Reisbureau Holwerda
WERELDREIS MET HET VLIEGTUIG
21 dagenf 3950,per persoon
28 dagenf 4350,per persoon
Route: Amsterdam - Singapore - Honolulu - San Francisco - New York
- Amsterdam.v
Route: Amsterdam - Singapore - Bangkok - Hongkong - Honolulu -
San Francisco - New York - Amsterdam.
a. prijzen zijn incl. hotel, transfer en excursies.
b. verlenging is mogelijk.
Informatie:
Tel. 070-46 89 50 of 46 89 51 Telex: Holwé 32743.
Loosduinsekade 497, 2571 CM Den Haag
product werd de begeleidende muziek
verzorgd door een orgel, een piano,
een trio dan wel een orkest, dat vóór
in de zaal pal onder het projectredoek
was geplaatst. Deze verzorgden dan
meestal tevens de benodigde geluids
effecten of speelden een dromerige
melodie bij een hartverscheurende
liefdes-scene om direct daarop in ga
lop-tempo als er actie verscheen, in
welke vorm dan ook, over te schake
len. Bij onbelangrijke films werd soms
helemaal geen muziek gemaakt of een
draaiorgel speelde domweg verschil
lende deuntjes die nergens op sloegen
voor wat betreft de film.
Elk begin en einde van ieder filmdeel
werd ook mee-geprojecteerd, zulks als
bewijs dat de bewuste film inderdaad
uit evenveel delen bestaat als in de
advertentie was aangegeven.
Projecteerde men slechts met één ap
paraat, dan werd na elk deel gepau-
seerd om het volgende deel op de pro
jector te plaatsen. Onnodig te zeggen
dat alle films nog in zwart/wit waren.
Doch ondanks al deze ogenschijnlijk
primitieve eigenschappen genoten we
toch intens van de films, we wisten
niet beter. Televisie bestond toen niet,
niemand' dacht zelfs nog aan de mo
gelijkheden van t.v. Daarom werd ie
dere film ook critischer bekeken en ge
waardeerd. En er waren echt wel mees
terwerken bij.
Ik denk b.v. aan de eerste stomme ver
filming van Ben Hur uit een later tijd
perk met Ramon Navarro. Ook nog
zonder geluid en in zwart/wit, alleen
de inhuldigingsscene was met de hand
ingekleurd. Een hele prestatie. Duizen
den en duizenden bezoekers. De zalen
waren constant uitverkocht. Neem
daaruit b.v de enerverende verfilming
van de wagenrennen in het circus.
Meesterlijk. Voor die tijd, het zal on
geveer 1930 zijn, subliem vakman
schap.
Het ontbrak in die jaren dus beslist
niet aan filmkunst in de ware zin des
woords. Deze film Ben Hur werd zelfs
geruime tijd later, toen de geluidsfilm
al ingeburgerd was, weer in roulatie
genomen, nu voorzien van passende
muziek.
J. A. GRASHUIS
In 1974 waren wij in Indonesia en be
zochten o.a. ook Solsana of tenminste
wat er van overbleef: het geheel hoort
nu bij de Katholieke universiteit en van
Solsana bestond toen alleen nog een
gedeelte van de patiëntenkamers. Wat
er nog wel stond, tot mijn grote vreug
de, was de enorme "pohon karet" (fi
cus elastica). Daar hadden wij als kin
deren zóveel in gespeeld èn gewoond!
Toen ik zag, dat er stammen uitgekapt
waren, vroeg ik de studenten hoe en
waarom. Zij vertelden mij een verhaal,
zoals zij het gehoord hadden:
Op een keer, 's nachts, waren drie
mannen gekomen, die hout wilden
halen, omdat zij thuis niets meer had
den. Maar omdat dit een heilige boom
is, zijn ze alle drie kort daarop, de
één na de andere, gestorven. Niemand
durfde sindsdien aan die boom te
komen. En wij hopen natuurlijk, dat het
zo blijven zal!
G. LUGINBÜHL-SURBEK
Schlosstrasse 5
CH-3700 Spiez.
SOLSANA EN DR. SURBEK
"Ik ben de dochter van Dr. K. E. Sur-
bek, die in 1933 het sanatorium "Sol
sana" opende en het tezamen met zijn
vrouw tot 1940 leidde. Mijn broer Ber-
nie en ik waren toen (1933) 9 en 7
jaar oud.
Wij hebben Solsana als heerlijk para
dijs in herinnering en ik geloof niet,
dat wij de enigen zijn. Van de vele
gasten en patiënten, die op Solsana
rust en herstelling zochten, hebben wij
steeds weer dankbare brieven qekre-
gen.
Vanwege de slechte gezondheidstoe
stand van mijn vader, werd Solsana in^
1940 aan een Hollandse familie ver
huurd. Mijn ouders gingen naar Su
matra waar mijn vader landschapsarts
op Samosir (Danau Toba) werd. Mijn
broer ging in Australië op kostschool
en had het geluk (voor hem toen on
geluk)! vanwege de oorlog, niet naar
Sumatra terug te kunnen.
Voor hem was het op die leeftijd, wel
akelig in een vreemd land zonder enig
nieuws van de familie op het einde
van de oorlog te wachten.
Ik was bij mijn ouders met vakantie en
kon in Januari 1942 niet meer terug
naar Bandoeng, waar ik in de kost
was en op het Christelijk Lyceum, Da-
goweg, zat. De Jappentijd hebben wij
op Sumatra doorgemaakt. Als Zwitser
se burgers werden wij niet geinter-
neerd. Maar ook buiten het kamp was
het leven op Sumatra niet makkelijk.
Mijn ouders werden niet, zoals in
Moesson staat, na de Jappentijd ver
moord. Dat was een andere Zwitser,
ook een meneer Surbeck, bezitter van
Hotel Siantar te Pematang Siantar.
(Oostkust van Sumatra.)
Solsana was gedurende de Jappentijd
een thuis voor niet-geinterneerde Zwit
sers. Na de oorlog werd Solsana door
de gezondheidsdienst gerequireerd en
samen met het sanatorium Tjipaganti
voor tbc-patiënten gebruikt.
VIA-VIA-VIA
Herinnert u zich nog dat sprookje van
Klein Duimpje, Little Dumpy, in dat
grappige gebroken Engels? (Moesson
Kerstnummer 1978, pag. 31). Naam
auteur onbekend, niemand wist het.
Komt een brief van Mevr. Meulmees-
ter, die het stukje ineens herkende
van een grammofoonplaatje, waar
Johnny Kraaikamp het voordroeg. Dat
plaatje dateert uit de 60-er jaren, zo
oud dus al. Het was niet in de winkels
te koop, maar een uitgave van een
tienerblaadje dat inmiddels ook allang
opgeheven is.
Mevr. M. abonneerde zich er op om
haar schoonzusjes plezier te doen. Zo
ziet u alweer hoe wonderlijk de weg
van een informatie gaat, voor ze ons
blad bereikt.
"DE SLAVEN VAN ROKU BAN"
Onze Engelse mede-krijgsgevangenen
noemden ons "the basterds of party
six". Wijlen Tjalie was van party
seven! De groep was èn voor de Jap.
èn voor de Engelsen de lastigste
groep doch wij hadden allen respect
voor onze hantjau: luitenant N. W.
Hofstede.
Hij was een zeer moedig man; deinsde
nooit terug voor welke Japse bedrei
ging ook en was altijd de laatste man
die zijn "portie" kwam halen wanneer
wij onder zijn commando wederom op
vliegveld-corvee moesten.
Jammer dat ik door zware dysentrie
moest afhaken toen de groep naar
Johore moest en ik in een Eng. hospi
taal lag in Kranji.
Na de capitulatie kwam ik de groep
weer tegen in het Kon. Wilhelmina-
kamp te Singapore om met hen de
eerste groep van ex-krijgsgevangenen
te vormen.
CH. J. JANSEN
13
