^Jiencjawan iSolo
Is er wel één Indonesisch lied dat zo bekend is als "Bengawan Solo"? Overal ter wereld wordt het gespeeld en ge
zongen, waar men maar een beeld wil geven van dat onvergetelijke eilandenrijk. En als je dan bedenkt hoeveel geld
andere componisten van populaire muziek, of dat nu de Beatles zijn of Frank Sinatra, binnenhalen met hun werk,
dan denk je dat de componist van "Bengawan Solo", wel schatrijk moet zijn. Maar nee, zo is het niet. De componist van
Bengawan Solo Gesang, leeft in zeer eenvoudige omstandigheden in de stad die hij zo bezongen heeft. Wahjoedi, hoofd
redacteur van het dagblad "Suara Merdeka" in Semarang en medewerker van Moesson, zocht hem er op. Hij schrijft
erover:
"BENGAWAN SOLO"
Bengawan Solo,
Riwajatmoe ini
Sedari doeloe
Djadi perhatian insani
Moesim kemarau
Tak sebrapa airmoe
Dimoesim hoedjan
Air meloeap sampai djaoeh.
Mata-airmoe dari Solo
Terkoeroeng goenoeng Seriboe
Air mengalir sampai djaoeh
Achirnja ke laoet.
Itoe perahoe
Riwajatnja doeloe
Kaoem pedagang slaloe
Naik itoe perahoe.
IIIH I l—H I
Toen mij gevraagd werd of Gesang
nog leefde en of hij al niet schatrijk
geworden was, voelde ik mij verlegen
en beschaamd. Beschaamd omdat de
componist van een zo populair lied,
waarvan al zoveel grammofoonplaten
en cassettes vervaardigd zijn, een lied
dat zelfs tweemaal als basis heeft ge
diend voor een populaire Indonesische
film, bepaald nog niet schatrijk of zelfs
maar welgesteld is geworden. Je mag
zelfs wel zeggen dat Gesang heel wat
tekort komt. In Indonesië is het nu
eenmaal zo dat als een zanger of or
kest een lied uitvoert, de componist
daarvan niets krijgt. Dat in tegenstel
ling tot Europa. Alleen als er platen of
cassettes van zijn werk gemaakt wor
den, kan een componist daar ook een
aandeel in verwachten.
Het trof mij dat zoveel Nederlanders
en vooral Indische Nederlanders nog
belangstelling hebben voor "Bengawan
Solo". Ik heb dat Gesang verteld toen
ik hem op verzoek van Moesson op
zocht op zijn adres djalan Tagore 67,
kampong Munggung, in Solo. Hij was
als met stomheid geslagen. Hij wist
kennelijk niet dat er zoveel belang
stelling voor zijn werk is. Maar ten
slotte zei hij: "Ik ben trots en blij dat
mijn lied mensen in het buitenland
vreugde kan verschaffen. Dat geldt
vooral voor de Nederlanders die in In
donesië gewoond hebben en die er nog
zoveel zoete herinneringen aan heb
ben. Laten we hopen dat mijn lied mee
zal helpen de band tussen Nederlan
ders en Indonesiërs nauwer aan te
halen." Hij was kennelijk ontroerd toen
hij dit zei.
In dat kamponghuis van bilik waar Ge
sang woont, heeft hij de beschikking
over één kamertje van twee bij vijf
meter, dat tegelijk zitkamer, slaapka
mer en werkkamer voor hem is. Het is
niet zijn eigen huis, hij is er gewoon bij
mensen in de kost.
Gesang is nu 61 jaar. Hij is al vijftien
jaar weduwnaar en heeft geen kinde
ren. Hij leidt in feite een minimum
bestaan. Ondanks zijn leeftijd treedt hij
van tijd tot tijd nog op. En als hij dan
op het toneel staat en "Bengawan So
lo" zingt, doet hij dat nog altijd gaaf.
Vooral bij de ouderen roept het nos
talgische gevoelens op.
Gesang blijft actief. Hij heeft nu weer
liederen gemaakt, die o.a. door het
bedrijf Lokananta in Solo op cassettes
worden uitgebracht. Maar eerlijk geeft
hij toe dat het niet zoveel opbrengt.
Zijn laatste lied "Sebelum aku mati"
("Voor ik sterf") leverde hem bijvoor
beeld voor de muziek maar Rp. 3500,-
op en voor de tekst Rp. 2500,-. Bij el
kaar dus Rp. 6.000. En als je dan be
denkt dat je voor één Nederlandse
gulden al Rp. 315,- krijgt, wordt het wel
duidelijk waarom Gesanq niet "schat
rijk" is.
Toch heeft Gesang veel eerbetoon ge
had, waar dan soms ook nog enig fi
nancieel voordeel aan vastzat. Zo
kreeg hij in oktober van het vorige
jaar een bewijs van "internationale
waardering" van de OISCA (Organi
sation for Industrial, Spiritual and Cul
tural Advancement International), die
toen in Midden-Java een vijfde jeugd
forum hield. De prijs werd overhandigd
door de voorzitster, dr. Y. Nakano, en
bestond uit een bedrag van Rp.
100.000,- en een Japans beeldje, dat
nu in Gesangs kamer prijkt. Bij de
overhandigingsplechtigheid in het pa-
14
