan. Nou... weg...! Ge
woon: Adoeh! De Landrover doet ge
woon niet meer dan tussen de 5 en
10 km/u. Als je uitstapt bij het huis ben
je goed moe van het geschud en het
lawaai. Adoeh!
Het is verhipt koud, voor Indische be
grippen. Ik vind het toch ook fris.
Maar zalig. De geur van de theefa
briek. Het ruisen van beekjes, pantjo-
rans. Eerst een kopje thee, dan even
baaien, een borrel, eten, nog wat soe
zen en naar bed.
Moet je meemaken: Hollands-koude
lakens. Enfin, Maf ze.
Het gebrom van de kipassen van de
Loteng (voor oningewijden: "fans" en
flens-zolder) houdt me toch niet lang
wakker, 's Morgens vroeg met kimono
over de pyama eens poolshoogte ne
men in de buurt van de keuken. De
kokkie en Oekri, de boy zijn al bezig
met koffie maken en ik krijg een bakje
warm water om te scheren. Net daar
mee klaar, komt Oekri binnen met de
koffie en "of ik nog was heb?" Ja, van
2 dagen. Hij neemt alles mee.
Jim is bereids naar het kantoor van de
onderneming en ik ga wat in hun tuin
kijken. Fris koud buiten. Geen wind
maar tintelend. Het geeft je een heer
lijk gevoel van zuiverheid en de om
gevingde heuvels, de theetuinen,
de bossen verder weg beginnen de
opkomende zon te absorberen. Prach
tig licht voor foto's. Dan ook meteen
druk in de weer. En ik kom al tot de
ontdekking dat ik meteen maar tien
nieuwe films uit Bandung moet bestel
lener is zóveel moois!
Na een gezellig en lekker ontbijt met
Jim de tuin in. Noet is in deze tijd be
zig - de Lebaran is over 12 dagen! -
met het verdelen van de uit Holland
ontvangen oude kleren. De mensen
moeten in deze kou - in de tuinen
vriest het toch zeker 4° C - dikker ge
kleed gaan willen ze niet ziek worden!
En met een dagloon van Rp. 250,—
1,50) kunnen ze zich de aanschaf
van nieuw kleren hoogstens eenmaal
per jaar - voor de Lebaran - veroor
loven. Zo zijn er velen hier in Holland,
die pakketten oude kleren zenden.
Voor 25.krijgt je 10 kilo per zee
post over!
We zijn die eerste dag naar het kra-
termeer van de Gng. Patoeha gegaan
om foto's te nemen. Ik ben er in '51 ge
weest met Zeeman en Bram Bodderij.
Zeeman heeft er toen nog gezwom
men. Het water is lauw. Met mooi weer
en op de middag is het temperatuurs
verschil met de buitenlucht zeer ge
ring. De stellages van de vooroor
logse zwavelwinning waren nu he
lemaal verdwenen. Het prachtige licht
blauwe water, enigszins melk-achtig
stak prachtig af tegen de hoge, don
kergroen beboste hellingen van de
berg. Middenin de helling een aard
storting als een grote gele wond.
We hebben de Landrover naar een la
gergelegen weg gestuurd en zijn een
stuk door het bos gewandeld. Per LR
zijn we toen nog een heel stuk door
de tuinen gereden. Je ziet tegenwoor
dig geen één schaduwboom meer in
de tuinen, waar dan ook. Overal waar
schaduw is krijgt de bladschimmel z'n
(lees verder volgende pagina)
Wij bieden een goed salaris en sociale voorzieningen. Woongelegenheid in het restaurant aanwezig.
Na schriftelijke of telefonische sollicitatie zullen wij persoonlijk contact met u opnemen.
Brieven of telefonische sollicitaties te richten aan:
H. PIETERS Rue de l'Ecole 44, Rotershausen. Luxemburg. Tel. 09-352-92435.
20
